Mandela etkisi: toplu hafıza yanılgılarının şaşırtıcı dünyası

Mandela Etkisi, insanların topluca aynı yanlış hatırlamayı yaşadığı ve bu hatırlamanın gerçekmiş gibi bellekte yer ettiği bir durumdur. İlk olarak 2009 yılında dikkat çekmiş ve kısa sürede dünya genelinde ilgi görmüştür.

Bu etki, adını Nelson Mandela'nın 1980'lerde hapisteyken öldüğünü hatırlayan birçok insandan alır. Oysa Mandela, hapisten çıkıp Güney Afrika'nın ilk siyah cumhurbaşkanı olmuş ve 2013 yılına kadar yaşamıştır.

Bu tür yanlış hatırlamaların arkasında çeşitli etkenler bulunur.

Telkin, dikkat eksikliği, hafıza hataları ve sosyal medyada yayılan sahte içerikler, gerçeklik algımızı kolayca etkileyebilir. Özellikle dijital ortamda üretilen sahte görseller ve yapay zeka tarafından oluşturulan görüntüler, hafızamızı manipüle edebilir.

Mandela Etkisi, bir psikolojik bozukluk olarak değerlendirilmez; daha çok bilinç dışı gelişen bir algı yanılmasıdır.

YAYGIN ÖRNEKLER

Monopoly oyunundaki maskotun monokl taktığını hatırlayanlar çoğunluktadır, ancak bu detay gerçekte yoktur.

Pamuk Prenses'teki kötü kraliçenin repliği de yanlış bilinir; çoğu kişi "Ayna, ayna, söyle bana..." şeklinde hatırlar, oysa doğru replik "Ayna ayna, duvardaki sihirli ayna"dır. Star Wars'ta ise Darth Vader'ın "Luke, ben senin babanım" dediği sanılır, fakat gerçekte "Hayır, ben senin babanım" demiştir.

Mandela Etkisi, hafızamızın ne kadar kolay yanılabileceğini ve toplu hafıza yanılmalarının ne kadar yaygın olduğunu gösteren çarpıcı bir örnektir. Anılarınızı yeniden düşündüğünüzde, gerçekten öyle mi olmuştu diye sorgulamak isteyebilirsiniz.