Boza nasıl ortaya çıkmıştır?
Kış aylarının vazgeçilmezi olan bozanın nasıl ortaya çıktığı araştırılıyor. Bozanın ortaya çıkışının 9 bin yıl önceye, Mezopotamya’ya dayandığı ve ardından tüccar gemilerce tüm dünyaya tahmin ediliyor.
12punto
Boza ilk olarak 8-9 bin yıl önce Mezopotamya'da ortaya çıkmıştır. Kelime kökeni Farsça “bûza/bûze” kelimesinden gelen boza, günümüzde pek çok farklı dilde benzer adlarla karşımıza çıkıyor.
Yunan tarihçi Ksenophon, MÖ. 401 yılı sonunda Doğu Anadolu'da boza yapıldığını ve hazırlandıktan sonra çömlekçi çamurundan yapılma kaplarla toprağa gömüldüğünü ifade etmiştir.
İbn Battuta isimli Arap gezgini, 14. yüzyıl başlarında yazdığı seyahatnamesinde Türklerin bulunduğu Deşt-i Kıpçak bölgesini anlatırken Türklerin içtiği bir şıra olan bozayı anlatmaktadır.
BOZANIN GEÇMİŞİ
- Evliya Çelebi 17. yüzyıl ortalarında İstanbul’da 300’den fazla bozacı dükkânının bulunduğunu, bu dükkânlarda 1100 kadar bozacının çalıştığını aktarmıştır.
- Osmanlı’da fazla mayalandırılarak, içine afyon katılan bozahanelerin, 19.yüzyıla doğru ortadan kalktığı biliniyor.
- Günümüzde Boza, dünyada Türkler’in yaşadıkları ya da Türkler’in egemenliğinde bulunmuş ülkelerde “Boza” veya Boza’ya çok yakın isimlerle anılır ve içilir. “Buha-merissa” adıyla Kırım, Volga çevresi, Kafkaslar, Türkistan, Macaristan, Balkanlar, Arap ülkeleri ve birçok zenci kabilesinde tüketilir.
- Kırım’da darı veya buğday unu, Kazan’da darı, Türkistan’da iri öğütülmüş pirinç unu, Kırgızlar’da buğday yarması, Çerkezler’de darı, Yobol Türkleri’nde arpa, Yugoslavya’da mısır, Mısır’da ise darı unundan yapılmaktadır.
- Romenler’in ve Ruslar’ın “braga” olarak tükettikleri içecek, sarı buğday, arpa veya darıdan yapılan bir tür Boza olarak tanımlanabilir. Yine Ruslar’ın “kvas” adıyla andıkları arpa veya çavdardan yapılan içecek de bozaya çok benzer.