Haziran ayında imalat sektöründe son sekiz ayın en zayıf performansı görüldü

İmalat sanayinde ekonomik koşulları ölçen Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), Haziran 2025’te gerilemeye devam etti. İstanbul Sanayi Odası tarafından yayınlanan güncel verilere göre, 50,0 olan eşik değerin altında kalan PMI, Mayıs’taki 47,2 seviyesinden Haziran’da 46,7’ye düşerek Kasım 2024’ten bu yana kaydedilen en düşük seviyeye indi. Bu gelişmeyle birlikte imalatçıların faaliyet ortamındaki bozulma, Nisan 2024’ten beri aralıksız sürdü.

Ekonomik aktivitedeki yavaşlamaya paralel olarak, iç talepteki zayıflama yeni siparişlerin üst üste ikinci yılda da azalmaya yol açarken, ihracatta da gerileme belirginleşti. Haziranda yeni ihracat siparişlerindeki daralma ve iç siparişlerdeki düşüş, son üç ayın en hızlı yavaşlaması olarak kayda geçti. Üretimdeki küçülme ise Ekim 2024’ten beri en yüksek hızda gerçekleşti.

Bu düşüşler, istihdamda ve hammadde alımlarında da önemli gerilemeler doğurdu. Haziran’da fabrikalardaki istihdam seviyesi, son dokuz ayın en belirgin azalmasını gösterdi. Satın alma faaliyetleri ise Eylül 2024’ten beri en sert düşüşü yaşadı. Azalan yeni siparişler ve üretim, şirketlerin girdi stoklarını tüketmesine yol açarken, satılamayan ürün stokları son üç ay içinde ilk kez yükseldi.

Girdi maliyetleri Haziranda hafif bir artış gösterdi. Bu artışın nedenleri arasında Türk lirasındaki değer kaybı ve İran’daki gelişmelerden kaynaklanan enflasyonist baskılar öne çıkıyor. Nihai ürün fiyatlarında ise artış daha sınırlı oldu ve yılbaşından itibaren en düşük seviyesine geriledi. Bazı firmalar maliyet artışlarını satış fiyatlarına yansıtmaya çalışsa da, zayıf talep fiyatlandırmadaki esnekliği azaltıyor. Tedarikçilerden malzeme temininde ise dört aydır ilk kez teslimat süresinde artış gözlendi. Şirketler, gecikmelerin ana nedeninin hammadde tedarikindeki sıkıntılar olduğunu ifade etti.

S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, PMI verilerinin açıklanmasının ardından şunları söyledi:

“Türk imalatçıları, giderek zorlaşan talep koşulları nedeniyle haziran ayında da baskı altında kalmaya devam etti. Bu nedenle firmaların faaliyetlerini sınırlama yoluna gittiği ve üretimin geçen yılın ekim ayından bu yana en yüksek oranda daraldığı görüldü. Buna rağmen firmalarda mamul ürün stok fazlası söz konusu oldu ve bu stoklar son üç aydır ilk kez artış gösterdi. Böylece yılın ilk yarısı zor bir ortamda tamamlanırken, 2025’in ikinci yarısında koşulların iyileşeceği ümit ediliyor.”

SEKTÖRLERE GÖRE ÜRETİMDE AZALMA VE FİYAT ARTIŞLARI

İstanbul Sanayi Odası’nın sektör bazlı raporu da toplamda 10 ana imalat sektörünün tamamında üretimin Haziran ayında azaldığını ortaya koydu. Giyim, deri ve metalik olmayan mineral ürünler gibi alanlar yeniden düşüş içerisine girerken; yeni siparişlerde ise yalnızca makine ve metal ürünlerinde hafif bir artış yaşandı. Yeni ihracat siparişleri ise yalnızca dört sektörde iyileşti ve en belirgin büyüme makine ve metal ürünlerinde kaydedildi.

İstihdamda ise pozitif ayrışan iki sektör bulunuyor: ana metal sanayi ve elektrikli & elektronik ürünler. Diğer tüm sektörlerde çalışana ihtiyacın azaldığı gözlendi, özellikle de makine ve metal ürünlerinde personel sayısı son yılların en hızlı düşüşünü gösterdi. Bu sektör aynı zamanda girdi fiyatlarında son 15 ayın en yüksek artışına sahne oldu. Genel olarak maliyet artışı belirgin seviyede olsa da, en ılımlı yükseliş giyim ve deri ürünlerinde gözlendi. Tekstil ürünleri hariç, sektörlerin büyük kısmı ürün fiyatlarını artırdı; ancak genel enflasyon baskısı, Mayıs’a göre birçok sektörde yavaşladı.

Haziran’da tedarik zincirleri tarafında da sıkışmalar yaşandı; Mayıs’ta kısalan teslimat süreleri Haziran’da yalnızca iki sektörde kısaldı ve aksaklıkların olduğu sinyali güçlendi.