Rusya-Ukrayna Savaşı'nda 3 yıl geride kaldı: Bölgenin kaderi ne olacak?
Rusya’nın 24 Şubat 2022’de başlattığı Ukrayna işgali, üçüncü yılını geride bıraktı. Bu süreçte milyonlarca insan evlerini terk etmek zorunda kalırken, on binlerce kişi hayatını kaybetti ve ülkenin altyapısı ağır hasar gördü. Savaşın etkileri, hem insani hem de ekonomik açıdan derin izler bıraktı.
Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşta 4. yıla girildi. ABD ve Rusya arasında savaşı bitirmek için barıl görüşmeleri yapılırken, Ukrayna'daki cephelerde yoğun çatışmalar devam ediyor. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, ülkesinin NATO üyesi olması karşılığında görevi bırakabileceğini belirtti. Ukrayna'nın NATO üyeliğine kesin bir dille karşı çıkan Rusya, savaşın bitmesi için bu seçeneğin masadan kaldırılmasını şart koştu.
Rusya, Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 11’ini kontrol altına aldı. 2014 yılında ilhak edilen Kırım ve Donbas’ın doğusundaki Rus ayrılıkçıların kontrol ettiği bölgeler de dahil edildiğinde, Rusya’nın Ukrayna’nın yüzde 20’sine hakim olduğu belirtildi.
Tarafların askeri kayıplarına ilişkin kesin veriler bulunmazken, Zelenski, Amerikan NBC kanalına yaptığı açıklamada yaklaşık 46 bin Ukraynalı askerin hayatını kaybettiğini, 360 bin askerin ise yaralandığını ifade etti.
Bağımsız araştırmalar ise Ukrayna’nın asker kayıplarının 50 bin ile 100 bin arasında olduğunu tahmin etti. Rusya tarafında ise Eylül 2022’de açıklanan 6 bin asker kaybına rağmen, bağımsız kaynaklar bu sayının 140 bin ile 200 bin arasında olduğunu, yaklaşık 500 bin askerin de yaralandığını öne sürdü.
Savaşın siviller üzerindeki etkisi de oldukça ağır oldu. Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre, 6.8 milyon Ukraynalı ülkesini terk ederken, 3.7 milyon kişi ülke içinde yerinden edildi.
Yurtdışına sığınan Ukraynalıların 1.2 milyonu Almanya’da, 1 milyonu Polonya’da ve 400 bini Çekya’da bulunuyor.
BM İnsan Hakları Ofisi, savaşta 40 binden fazla sivilin öldüğünü veya yaralandığını açıkladı. Hayatını kaybeden yaklaşık 12 bin sivilin 669’unu çocuklar oluşturuyor.
Ukrayna’nın altyapısı da savaştan büyük zarar gördü. Ukrayna Ekonomi Okulu’nun verilerine göre, savaşın altyapıya maliyeti 170 milyar doları buldu.
Ülkede 294 bin konut binası, 26 bin kilometre yol, en az dört enerji santrali, 4 binden fazla eğitim kurumu ve 1.500’den fazla sağlık tesisi ya yıkıldı ya da ağır hasar gördü.
Rusya, 2014 yılında ilhak ettiği Kırım'ın da aralarında bulunduğu Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 20'sini kontrol altına aldı. Bu alan, ABD’nin Ohio eyaleti büyüklüğüne denk geliyor. Donetsk, Zaporijya ve Herson bölgelerinin yüzde 75'i ile Luhansk bölgesinin yüzde 99’undan fazlası Rusya'nın hakimiyetine girdi.
Savaşın üçüncü yılında, Rusya’nın Kursk bölgesinde yaşanan çatışmalar dikkat çekti. Ukrayna ordusu, sürpriz bir saldırıyla Kursk’ta geniş bir alanı ele geçirdi. Rusya, karşı saldırılarla bu bölgelerin büyük bir kısmını geri almayı başardı. Çatışmalara Kuzey Koreli askerler de dahil oldu. Ancak tecrübesiz olmaları nedeniyle ağır kayıplar veren Kuzey Koreli birlikler, üç ay içinde geri çekilmek zorunda kaldı.
Ukrayna’ya yönelik uluslararası destek de savaşın seyrini etkiledi. Eski ABD Başkanı Joe Biden, Ukrayna’ya uzun menzilli füze kullanımı izni verdi. Bu kararın ardından Kiev yönetimi, Amerikan yapımı ATACMS füzeleriyle Rus topraklarını vurmaya başladı.
ABD, Ukrayna’ya yaklaşık 95 milyar dolar tutarında askeri, insani ve finansal yardım sağladı.
Rusya ise bu gelişmelere yanıt olarak nükleer silah doktrininde değişikliğe gitti. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 'durdurulamaz' olduğunu iddia ettiği Oreşnik füzeleriyle saldırılara karşılık verdiğini açıkladı.
Savaşın üçüncü yılına girilirken, ABD'de yaşanan siyasi değişim de Ukrayna'yı etkiledi. Donald Trump'ın Ocak ayında yeniden başkan olmasıyla, Ukrayna'nın en büyük askeri destekçisi olan ABD ile ilişkiler zayıfladı. Trump'ın barışı dayatma çabaları, Ukrayna için belirsizlik yarattı.
Trump’ın Rus yetkililerle yakınlaşması ve Kiev'in onayı olmadan barış görüşmeleri yapma girişimleri, durumu daha da karmaşık hale getirdi. Zelenski, ABD-Rusya görüşmelerine şiddetle karşı çıktı. Zelenski, ''Kiev'in arkasından görüşme yapılmayacak'' ifadelerini kullandı.
Zelenski, Trump'ı 'Rus dezenformasyon balonunun içinde yaşıyor' şeklinde eleştirirken, Trump da Ukraynalı mevkidaşını 'diktatör' ve 'orta düzeyde başarılı bir komedyen' olarak nitelendirdi.
Barış görüşmelerine Ukrayna’nın yanı sıra ABD, Rusya ve Avrupa ülkelerinin katılması gerektiğini vurgulayan Zelenski, ABD’den alınan yardım miktarına da açıklık getirdi. Ukrayna’nın ABD’den 350 milyar dolar değil, 100 milyar dolar yardım aldığını söyledi.
Zelenski, savaşın sona ermesi için barış görüşmelerine hazır olduğunu belirtti. Ukrayna lideri, NATO üyeliği karşılığında devlet başkanlığı görevinden ayrılabileceğini ifade etti.