Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri nelerdir?

Çölyak hastalığı, her geçen gün görülme sıklığı artan yaygın bir rahatsızlıktır. Dünyadaki pek çok ülkede her 70-200 kişiden birinde bu hastalık mevcuttur. 

ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR? 

Çölyak hastalığı, arpa, buğday ve çavdar gibi glüten içeren gıdaların tüketimi sonucunda ince bağırsaktaki hücrelerin zarar görmesiyle ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Dünya genelinde her 200 kişiden birinde bu hastalığın görüldüğü tahmin edilmektedir. Glüten içeren tahıllar tüketildiğinde, bağışıklık sistemi bu maddeleri zararlı olarak algılar ve bağırsak hücrelerine saldırmaya başlar. Zamanla bağırsak, normal işlevlerini yerine getiremeyecek hale gelir ve çölyak hastalığı gelişir.

Bağışıklık sistemimiz, bakteriler ve virüsler gibi zararlı maddelere karşı antikor üreterek vücudu korumaya çalışır. Ancak bazen vücut, yararlı olabilecek maddelere karşı da antikorlar üretebilir. Çölyak hastalığında, glüten adlı proteine karşı üretilen antikorlar, ince bağırsaklarda hasara yol açar ve hastalığın ilerlemesine neden olur.

Çölyak hastalığında, ince bağırsakta bulunan villus adı verilen, besin emilimini sağlayan parmaksı çıkıntılar zarar görür. Bu değişiklikler, bağırsak mukozasındaki besinlerin sindirilmesi ve emilimini olumsuz etkiler. Özellikle demir ve folik asit gibi kan yapımı için gerekli olan besin maddelerinin emilimi bozulur.

İleri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılabilir. Çölyak hastalığının kesin bir tedavisi bulunmamaktadır, ancak glüten içeren gıdaların diyetten çıkarılmasıyla bağırsaktaki hasarın önlenmesi ve şikayetlerin ortadan kalkması mümkün olmaktadır.

Çölyak hastalığı belirtileri nelerdir?

Çölyak hastaları gluten içerikli besinler tükettiğinde, kronik ishal veya kabızlık, kilo kaybı, midede şişkinlik ve gaz, karın ağrısı, kansızlık ve buna bağlı yorguluk yanı sıra göz kuruluğu gibi belirtiler yaşarlar.

Yetişkin hastaların ortalama üçte biri ishal sorunu yaşamaktadır ve belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

Kilo kaybı

Karında şişkinlik

Kronik ishal

Bulantı, kusma

Yorgunluk ve halsizlik

Büyüme geriliği ve boy kısalığı

Kemik veya eklem ağrısı

Kabızlık

Açıklanamayan demir eksikliği anemisi

Artrit

Osteoporoz veya osteopeni (kemik kaybı)

Karaciğer ve safra yolları hastalıkları

Depresyon veya anksiyete

Periferik nöropati (ellerde ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma veya ağrı) veya migren

Kadınlarda adet düzensizliği, kısırlık veya tekrarlayan düşük

Ağız içinde yaralar

Ciltte kaşıntılı deri döküntüsü

Miktar olarak fazla, sık ve kötü kokan dışkı (gaita)

Çölyak hastalığı nasıl tedavi edilir?

Çölyak hastalığının tedavisi, kişinin hayatı boyunca buğday, arpa, çavdar yulaf gibi gluten içeren gıdalardan uzak bir beslenme alışkanlığı elde etmesidir. Az miktarda glutenin bile zarar verebileceğini göz önünde bulundurmak çok önemlidir. Çeşitli ürünler içerisinde glutene rastlamak mümkün olduğu için marketteki gıdaların içeriklerine dikkatlice bakılmalıdır. Tek etkin tedavi yöntemi olduğundan glutensiz diyet yaşam boyu sürdürülmelidir.

Diyete başlanılmasıyla birlikte 24 saat içerisinde klinik bulgular düzelir, iştah açılır, birkaç ayda kilo alımı sağlanır, 3-14 gün içinde bağırsak mukozasındaki hasarın ilerlemesi önlenir ve çocuklarda 3-6 ay, yetişkinlerde 1-2 yıl sürede tamamen iyileşmesi ve besinlerin emiliminin başlaması gerçekleşir. Ayrıca enerjiyi artırmak için bebeklerde mamalara, çocuk ve yetişkinlerde yemeklere orta zincirli yağ asitleri eklenebilir.

Çölyak hastalarının tüketmemesi gereken besinler nelerdir?

Buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi hububat ve işlenmiş bazı ürünler,

Galeta unu ile kızartılmış tavuk, balık gibi et ürünleri, 

Malt kullanılan içecekler,

Gluten içeren hazır çorbalar, köfte, pane harçları gibi hazır çeşniler

Sirke, çikolata, puding, sakız, ketçap, mayonez, dondurma gibi gıdaların gluten içerenleri,

Tuzlu, soslu kuruyemişler, glutenle yapıştırıldığı için yasaktır. Ancak bunların glutenle işlem görmemiş hali, gluten içermeyen kuruyemişler serbesttir.

Kaynak: Memorial Grup