Yurtdışından online alışveriş 2’ye katlandı

Türkiye’de yüksek seyreden maliyetler, yurtdışından alışverişi daha avantajlı hale getirdi. BKM verilerine göre 2023’ün 11 ayında yerli kartlar ile yurtdışından yapılan online alışveriş işlemleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 138 artışla 42 milyar TL’den 102 milyar TL’ye çıktı. Aynı dönemde Türkiye’den yapılan işlemlerdeki artış oranı yüzde 40’ta kaldı.

Salgın sonrası artan teknolojik gelişmeler, ticaretin yapılış şekline de yansıdı. Tüm dünyada yükselen maliyetler verimlilik odaklı çalışmaları hızlandırırken, online alışveriş bu dönemde büyümesini artan bir ivme ile sürdürdü. Söz konusu gelişmeye lojistik maliyetlerde meydana gelen düşüş de eklenince, sadece büyüme etkilenmedi, ülkeler arası sınırlar da bir anlamda ortadan kalktı. Öyle ki kimi ülkede yüksek maliyetler ve vergiler, yurtdışından tedariki daha kolay ve daha az maliyetli hale getirdi. Bu ülkelerden biri de Türkiye olarak öne çıktı ve Türkiye’nin Euro/dolar bazında da yurtdışına kıyasla pahalı kalması ile yurtdışından online alışveriş adeta patladı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre 2023’ün ocak-kasım döneminde yerli kartlar ile yurtdışı internetten yapılan kartlı ödeme işlemlerinin adedi yüzde 36 oranında artarak 170 milyondan 232 milyona ulaştı.

İki adımla zorlaştırılmıştı

Yine BKM verilerine göre 2023’ün ocak-kasım döneminde yerli kartlar ile yurtdışı internetten yapılan kartlı ödeme işlemleri bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 138 artış ile 43 milyar TL’den 102 milyar TL’ye çıktı. Söz konusu gelişmeler Türkiye’de yurtdışından online ticareti zorlaştıran düzenlemelere rağmen yaşandı. 2022’de AB ülkeleri dışından internet yoluyla yapılan alışverişte gümrük vergisi yüzde 20’den yüzde 30’a çıkarılırken, bu kapsamda yapılan beyannamesiz alışverişin limiti ise bin 500 Euro’dan 150 Euro’ya indirilerek kapsam daraltılmıştı. AB’den yapılan ithalatta ise yüzde 18 olan vergi oranı değiştirilmemişti. Tüm bu gelişmelere rağmen yerli kartlar ile yurtdışından online ticarete artış devam etti ve 2022’de toplam içinde yüzde 4,5 olan pay 2023’ün kasım ayı itibarıyla yüzde 5 sınırına dayandı. Harcamaların ayrıntılarına bakıldığında 42 milyar TL ile ilk sırada hizmet sektörü harcamaları yer alırken onu 16 milyar TL ile seyahat acenteleri ve 5,2 milyar TL ile de elektronik eşya alışverişi izledi.

"E-ticaret artık global bir oyun"

Elektronik Ticaret İşletmecileri Derneği (ETİD) Başkan Yardımcısı Emre Ekmekçi, yurtdışından gelen ürünlerin hem lojistik hem de vergilerinin ödenerek Türkiye’ye geldiğini belirterek bu anlamda Türkiye’ in herhangi bir kayba uğramadığına dikkat çekti. Ekmekçi, “Artık lojistik sistemleri çok hızlandı. Bu durum hem bizim satışlarımızın artmasını hem de yurtdışından online alışverişi cazip kılıyor. Keşke burada denge tersine kurulsaydı. Biz şu an e-ticaretçiler olarak lojistik avantajı kullanarak bu dengeyi tersine çevirmek ve Türk ürünlerini yurtdışında nasıl satarız diye çalışıyoruz. Rakamların da hızlı bir şekilde büyümesi e-ticaretin global bir oyun olduğunu gösteriyor” dedi. Birçok alanda yaşanan ilerlemeye rağmen online dış ticaretin Türkiye aleyhine gelişmemesinin nedeni ne? Ekmekçi, bu durumu şöyle açıkladı: “Yurtdışında çeşit çok fazla, ikincisi Türkiye’de bulunmayan ürünler de alınabiliyor. Üçüncüsü de vergi ve lojistik maliyetlerine rağmen birçok üründe yurtdışı daha ucuz olabiliyor..”

"Bu yarışta öne geçmemiz lazım"

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, bu durumun tüketici için önemli bir avantaj haline geldiğini belirterek, “Yurtdışına biz satalım ama biz aldırmayalım derseniz bu kez diğer ülkeler de size sınır koyar. Ticarette karşılıklılık ilkesi doğrultusunda bizim hızlı olup, hem e-ticaret hem de lojistik altyapımızı yenileyerek hem yurtiçi hem de yurtdışındaki müşteriye cazip fırsatlar sunarak bu yarışta öne geçmemiz lazım. Perakende açısından önemli olan marka çeşitliliğimizi yurtdışına açmamız gerekiyor” diye konuştu.

ARACI ŞİRKETLER DEVREYE GİRİYOR

Yine önemli bir ticaret derneğinin yöneticisi artık dünyada online ticarette sınırların ortadan kalktığına dikkat çekti. Bu konuda yurtdışından aracı şirketlerin oluştuğunu anlatan sektör temsilcisi, “Körfez, Azerbaycan, Avrupa, şimdi Doğu Avrupa başlıyor. Bir kargo şirketi ‘alışverişini yap, ürünü İstanbul’da benim depoma gönder. Ben o ürünü sana getireceğim. İstersen ben senin yerine de alışveriş yaparım’ diyor. Bizim yerel online ticaret oyuncularının yurtdışına açılmasının da bunda önemli bir rolü var. Türkiye’den online alışverişin artmasının sebebi bu. Şu an Türkiye göreli olarak daha pahalı. Yurtdışı lehine bir gelişme söz konusu ancak özel sektör oyuncularının da atılımları ile bu ibre tersine dönebilir. Ancak o zamana kadar ticarete engel konulmaması lazım. Çünkü biz bir vergi getirdiğimizde karşı taraf da getiriyor ve sonuçta tüketici zarar görüyor” ifadelerini kullandı.

Yıl sonunda online'da da dış ticaret açığı oluşacak

Peki yabancı kartlar ile Türkiye’den internet üzerinden yapılan online harcama nasıl bir seyir izledi? İstatistikler, geçen yıl yüzde 50’nin üzerinde artan kura rağmen Türkiye’nin hem online hem de offl ine alışverişte eski cazibesini kaybettiğini gösteriyor. BKM verilerine göre yurt dışından yapılan online alışveriş yüzde 138 artarak 102 milyar TY'ye çıkarken Türkiye’den yapılan online harcama ise yüzde 40 arttı ve 105 milyar TL’ye çıktı. Yıl sonunda yerli kartlar ile yurtdışından yapılan online harcamanın yabancı kartlar ile yurt içinden yapılan online harcamayı geçmesi ve söz konusu alanda dış ticaret açığı verilmesi bekleniyor.