Çevre felaketleri ve silinen vergiler: Kamu kredileriyle yükselen Çalık Holding'in kanlı geçmişi
Çalık Holding, işçi cinayetiyle yeniden gündemde. AKP döneminde kamu kaynaklarıyla büyüyen holding, çevre felaketleri, özelleştirme süreçleri ve silinen vergi borçlarıyla tartışmaların odağında.
12punto
AKP döneminde kamu kaynaklarıyla büyüyen Çalık Holding, şimdi de bir işçi cinayetiyle gündemde. Tazminatını 10 yıldır alamayan Erol Eğrek, Çalık binasında dövülerek öldürüldü.
Cinayet, holdingin devlet ihaleleriyle büyümesine ve hızla semirtilmesine dikkatleri çekti.
2007’de Sabah-ATV medya grubunun satın alınması sürecinde kamu bankalarından sağlanan milyarlarca liralık krediler, Çalık’ın yandaş sermaye kimliğini perçinledi. Yıllık faaliyet raporlarına göre Holding, özkaynaklarını 2021 yılında 26 milyar 476 milyon liradan 90 milyar 118 milyon liraya çıkardı. Holdingin sahibi Ahmet Çalık, Forbes Türkiye'nin 2023 Türkiye’nin en zenginleri sıralamasında 1,5 milyar dolarlık 18’inci sırada yer aldı.
HER YERDE ÇALIK VAR
Aras ve Yeşilırmak EDAŞ şirketlerinin de sahibi olan bu holding, Aras EDAŞ’ta Kiler Holding ile ortak. Kiler Holding’in Yönetim Kurulu Başkanvekili, eski AKP Bitlis Milletvekili Vahit Kiler. Bu holdingin AKP ile bağlantısı sadece Kiler’le de sınırlı değil. Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak uzun süre Çalık Holding’in yöneticiliğini yaptı, 2013’te görevi bıraktı. Albayrak’ın görev süresinde de Çalık’a çok sayıda enerji ve altyapı ihalesi aktarıldı.
Aras EDAŞ: Aras Elektrik Dağıtım A.Ş. 2013’te 128 milyon 500 bin dolara özelleştirildi. Aktif olduğu iller: Erzurum, Ağrı, Kars, Erzincan, Iğdır, Ardahan, Bayburt’ta faaliyet gösteriyor.
YEDAŞ: Yeşilırmak Elektrik Dağıtım A.Ş. 2010’da 441 milyon 500 bin dolara özelleştirildi. Samsun, Ordu, Çorum, Amasya, Sinop’ta faaliyet gösteriyor.
ANAGOLD’UN ORTAĞI
Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’nde 13 Şubat 2024 tarihinde liç yığını çökmesi sonucu 9 işçi öldü ve 2 işçi yaralandı. Madeni işleten Anagold Madencilik'in yüzde 80'i Kanadalı SSR Mining, yüzde 20'si ise Çalık Grubu'na ait. Maden daha önce de siyanür sızıntısı, vergi borçları silinmesi ve yüksek karlarla gündeme geldi. 24 Haziran 2022'de Erzincan İliç’teki altın madeninde kullanılan siyanürü taşıyan boru patladı, siyanür ve sülfürik asit Fırat Nehri’ne kurulu İliç Barajı'na aktı. Ancak buna rağmen Anagold'un ruhsatı iptal edilmedi, üstüne vergi borcunun silindiği, şirketin Kanadalı ortağının bilançosunda ortaya çıktı. 2023 yılında Kanadalı şirketin Türkiye'de silinen vergi borcu 7,2 milyon dolar oldu. Bu rakam, o günkü kur değeriyle yaklaşık 209 milyon liraydı.
MEDYAYA DÖNÜŞÜM ELİ
Holding, TMSF tarafından el konulup satışa çıkarılan Sabah-ATV için Aralık 2007'de yapılan ihalenin de kazananı oldu. Bütün katılımcıların çekildiği ihalede tek teklif o dönem Berat Albayrak'ın genel müdürü olduğu Holding’ten geldi. Grup, medya sektörüne girerken kamu bankalarından 750 milyon dolarlık kredi aldı. Sabah-ATV'nin Çalık grubuna satılması medyada bir kırılma noktası oldu. Bu tarihten sonra ana akım medyanın büyük kısmının iktidara yakın şirketlere geçtiği süreç başladı. 20 Aralık 2013'te Çalık Holding, bünyesinde bulunan Turkuvaz Medya'yı Kalyon Grup'a devrederek medya sektöründeki faaliyetlerini sonlandırmıştır.