Uzmanlardan kritik 'organ fonksiyonu' uyarısı! Gıda takviyesi furyası boyut atladı: Hem kullanıyorlar hem satıyorlar...

Aslı AĞIRDİL- 12punto.com.tr

Tüm dünyada ve Türkiye'de özellikle son yıllarda yurttaşlar, zinde kalmak, zayıflamak ve bağışıklıklarını güçlendirme için gıda takviyeleri, vitaminler ve bazı alternatif ilaçlar kullanıyor. Bu ürünlerin arasında çaylar, kapsüller, öğün yerine geçen toz karışımlar yer alıyor.

İlgili ürünler, aktarlarda, marketlerde ve hatta eczanelerde sık sık kendine yer buluyor. Peki gıda takviyelerine gösterilen bu ilginin nedeni ne? İnsanlar neden alternatif yollara başvuruyor? İşte detaylar...

ÖNERİ SUNUYORLAR!

Gıda takviyesi sektörünün 2023 yılı ihracat hedefi 500 milyon dolar seviyesinde. Türkiye'de de artan gıda takviyesi kullanımı yurttaşları hem üretici hem tükeci pozisyonuna getirdi.

Fazla kilolarından muzdarip kişiler ve obezite hastalarına "mucize tedavi yöntemi" ile bu ürünler; toz, tablet, kapsül,mama ve çay olarak satılıyor. 

Bu ürünleri kullanan ve pazarlayan kişiler aynı zamanda kendilerine 'distribütör', 'antrenör, 'yaşam koçu', ve 'girişimci' ünvanı vererek farklı kişilere de satış yapıyor. Satışlar sosyal medya üzerinden ve özellikle Instagram üzerinden ilerlerken 'mucize' olarak gösterilen zayıflama yöntemleri pazarlanıyor. 

'Öğün yerine geçen' tozlar shake (karışım) halinde kullanılıyor ve bu yaşam koçları ilgili ürünler için kullanım önerilerinde bulunuyor. 

Ürünleri özellikle ev hanımları kullanırken, satılan ürün başına veya hedef üzerinden para kazanılıyor. Primler banka hesaplarına yatarken ağ oluşturan kişilerin sistemin içine eklediği ve ağında yer alan kişiler üzerinden de prim kazanması öne çıkarılıyor. 

İstanbul Eczacılar Odası Yönetim Kurulu Üyesi Eczacı Murat Tülü ve  ve Cumhuriyet Üniversitesi Dekan Yardımcısı Tıbbi Farmakolog Prof. Dr. Ahmet Altun konuyu 12punto'ya değerlendirdi. 

DENETİM ZAYIF

Gıda takviyelerinin denetiminin yeteri kadar yapılmadığını anlatan Tülü, ürünlerin kontrolsüz şekilde üretiliyor olmasının halk sağlığı için tehdit oluşturduğuna dikkat çekti.

"GÖZ HİÇBİR ŞEYİ GÖRMÜYOR"

Ürünlerin pazarlama şekline dikkat çeken Tülü, "Tüketimi körükleyen danışmanlar, koçlar ve influancerlar; bu ürünler ile ilgili  kontrolsüz bir şekilde sosyal medyada, yazılı ve görsel  reklamlar yapmaktadır. Belli aylara bölünmüş paketler şeklinde fiyat kampanyaları ile insanların zaaflarından yararlanıyorlar. Bu öyle bir zaaf ki, göz hiçbir şeyi görmüyor" dedi.

KARACİĞER VE BÖBREK FONKSYONLARININ BOZULMASINA NEDEN OLABİLİR

Tülü ayrıca, "Bilinçsizce kullanılan toz, çay, mama veya macun şeklindeki ürünlerin uzun dönem kullanımı sağlık açısından çok tehlikelidir. Karaciğer ve böbrek fonksiyon bozukluğuna neden olmaktadır.  Alerjik şikayetler görülebilmektedir. Sindirim sistemi bozukluğu en sık rastlanan sorunlardandır, başka bir yan etkisi de vitamin ve mineral kaybına neden olmasıdır" uyarısını yaptı. 

"VÜCUDA GEREKSİZ ALINAN HER ŞEY YÜKTÜR"

Düzenli ve dengeli beslenen bir bireyin alternatif yollara başvurmasına  gerek olmadığını dile getiren Tülü, "Bilimsel olmayan ve kanıt içermeyen bazı uygulamalar ciddi taraftarlar bulmaya başlamıştır. Doğallık ve organiklik cazibe merkezi haline geldi. Bitkisel ürünlerle tedavi bunların başında gelmektedir. Ciddi bir pazar payına sahip olan balık yağı (omega -3) ,Glukozamin, Ekinezya, keten tohumu, kara mürver, çörek otu vb. bitkisel ve  hayvansal kaynaklı gıda takviyeleri çok tüketilmektedir.  İlk başta birçok kişi koruyucu olacağını düşünüyor. Hekime gitmektense  geleneksel yöntemlere başvurmayı tercih ediyor.  Tüketim çılgınlığı her alanı sarmış durumda. Vücuda  gereksiz alınan her şey yüktür" dedi.  

TOPLUMDA EĞİTİM EKSİKLİĞİ VE BİLİNÇSİZLİK TAKVİYEYE YÖNLENDİRİYOR

Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Dekan Yardımcısı ve Tıbbi Farmakolog Ahmet Altun konuya ilişkin değerlendirmesinde bireylerin besin destek ürünleriyle ilgili farkındalığının ve bilinç düzeylerinin artması gerektiği dile getirdi.

Altun şunları aktardı:

"Toplumumuzun genel alışkanlıklar neticesinde ilaç kullanmak yerine bitkisel ürünler kullanmaya daha müsait. Toplumda eğitim eksikliği ve bilinçsizliği var. İnsanlar kilo verme ya da belli bir forma kavuşma sürecinde kolaylık olarak baktıkları takviyeleri kullanıyorlar. Denetim zayıf olduğu için kapsül, tablet gibi ürünlerin rahatlıkla reklamları  yapılabiliyor ve de kullanılabiliyor.Toplumda bu tür reklamlar yüzünden ilaçların düzgün anlatılamaması, bitkisel ürünlerin reklamının çok güzel yapılması üstüne insanların eğitim eksikliklerinden kaynaklı bu ürünleri kullanma yatkınlığı ve kolay yoldan bazı şeyleri elde edebilme düşüncesi de  bir araya geldiği zaman insanlar hekime gitmek yerine yaşam koçlarını, danışmanları tercih ediyor. Güvenli ilaç varken gıda takviyelerine yönelen bir toplumla karşı karşıyayız" 

HALKI BİLİNÇLENDİRMEK ADINA ENSTİTÜLER KURMAMIZ LAZIM

"Türkiye'de sağlık hizmetinin ücretsiz olmasına rağmen gelir düzeyi düşük kişiler bütün imkanlarını zorlayarak pahallı olan gıda takviyeleri ve devletin karşılamadığı vitaminleri kullanmaya çalışıyor. Ucuz ve ücretsiz seçenek varken bunu yapıyorlar. Bu durum karşısında bizler pozitif bilim insanları olarak halkı aydınlatmak adına enstitüler kurmamız lazım. Bu ürünlerle ilgili çalışma yapıp daha güvenli ilaç benzeri formlara nasıl getireleceği ve sağlıklı bir şekilde zararı olmadan nasıl kullanabileceğine dair altyapıyı bizim oluşturmamız lazım." 

SPORCU TAKVİYELERİNİN ÖZELLİKLE GELİŞME DÖNEMİNDEKİ GENÇLERDE KALICI HASAR BIRAKMA RİSKİ VAR 

Vücut geliştirenlerin kullandığı takviyelerin endişe edici sonuçlarına da değinen Altun, şu değerlendirmede bulundu:

"Özellikle sosyal medyanın aktifleşmesiyle sosyal medyada spor salonlarında fitness vücut geliştirmeyle alakalı çok fazla paylaşım yapan hesaplar var. Bu paylaşımlar insanların spor salonlarına gitmesine katkıda bulunuyor. Fakat vücut geliştirenler büyük oranda madde kullanan insanlar. Kas kütlesini arttırmak için streoit, protein tozları ya da gıda takviyeleri  gibi maddeler kullanıyorlar. Spor salonundaki Fitness hocaları da maalesef gençlere bu ürünleri satarak yönlendiriyor. Bu ürünlerin hem bağımlılık yapma potansiyeli var hem de özellikle genç gelişme dönemindeki insanlarda vücutlarına zarar verme ihtimalleri çok yüksek. Vücut geliştirme anlamında kullanılan gıda takviyeleri  konusunda çok dikkatli olmak gerekiyor" 

GIDA TAKVİYELERİ HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR ?

Doktorların gıda takviye önerisini hangi durumlarda yaptığını sıralayan Altun;  "Kişiler ağır hastalık geçirdiklerinde, ağızdan beslenemeklerinde,  yemeleri içmeleri bozulduğunda ve belli hastalıklarından dolayı vitamin eksiklikleri ya da vücudunda bağırsaklarında besinleri emme bozuklukları meydana geldiğinde bu gıda takviyelerini hekim olarak hastalarımıza bizler tavsiye ediyoruz" dedi.