Koronavirüs hastasına izinsiz HIV ilacı verip denek yapmışlar: 'YÖK sessiz kalmamalı'

İstanbul Medeniyet Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü’nden bir grup akademisyenin koronavirüs döneminde bir antibiyotik ve antiviral ilacı hastaların izni olmadan tedavide kullandığı ve bunu bilimsel bir dergiye makale olarak sunduğu, makalenin yayımlanmasının ardından bilim dünyasından yapılan itirazlarla makalenin dergi tarafından geri çekildiği (yayımdan kaldırıldığı) belirtildi. 

BirGün'den Sibel Bahçetepe'nin haberine göre; Çalışmanın etik sorunları olduğunu belirten hekimler, Sağlık Bakanlığı ve YÖK’un bu konuda acil harekete geçmesi gerektiğini kaydetti.

ETİK KAYGISI

Araştırmanın iki yıl önce yayımlandığı European Journal of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (Springer-Nature) dergisinde yardımcı editör olan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Önder Ergönül, söz konusu çalışmanın metodolojik açıdan sorunlu olduğunu söyledi. Ergönül, ‘‘Fransız baş editör, çalışmanın kontrol grubu olmadığını ve metodolojik açıdan zayıf ve insanları yanlış yönderdirmesinin zarar vereceğini belirterek çalışmanın geri çekilmesi gerektiğini bildirmiş. Konu, YÖK tarafından da incelenmelidir’’ dedi.

Ergönül, özetle şunları söyledi:

HIV TEDAVİSİNDE KULLANILAN ANTİVİRAL İLAÇ VERİLMİŞ

‘‘Dergiye gönderilen makale o dönem üniversitenin enfeksiyon hastalıkları bölümü uzmanları olan Doç. Ferhat Arslan, Prof. Haluk Vahaboğlu’nun da aralarında olduğu bir grup akademisyenin yaptığı bir çalışma. Covid-19 pandemisi döneminde koronavirüs tedavisinde kullanılmayan bir antibiyotiği, Covid tedavisinde daha sonra kullanımdan kaldırılan hidroksiklorokin isimli ilacı ve HIV infeksiyonu tedavisinde kullanılan antiviral bir ilacı hastalara vermişler. Bu çalışma kontrol grubu olmaksızın yapılmış ve hakem değerlendirmesinden sonra makale söz konusu dergide yayımlanmış. Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Bölümünden araştırma metodolojisinde uzman Epidemiyolog Prof. Dr. Banu Çakır, yayınlanan çalışmayı okuyunca yöntemi eleştiren bir yazı göndermiş ve yazarlar da bu yoruma kendilerine göre yanıt vermişler. Son kararı, ben de herkes gibi dergide yayınlandıktan sonra okudum. Dergide yer alan ‘geri çekme’ açıklaması özetle şöyle: ‘Metodolojiyle ilgili endişeler editöre mektupta dile getirilmiş ve yazarlar yanıt vermişlerdir. Mektubun ve yazarların yanıtının daha ayrıntılı olarak değerlendirilmesi üzerine, baş editörün artık sonuçların doğruluğuna güveni kalmamıştır. Özellikle bu bir klinik araştırma olmasına rağmen uygun bir kontrol grubu eksikliği vardı. Ayrıca bu çalışmaya katılma izninden (hasta izni) feragat edilmişti. Ancak baş editör bu nitelikteki bir çalışma için feragatnamenin uygun olduğunu düşünmemektedir. Yazar Ferhat Arslan da bu geri çekilmeye katılıyor.’

"YÖK'ÜN DERHAL HAREKETE GEÇİP..."

Enfeksiyon ve Klinik Mikrobiyoloji Hastalıkları Uzmanı Prof. Esin Davutoğlu Şenol da ciddi bir yöntemsel hata olduğunu belirterek, ‘‘Hasta onayı alınmadan, hastayı sigortalamadan böyle bir çalışma yapamazsınız. Belki de o hastalar öldü bunu bilmiyoruz, çok büyük etik ihlal var. Makalenin çekilmesiyle Türkiye adına da utanç verici bir durum oluştu. Hastalar açısından da büyük tehlike arz eden bir durum. Bakanlığın ve YÖK’ün derhal harekete geçip hastaları da tespit ederek hastaların başına ne geldiğini anlaması lazım’’ dedi.

"DERSLER ÇIKARILMALI"

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) özetle şu açıklamayı yaptı:

‘‘Hakemli bilimsel bir dergide yayımlanmış bir çalışmanın geri çekilmesi normalde az karşılaşılan ama son derece ciddi bir durumdur. Bir makalenin geri çekilmesi yazarlara ciddi sorumluluklar getirdiği gibi, tüm bilim dünyası için de önemli dersler içerir. Bu nedenle geri çekilen makalenin kendisi, makaleye yapılan eleştiriler, bu eleştirilere yazarların cevapları ve editörün son görüşünün dikkatle okunması gerekir. Ülkemiz bilim ortamının gelişebilmesi için bilimsel makale geri çekme süreçlerinin kişiselleştirilmemesi ve yaşanan olaylardan doğru derslerin çıkarılabilmesi önemlidir.’’