1 ay sonra yanıt geldi: TÜİK 34 liralık muayene ücreti ve yemekhane iddialarına 'manipülasyon' dedi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş'ın enflasyon hesaplamasında kullanılan maddelerin bir listesini yayımlaması ile başlayan tartışmalara 1 ay sonra yanıt verdi.

Aktaş yazısında, "TÜİK’e göre haziran ayındaki uzman doktor muayene ücreti ne kadar biliyor musunuz; 33 lira 69 kuruş. Yanlış yazmadım; 33 lira 69 kuruş, hadi yuvarlayalım 34 lira. Çarpıcı bir örnek de ev kirası. Haziran ayı endeksinde kira 5 bin 845 lira olarak dikkate alınmış" ifadelerini kullanmıştı.

Ayrıca; CHP lideri Özgür Özel, TÜİK’in açıkladığı enflasyon rakamlarına tepki göstererek” TÜİK’in yemekhanesinde bir yıl önce aynı yemek 4 çeşit yemek 35 lira bugün kaç para aynı yemek 170 lira. TÜİK’in yemekhane enflasyonu yüzde 385 TÜİK’in sokaktaki enflasyonu yüzde 71” demişti.

TÜİK, "Son Dönemde Kamuoyuna Yansıyan ve Gerçeklerle Bağdaşmayan Haberlere İlişkin Kamuoyu Duyurusu" başlıklı basın duyurusunda haberleri, "manipülasyon" olarak niteledi.

TÜİK YEMEKHANESİ

TÜİK'in açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

"Haberlerde yer alan ve TÜİK yemekhanesinde geçen sene 35,00 TL olan yemek ücretinin 170,00  TL’ye çıktığına dair iddialar gerçeği yansıtmamaktadır. Kurum Başkanlığı tarafından onaylanan ve  uygulanan ücret tarifeleri 2024 yılı için aşağıdaki şekildedir: 

En düşük yemek ücreti: 600 ek göstergeye kadar olan ve 4/B’li sözleşmeli personel için 39,00  TL. 

En yüksek yemek ücreti: 5400’den daha yüksek ek göstergeli görevlerde bulunan personel için  71,00 TL’dir. 

Türkiye  İstatistik  Kurumu  ile  Türkiye  Ağır  Sanayi  ve  Hizmet  Sektörü  Kamu  İşverenleri  Sendikası (Koop-İş) arasında imzalanan toplu sözleşme gereği Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından  Kurumda 4/A kapsamında çalışan işçi personele ödenen günlük yemek yardımı tutarı 170,00 TL'dir.  

Dolayısıyla, geçtiğimiz yıl içerisinde farklı pozisyonda görev yapan bir çalışanın yemek ücreti  ile bu yıl işçi statüsünde görev yapan personelin aldığı yemek yardımını mukayese ederek değişim oranı  hesaplanması, doğru bir yaklaşım değildir." 

34 LİRALIK UZMAN DOKTOR MUAYENESİ

TÜİK, enflasyon sepetinde yer alan 34 liralık uzman doktor muayenesi haberine ilişkin olarak ise şu açıklamayı yaptı:

"TÜFE sepetinde 2024 yılı itibarıyla 12  ana  harcama  grubu  altında, 43  harcama  grubu  yer  almaktadır.  Bu  harcama  grupları  altında  ise  90  alt  harcama  grubu  bulunmaktadır.  Alt  harcama  gruplarının altında yer alan 143 temel başlıkta ise 406 madde ve bu maddeler altında 913 adet madde  çeşidi bulunmaktadır. Örnek olarak,  

06 kodlu SAĞLIK ana harcama grubu altında,  

061 kodlu “Tıbbi ürünler, aletler ve malzemeler” harcama grubu 

062 kodlu “Ayakta tedavi hizmetleri” harcama grubu 

063 koldu “Yataklı tedavi hizmetleri” harcama grubu yer almaktadır. 

062 kodlu “Ayakta tedavi hizmetleri” harcama grubunda ise, 

0621 kodlu “Tıbbi hizmetler” alt harcama grubu 

0622 kodlu “Dişçilik ücreti” alt harcama grubu 

0623 koldu “Diğer tıbbi hizmetler” alt harcama grubu yer almaktadır. 

0621 kodlu “Tıbbi hizmetler” alt harcama grubunda ise 

06212 kodlu “Uzman doktor ücreti” temel başlığı yer almaktadır. 

06212 kodlu “Uzman doktor ücreti” temel başlığı altında ise, 

“Muayene katılım payı (Devlet Hastanesi, Uzman Dr.)” 

“Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)” 

“Doktor muayene ücreti (Özel Hastane, Uzman Dr.)” 

“İlaç katılım payı” gibi farklı madde çeşitleri yer almaktadır. 

Bu kapsamda, TÜFE sepetindeki değişim oranları her ay 12 ana harcama grubu, 43 harcama  grubu, 90 alt harcama grubu ve 143 temel başlık düzeyinde yayımlanmaktadır. Avrupa İstatistik Ofisi  (EUROSTAT)  tarafından  yayımlanması  beklenen  en  detaylı  düzey  ise  temel  başlık  düzeyidir. 

Kurumumuz tarafından temel başlık düzeyinde endeks değişimleri uluslararası beklentilere en uygun  biçimde  kamuoyu  ile  paylaşılmaktadır.  Bu  bağlamda  TÜİK  dünyadaki  en  şeffaf  resmi  istatistik  kurumlarından biridir. 

Bir köşe yazarı tarafından, Kurumumuzca en son Nisan 2022’de yayımlanmış olan bazı madde  fiyatları, yine Kurumumuz tarafından hali hazırda yayımlanmakta olan temel başlık seviyesinde fiyat  endeksleri  ile  genişletilerek  günümüze  ilişkin  ortalama  fiyat  hesaplamalarının yapıldığı  iddia  edilmektedir. 

Bahsi  geçen  yanıltıcı  sonuçların  bazı  çevreler  tarafından  manipülasyon  aracı  olarak  kabul  görmesi neticesinde, bilimsel açıdan TÜFE’ye eleştiri getiremeyen ilgili çevrelerin 143  temel başlık  içinden cımbız ile seçtikleri birkaç başlığa dair bilinçli veya bilinçsiz biçimde yanıltıcı beyanlarının  devam ettiği müşahede edilmektedir.

Bunun yanı sıra, ilgili köşe yazarı tarafından yapılan hesaplama özellikle bir temel başlık altında  birden fazla maddenin ve madde çeşidinin bulunduğu durumlarda tamamen hatalı çıkarımlara neden  olmaktadır. Örneğin, “06212-Doktor muayene ücreti” temel  başlığı  için de bu durum geçerlidir. Bu  temel başlık, “Muayene katılım payı (Devlet, Uzman Dr.)”, “Doktor muayene ücreti (Özel, Uzman  Dr.)”, “İlaç katılım payı”  ve “Doktor muayene ücreti (Muayenehane, Uzman Dr.)” gibi bireylerin  bütçelerinde farklı  harcama  paylarına  sahip  madde  çeşitlerinden  oluşmaktadır. Devlet hastanesi  muayene katılım ve ilaç katkı payları, doktor muayene ücreti (özel hastane) ve doktor muayene ücreti  (muayenehane) gibi diğer ürün çeşitlerine oranla daha yüksek harcama paylarına sahiptir. 

Öte yandan, ilgili temel başlık düzeyinde hesaplanan fiyat ve değişim oranı matematiksel olarak  yalnızca  uzman  doktor  muayene  ücretindeki  değişimi  ifade  etmemektedir.  Dolayısıyla,  ilgili  köşe  yazarının,  devlet  ve  özel  sektör  tarafından  sunulan  ilgili  sağlık  hizmetlerinin  tamamı  aynı  fiyat  düzeyinde değişim göstermişçesine toplulaştırılarak hesapladığı ve sözde TÜİK’e ait madde fiyatları  gibi açıkladığı rakamlar hatalı yaklaşımlar barındırmaktadır.  

Bu tür manipülasyonlara mahal verilmemesi adına dünyanın önde gelen ülkelerinin hiçbirinde  madde düzeyinde tüm fiyatlar hesaplanmamakta ve yayımlanmamaktadır. İlgili köşe yazarı tarafından  eksik ve yanıltıcı bilgiler üretilerek madde fiyatı sonuçlarına ulaşılmaya çalışılması neticesinde ortaya  çıkan tartışmalar, Türkiye İstatistik Kurumu’nun, Avrupa Birliği’ne üye ve aday ülkeler, EFTA ülkeleri,  ABD  ve  Kanada’da  olduğu  gibi  seçilmiş  homojen  maddeler  haricinde  kalan  ürünlerin  fiyatlarının  yayımlanmaması kararının ne denli isabetli bir karar olduğunu bir kez daha ortaya koymuştur."