Sağlıklı yaşamla kanserden korunmanın 12 yolu

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ); 2030 yılında dünyada 27 milyon yeni kanser vakası ve 17 milyon kansere bağlı ölüm gerçekleşeceğini öngörüyor. Ayrıca 2030 yılında kanserle yaşayan hasta sayısının da 75 milyona çıkması bekleniyor. Üstelik, 60 yaş ve üzerinde görülen kanserin, özellikle gelişmiş ülkelerde, son yıllarda 40’lı yaşlardan itibaren daha yaygın görülmeye başlandığına dikkat çekiliyor.

Acıbadem Üniversitesi Atakent Hastanesi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Arıcan, ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer alsa da aslında sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları oluşturmanın ve düzenli sağlık kontrolleri yaptırmanın kanser riskini tamamen ortadan kaldırmasa da önemli ölçüde azaltabileceğine işaret ederek, “Kanserden korunmada sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlandırmak, düzenli egzersize önem vermek, sağlıklı beslenmek ve tarama testlerini yaptırmak almamız gereken en önemli önlemlerdir” diyor.

İşte, kanserden korunmak için dikkat etmeniz gereken 12 kural:

SİGARAYI BIRAKIN

Sigara, akciğer kanseri başta olmak üzere, en az 16 farklı kanserin gelişmesine neden olabilen önemli bir etken. Örneğin, yapılan bilimsel çalışmalar; akciğer kanserinin yüzde 90’ının sigara ve tütün ürünlerine bağlı olarak geliştiğini ortaya koyuyor. Son yıllarda ülkemizde sigaraya yönelik düzenlemeler sayesinde artık akciğer kanseri oranlarında bir miktar iyileşme görülse de sigara içmenin oluşturduğu zararlar hâlâ büyük bir sorun olmaya devam ediyor. Bunun nedeni ise sigaradaki zararlı kimyasalların vücudun hücrelerine zarar vermeleri ve DNA’da değişikliklere yol açarak kanser gelişimine zemin hazırlamaları. Dolayısıyla tütün ürünlerinden tamamen uzak durmanız, kansere karşı alacağınız en etkili koruma yöntemini oluşturuyor.

GÜNDE EN AZ 5 PORSİYON MEYVE VE SEBZE TÜKETİN

Günde en az 5 porsiyon sebze ile meyvenin yanı sıra tam tahıl ve sağlıklı yağlar içeren bir diyet benimsemek kanser riskini azaltabiliyor. İşlenmiş etler ve aşırı kırmızı et tüketimini sınırlamak da önem taşıyor. Örneğin, kırmızı eti haftada en fazla 500 gram ile sınırlandırın, bunun yerine balık ve tavuk gibi beyaz etleri tercih edin. Antioksidanlar ve lif açısından zengin gıdalar da kanser riskini azaltmada yardımcı olabiliyor.

HAFTADA EN AZ 150 DAKİKA EGZERSİZ YAPIN

Haftada en az 150 dakika orta şiddette egzersiz yapmak, örneğin tempolu yürümek kanser riskini azaltabiliyor. Düzenli fiziksel aktivite obeziteyi engellerken, hormon düzeylerini kontrol eder ve bağışıklık sistemini de beraberinde güçlendirir.

İDEAL KİLONUZU KORUYUN

Çağımızın önemli bir sorunu olan obezite; meme, kalın bağırsak ve rahim kanseri gibi bazı kanser türleri için önemli bir risk faktörünü oluşturuyor. Obezite, vücutta insülin ve östrojen gibi bazı hormonların düzeylerinin artmasına ve enflamasyona neden olarak kanser riskini artırabiliyor. Bu nedenle, sağlıklı bir kiloda kalmak kanser riskini azaltabiliyor.

ALKOL TÜKETİMİNİ SINIRLAYIN

Alkol, yemek borusu ve pankreas kanseri gibi bazı kanserlerin gelişme riskini  artırabilen bir faktör. Bunun nedeni ise hücrelerde genetik hasara yol açabilmesi ve vücudun bağışıklık sistemini zayıflatabilmesi. Dolayısıyla alkol tüketimini sınırlamak riskin azalmasına yardımcı olabiliyor.

TARAMA TESTLERİ YAPTIRIN

Kanserden korunmak için dikkat etmeniz gereken en önemli kurallardan biri, düzenli kontrol ve tarama testleri yaptırmaktır. Kanserin erken teşhisi ve kanser gelişimine neden olan lezyonların saptanması için düzenli sağlık kontrollerini ve meme kanseri için mamografi, kolon  kanseri ile rahim ağzı kanseri için taramaları yaptırmak oldukça önem teşkil etmektedir. 

ÇEVRESEL TOKSİNLERDEN KAÇININ

Çevresel toksinler, kanser gelişimine katkıda bulunabilen zararlı maddelerdir. Bu toksinler, hem doğal kaynaklardan hem de insan yapımı ürünlerden gelebiliyor ve genellikle havada, suda, gıdalarda veya çevremizdeki çeşitli yüzeylerde bulunabiliyor. Çevresel toksinlere maruz kalmak DNA hasarına ve enflamasyona yol açarak kanser riskini artırabiliyor. Asbest, kurşun, cıva, arsenik, pestisistler ile havada bulunan kirlilik gibi etkenler çevresel toksinlerden kaçınmak ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi oldukça önemlidir.

AŞILARINIZI YAPTIRIN

Bazı kanserler virüslerin neden olduğu enfeksiyonlar sonucu gelişiyorlar. Dolayısıyla bu tür kanserlerin önlenmesi için enfeksiyonların engellenmesi yaşamsal önem taşıyor. Aşıların bu virüslerin yol açtığı enfeksiyonları önleyerek kanser riskini azaltabiliyor. Örneğin; HPV (Human Papilloma Virüs) aşısıyla rahim ağzı kanseri ile oral kanserlerden ve Hepatit B aşısıyla da karaciğer kanserinden korunmak olasıdır.

GÜNEŞ IŞINLARINDAN KORUNUN

Güneşin zararlı ışınlarına aşırı maruz kalmak cilt kanseri riskini artırıyor. Güneşin ultraviyole ışınları, cilt hücrelerine zarar vererek kanser gelişimine neden olabiliyor. Güneşe çıkmadan önce güneş koruyucu krem kullanmak, şapka takmak ve güneş altında fazla kalmamaya özen göstermek, cilt kanserinden korunmada büyük önem taşıyor.

İŞLENMİŞ, TUZLU VE AŞIRI PİŞİRİLMİŞ BESİNLER TÜKETMEYİN

Kanserden korunmak için işlenmiş etler, tuzlu ve aşırı pişirilmiş gıdalar ile sıcak içeceklerden kaçınmanız çok önemli. Zira, işlenmiş etler nitrat ve nitritler, yüksek tuzlu gıdalar ve aşırı pişirilmiş yiyecekler, özellikle de kararmış etler akrilamid ve poliaromatik hidrokarbonlar gibi kansere neden olan maddeler salgılayarak, sıcak içecekler de enflamasyona neden olarak, özellikle mide ve yemek borusu kanseri riskini artırabiliyor. 

GENETİK FATÖRLER VE AİLE GEÇMİŞİNİZİ SORGULAYIN

Ailenizde kanser öyküsü varsa, doktorunuzdan genetik testler ve tarama testlerini hangi sıklıkta yaptırmanız gerektiği konusunda bilgi almanız önem taşıyor. 

AŞIRI STRESTEN KAÇININ

Tartışmalı bir konu olsa da kronik stres bağışıklık sistemini zayıflatabiliyor, sigara ve alkol kullanımı gibi yaşam tarzında değişikliklere neden olabiliyor ve bunun sonucunda kanserin gelişme riskini artırabiliyor. Stres yönetimi teknikleri, meditasyon ve gevşeme yöntemleri kanser riskini azaltmada fayda sağlayabiliyor.