Ekvador'da neler oluyor? Latin ve Orta Amerika'nın baş belası: Karteller

Melik ÇELİK-12punto.com.tr

Pazar günü Ekvador'da Los Choneros adlı suç örgütünün lideri Fito lakaplı Adolfo Macias hapishaneden firar etmesinin ardından ülke karıştı. Salı günü ise çete üyeleri canlı yayını bastı ve ülkede 2 ay süreyle OHAL ilan edildi. 

Ülkede operasyonlar için güvenlik güçlerine tam yetki verilirken operasyonlar ise devam ediyor.

ESCOBAR, EL CHAPO, EL MENCHO

Güney ve Orta Amerika'daki kartel adı verilen suç örgütleri film ve dizilere konu olacak yasadışı işler yaptılar. Bu yasa dışı işlerden milyarlarca dolar elde ederek zenginliğe ulaşan kartellerin bazıları ise binlerce üyeye sahip. 

Escobar, El Chapo, El Mencho, Brezilya favelaları ve son günlerde gündemden düşmeyen Ekvadorlu “Fito” lakabıyla bilinen Jose Adolfo Macías Villamar ve daha yüzlerce kartel....

KOKAİN, SİLAH, İNSAN KAÇAKÇILIĞI...

Dünya suç oranları endekslerinde üst sıralarda Güney ve Orta Amerika ülkeleri ön plana çıkıyor. 

Uyuşturucu ticareti, cinayet, silah kaçakçılığı ve insan kaçakcılığı gibi suçlar Kartel adıyla bilinen suç örgütleri aracılğıyla yapılıyor. Ayrıca, Dünya Riskli ve Güvenli Şehirler Endeksi'ni 2023 yılı raporunda en tehlikeli 50 şehir'den 42 tanesi Güney ve Orta Amerika'da bulunuyor.

12 Mart ile 2 Nisan 2023 tarihinde Interpol, Latin Amerika'da dev bir kokain ve kaçak silah operasyonu gerçekleştirdiğini duyurdu. 

Operasyonda 203 ton kokain ile 8 binden fazla silah ele geçirilirken, 14 bin 260 kişi de gözaltına alındı. Avrupa Birliği (AB) tarafından finanse edilen "Trigger IX" adlı operasyon ile birlikte yaklaşık 5,7 milyar ABD doları değerinde 203 ton kokain ve diğer uyuşturucuların ve 372 ton uyuşturucu ara maddesinin ele geçirildiği belirtildi.

İşte Latin Amerika'daki ülkeler ve bu ülkelerdeki karteller...

MEKSİKA

Kartel denilince akla gelen ilk ülkelerden biri de Meksika. 

2006 yılından sonra ülkede Devlet Başkanı Felipe Calderón'un uyuşturucu kartellerine operasyon başlatmasıyla şiddetli çatışmalar yaşandı. Şimdiye kadar 340 binden fazla kişi öldü. Bu süreçte yaklaşık 56 bin kişi de kayboldu. 

Ülkede 80'den fazla alt grup ve çete ile bağlantılı 9 büyük kartel bulunuyor. Bunların en bilineni eskiden El Chapo lakaplı Joaquín Guzmán'ın liderliğini yaptığı Sinaloa karteli. 

Guzman 2014 yılında yakalandı ancak kartel Meksika'da hala etkin durumda. Bunun yanı sıra varlıklarının değerinin 20 milyar dolardan fazla olduğu düşünülen Jalisco Yeni Nesil (CJNG), Körfez Karteli ve Los Zetas Karteli bulunuyor.

Meksika'da şiddetin ekonomik bedeli de oldukça fazla. Örneğin, cinayet ve şiddet içeren suçların maliyeti milyarca Meksika pesosu oldu. 2022'de Meksika'nın Colima şehri, 100.000 kişi başına 181,94 cinayet oranıyla dünyanın en ölümcül şehri oldu. Nüfusu 250.000'den fazla olan ve en yüksek cinayet oranlarına sahip 9 şehrin tümü Meksika'da bulunuyor.  Ülkede sadece 2023 yılında 11 bin 141 araç hırsızlığı yaşandı.

BREZİLYA

Primeiro Comando da Capital (PCC) Brezilya'da en bilinen çete konumunda. 

Favela dedikleri gecekondu mahallelerinde çok fazla çete bulunuyor. Polislerin favelalara yaptığı operasyonlarda her yıl yüzlerce insan ölüyor. Brezilya'da cinayetin en yüksek olduğu şehir Mossoro. 2022'de Brezilya'daki cinayet sayısı, yaklaşık 40.800 olayla, incelenen dönemin tamamındaki en düşük seviyesine ulaştı. Karşılaştırıldığında, 2017 yılında ülkede 59.000'den fazla cinayet işlendi. Geçen yılda 148 bin araba hırsızlığı vakası yaşandı. 

KOLOMBİYA 

Kolombiya denilince akla Medellin karteli ve Pablo Escobar geliyor. 

Bunun yanı sıra Kolombiyalı olmayıp ülkede etkili olan suç örgütleri olabiliyor. Escobar'dan sonra en etkili isim olarak görülen Körfez Klanı Karteli lideri Otoniel lakaplı Antonio Usuga geçen sene yakalanmasına rağmen kartelin faaliyetleri devam ediyor. 

Ülkede Gulf Clan adlı organize suç örgütün yanı sıra bir çok küçük çete de suç faaliyetlerini sürdürüyor. Kolombiya dünyada en çok uyuşturucu üretilen merkezlerin başında geliyor. Ayrıca dünyanın en tehlikeli 50 şehri sıralamasında Kolombiya'dan 6 şehir bulunuyor.

VENEZUELA

Venezuela, Kolombiya'dan ABD ve Avrupa'ya giden uyuşturucu sevkiyatlarında önemli bir geçiş ülkesi. 

Venezuela'da ayrıca gayri resmi olarak Güneş Karteli olarak bilinen yozlaşmış yetkililer ve gerilla grubu Bolivarcı Kurtuluş Güçleri (Fuerzas Bolivarianas de Liberación - FBL) gibi kendi içinde büyüyen örgütler de var. Bunun yanında ülkede en bilinen çeteler El Koki Çetesi, Tren de Aragua da gasp, uyuşturucu ticareti, yasa dışı alkol üretimi gibi birçok iş yapıyorlar.

VE EKVADOR...

Ekvador bir zamanlar Latin Amerika'nın en güvenli ülkesi olarak görülüyordu. 

Pandemi dönemiyle birlikte kötüleşen ekonomik durum ülkede suç oranını arttırdı.

2022'de cinayet sayısı resmi rakamlara göre 4 bin 500 iken 2023'te iki kat artarak 8 bin 8'e yükseldi. Ülkede hapishaneden kaçan kartel lideri Fito Macias'ın firar etmesiyle beraber çatışmalar hâlâ devam ediyor.