Mahfi Eğilmez’den ‘Kriz varsa restoranları kim dolduruyor?’ sorusuna yanıt! 'Özetle şunu söyleyebiliriz...'

TÜİK'in 2023 Gelir Dağılımı İstatistikleri'ni değerlendiren Dr. Mahfi Eğilmez, gelir eşitsizliğine dikkat çekerek, nüfusun en yüksek gelir elde eden yüzde 20'sinin krizden etkilenmediğini, ancak geri kalan yüzde 80'inin önemli bir kısmının krizden etkilendiğini belirtti. Mahfi Eğilmez, restoran ve kafeleri dolduranların yüksek gelir grubundan olduğunu, düşük gelirli kesimin ise geçim sıkıntısı yaşadığını vurguladı.

12punto

İktisatçı Dr. Mahfi Eğilmez, 'Ne krizi?' başlıklı yazısında TÜİK 2023 Gelir Dağılımı istatistiklerini baz alarak Türkiye'de kriz olup olmadığı sorusuna yanıt verdi.

Eğilmez, kaleme aldığı yazısında restoranları ve kafeleri kimlerin doldurduğunu da ortaya koydu.

Eğilmez'in 'Ne krizi?' başlıklı yazısı şöyle;

" Gerçekten restoranlara, kafelere, yollara baktığımızda her yerde para harcayan insanlarla karşılaşıyoruz ve o zaman kendimize şu soruyu soruyoruz: “Kriz varsa bu harcamaları bu kadar bol keseden yapanlar kimler?” Çünkü bunlar öyle üç beş kişi falan değil, beyaz yakalıların da aralarında bulunduğu çok sayıda insan. Bazıları da her iki duruma bakarak toplumun bir bölümünün krizde olduğunu, daha küçük bir bölümünün ise öteki grup için kriz olarak nitelenebilecek bu durumdan etkilenmediğini öne sürüyor. Hangi gözlem ve teşhis doğru? Bence üçüncü gruptakilerin gözlemi doğru görünüyor. Bunu biraz açalım.

Elimizdeki son gelir dağılımı verisi 2022 yılı verilerini kullanarak konuyu irdeleyen TÜİK’in 2023 Gelir Dağılımı İstatistikleri başlıklı raporunda yer alıyor. Bu rapordaki verilerden hareketle hazırladığım aşağıdaki tabloda nüfusun yüzde 20’lik bölümlerinin GSYH’den aldığı paylar yer alıyor:

Buna göre 2022 yılında 906 milyar dolar tutarındaki GSYH’nin yarısını (451 milyar dolar) nüfusun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’si (17.055.991 kişi) paylaşıyor. Bu grupta kişi başına ortalama gelir 26.453 dolar. Nüfusun geri kalan yüzde 80’i de 454,8 milyar doları paylaşıyor. Bu grupta kişi başına gelir ise 6.668 dolar. Nüfusun en düşük gelirli yüzde 20’sinin geliri ise 3.134 dolar.

17 MİLYON KİŞİ İÇİN KRİZ YOK

Nüfusun en yüksek gelir elde eden 17,1 milyon kişisi açısından ortada bir kriz yok. Sonraki yüzde 20’lik nüfusun durumu karışık ama genel olarak onların da daha üst gelirli olanları krizden çok fazla etkilenmiyor.

Bu durumda karşımıza ilginç bir durum çıkıyor. Yaklaşık 25 milyon kişi krizden geri kalan 60 milyon kişi kadar etkilenmiyor. O restoranlarda, kafelerde, yollarda arabalarda gördüğümüz kişiler onlar. Ötekilerin de bir bölümü bu durumu geçici olarak görüp borçlanarak onlar gibi yaşamaya çalışıyor. Ama geri kalanlar tam anlamıyla krizde.

Bizden biraz daha iyi durumda olsa da Arjantin’de de durum Türkiye’ye benziyor. 2022 verilerine göre Arjantin’de GSYH’nin (2022’de 631 milyar dolar) yüzde 47’si (297 milyar dolar) nüfusun (2022’de 46,2 milyon kişi) yüzde 20’si (9,2 milyon kişi) tarafından paylaşılıyor. Bu en zengin 9,2 milyon kişinin ortalama kişi başına geliri 32 bin dolar.

GELİR ADALETSİZLİĞİNDE ARJANTİN'İ GERİDE BIRAKTIK

Nüfusun geri kalan yüzde 80’i (37 milyon kişi) gelirin geri kalan 334 milyar dolarlık bölümünü paylaşıyor. Bunların kişi başına ortalama geliri de 9 bin dolar. Türkiye’de Gini katsayısı 0,43, Arjantin’de 0,42.

Görüleceği gibi iki ülke gelir dağılımı açısından birbirine oldukça benziyor. Arjantin’de de üst gelir grubundakiler restoranları, kafeleri, yolları dolduruyor, alt gelir grupları da geçinememekten şikâyet ediyor.    

Özetle şunu söyleyebiliriz:

Türkiye’de de Arjantin’de de kimilerine göre kriz var, kimilerine göre önemli bir durum yok. Hangi grupta olduğunuza göre bakış açınız ve düşük gelirli grupta yer alanlara karşı duyarlılığınıza göre yargınız değişiyor.