AGİT'te ilk Türk Genel Sekreter: Feridun Sinirlioğlu

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Genel Sekreteri görevine Türkiye’nin adayı Emekli Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu seçildi.

BİR TÜRK OLARAK İLKE İMZA ATTI

Sinirlioğlu AGİT Genel Sekreterliği görevini üstlenen ilk Türk vatandaşı oldu.

57 ÜYE ONAYLADI

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın katıldığı Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) 31. Bakanlar Konseyi Toplantısı, Malta’da düzenlendi. Toplantıda, geçtiğimiz Eylül ayından bu yana boş olan AGİT Genel Sekreterliği görevine Türkiye’nin adayı Emekli Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu’nun seçilmesi kararlaştırıldı. 

Büyükelçi Sinirlioğlu, teşkilatın temelini oluşturan 1975 tarihli Helsinki Nihai Senedi’nin 50 yıllık tarihinde AGİT Genel Sekreteri görevini üstlenen ilk Türk vatandaşı oldu. Karar; Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarından 57 katılımcı üyenin onayıyla alındı.

3 YIL BOYUNCA GÖREVDE OLACAK

Genel Sekreter, AGİT üyeleri tarafından 3 yıllığına seçiliyor.

TÜM ÜYELERİN TÜRKİYE’NİN ADAYI ÜZERİNDE ANLAŞMASI, TÜRKİYE’YE OLAN GÜVENİ DE YANSITIYOR

Büyükelçi Sinirlioğlu’nun AGİT Genel Sekreteri olarak atanmasına giden süreçte Türkiye tarafından yoğun ve titiz diplomatik çabalar yürütüldü. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından AGİT’te karar alma süreçleri tamamen tıkanırken batılı ve doğulu ülkeler arasında temel konularda herhangi bir uzlaşı sağlanamıyor.

 Bir önceki Genel Sekreter’in görev süresinin 2023 yılında dolmasına rağmen ülkelerin herhangi bir isim üzerinde anlaşamaması nedeniyle yerine yeni bir Genel Sekreter atanamamış ve görev süresi 9 ay daha uzatılmıştı. Bu nedenle tüm üyelerin Türkiye’nin adayı üzerinde anlaşması, Türkiye’ye olan güveni de yansıtıyor.

Türkiye’nin sıcak çatışmalar ve sürüncemede bırakılmış ihtilafların var olduğu AGİT coğrafyasında, krizlerin çözümüne yönelik sergilediği aktif ve yapıcı diplomatik çabaların ehemmiyeti de bu atamayla beraber uluslararası toplum tarafından da teslim edilmiş oldu. Büyükelçi Sinirlioğlu’nun Genel Sekreterliği süresince Avrupa’da güvenlik mimarisinin temellerinin korunması başta olmak üzere, küresel barış ve istikrarı ilgilendiren birçok kritik konu gündemde olacak. 

Önümüzdeki dönemde Rusya ile Ukrayna arasında barış görüşmeleri başlaması durumunda, AGİT’in önemli bir rol üstlenmesi muhtemel. Büyükelçi Sinirlioğlu’nun aynı zamanda AGİT’in etkinliğinin güçlendirilmesini teminen çaba sarf etmesi söz konusu.

AGİT NEDİR?

AGİT, Soğuk Savaş döneminde doğu ve batı blokları arasında düzenli diyalog tesis etmek suretiyle gerginliği ve anlaşmazlık noktalarını azaltmak amacıyla bir müzakere forumu ve konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıkmıştı.

1970’li yıllarda Batı’nın “karşılıklı ve dengeli kuvvet indirimleri” müzakerelerine başlanması yönündeki önerisinin Doğu Bloku tarafından kabul edilmesi üzerine, 1973 yılında Helsinki’de başlayan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) süreci sonucunda Helsinki Nihai Senedi 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından 1975 yılında imzalanmıştı. 1990’ların başında Sovyetler Birliği’nin dağılması ve ideolojik kamplaşmanın son bulmasıyla kuruluş amacı bir ölçüde ortadan kalkan AGİK, yeni dönemin risk ve tehditlerine karşı bir uyum sürecine girmiştir. Bu süreçte AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ilaveten erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarında diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlara göre öne çıkmıştı.

Soğuk Savaş sonrası dönemin siyasi başlangıcını oluşturan 1990 Paris Şartı’yla, AGİK’in siyasi danışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracılığıyla kurumsallaşmasına karar verilmiş, 1992 Helsinki Zirvesi’nde, teşkilatın mevcut yapısının temelleri atılmıştı. AGİK, 1994 Budapeşte Zirvesi’nde uluslararası teşkilata dönüşerek Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) adını aldı.

Teşkilat günümüzde, Kuzey Amerika, Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya ülkelerini bünyesinde barındıran en büyük bölgesel güvenlik forumu niteliği taşıyor

FERİDUN SİNİRLİOĞLU KİMDİR?

Uluslararası ilişkiler ve diplomasi alanında 40 yılı aşkın bir deneyime sahip olan Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu, lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde tamamlamış, yüksek lisans ve doktorasını ise Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümünde yapmıştır. Sinirlioğlu, 2015 yılında kurulan geçici hükümette Dışişleri Bakanı, 2015-2016 ve 2009-2015 yılları arasında Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı olarak görev yaptı. 2016-2023 yılları arasında ise Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi görevini yürüten Büyükelçi Sinirlioğlu, 2023 yılında BM Genel Sekreteri tarafından Afganistan Bağımsız Değerlendirme Özel Koordinatörü olarak atandı.