Deizm nedir? Ne anlama gelir?

Teizm Nedir? 

İnsan, yaratılış itibarıyla inanma gereksinimi duyan bir varlıktır. Her birey, bir ruh taşır ve insan, beden ve ruh birleşimiyle bütünlük oluşturur. Ruhsal yapının en belirgin özelliği ve ihtiyacı, bir varlığa inanmaktır. Bu nedenle, dini inanç bireyin yaşamında önemli bir rol oynar. Bu inanç, her topluluk ya da bireyde farklı biçimlerde ortaya çıkabilir. Bir Tanrı’nın varlığını savunan inanç sistemlerinden biri olan Teizm de bu bağlamda öne çıkmaktadır. 

Teizm Neyi Savunur?

Teizm, Yunanca “tanrı” anlamına gelen “theos” teriminden türetilmiştir. Bu kavramı ilk kez İngiliz din adamı Ralph Cudworth kullanmıştır. Tanrıcılık olarak da bilinen Teizm, evreni yaratan bir veya daha fazla tanrının varlığına inanır. Teizm anlayışında, Tanrı’nın insanlara dinler gönderebileceği düşüncesi savunulmaktadır.

Teizm inancına göre, Tanrı sürekli olarak dünya ve insanlarla etkileşim içindedir. Bu nedenle Tanrı, insanların yaşadığı dünyaya müdahale edebilir. İnsanoğlunu doğru yola yönlendirmek amacıyla peygamberler aracılığıyla dinler gönderir.

Teizm özellikleri nelerdir?

Teizm, Tanrı’yı her şeyin temeli ve ilk sebebi olarak görür. Tanrı, evrenin kuruluş ve yönetiminden sorumlu olandır. Teizm felsefesinde Tanrı’nın var olduğunun kanıtlanması için bazı kuramlar ortaya konmuştur. Teizm batı felsefesine göre bu kuramlar (Tanrı’nın sıfatları) şunlardır:

Ontolojik kurama göre Tanrı kusursuzdur. Kuram Tanrı’nın varlığını yetkin, kusursuz ve mükemmel olmasıyla açıklar.

Varlığın ortaya çıkması kuramına göre Tanrı yaratıcı olandır. Var olan her şey onu yaratan bir varlığa ihtiyaç duyar. Evren de zaman sürecinde sonradan var olduğuna göre, evreni yaratan da Tanrı’dır.

Yaratıcı Tanrı’nın gücü sonsuzdur. Tanrı’nın gücü sınırsızdır ve her şeye yeter. Aquaina ve bazı filozoflar Tanrı’nın gücünün bazı sınırları olduğunu belirtse de Descartes Tanrı’nın gücünün tamamen sınırsız olduğunu söylemiştir.

Tanrı her şeyi bilendir. Tanrı mutlak bilgiye sahiptir.

Tanrı fiziksel zaman ve mekandan bağımsızdır. Tanrı evreni aşan bir güçtür.

Tanrı tarif edilemeyendir.

Tanrı tüm duygulardan bağımsız haldedir.

Tüm bu kuramları göz önüne aldığımız takdirde Tanrı’nın varlığına ulaşmanın yolunun aslen dini tecrübeden geçtiğini söyleyebiliriz.

Teist Kime Denir?

Yaşadığımız evrendeki her şeyin sonsuz bir güç tarafından, belirli bir amaç dahilinde yaratıldığına inanan kişilere teist denir. Teistler, evrenin Tanrı’nın iradesiyle yaratıldığına savunurlar. Tanrı veya tanrıların gönderdiği dinlere inanırlar. Teist filozof ve düşünürlerden bazıları şunlardır:

Aristoteles (M.Ö. 384- M.Ö. 322)

Blaise Pascal (1623- 1662)

Kuesli Nikolaus (1401- 1464)

Von Schelling (1775- 1854)

Alfred Nort Whitehead (1861- 1947)

Teistler ezeli ve ebedi olanın evren değil Tanrı olduğunu savunurlar. Teizme karşı çıkan görüşler ise materyalizm, pozitivizm ve atomculuktur.