Spor Ekonomisti Yavuz Çandır Süper Lig'deki yayın ihalesinin dününü ve bugününü değerlendirdi: Kulüpler Birliği ne yapacak?

Selçuk Ahmet ÇELİK- 12punto.com.tr

Spor Ekonomisti Yavuz Çandır, Süper Lig'in yayın ihalesine dair yaşanan süreci 12.punto.com.tr'ye değerlendirdi.

Çandır, Türkiye liginin yayın ihalesi sürecinden, Avrupa'da kulüplerin aldığı yayın ihalesine ve Türkiye'de oldukça yaygın olan korsan yayınlara yönelik açıklamlar yaptı. 

(Spor Ekonomisti Yavuz Çandır)

TÜRKİYE'DE FUTBOL YAYINCILIĞININ DÜNÜ VE BUGÜNÜ

Türkiye'deki yayın ihalesi sorununa dair geçmişten bugüne değerlendirme yapmanın faydalı olduğunu belirten Çandır şunları söyledi:

''Süper lig yayın ihalesinin 90'lı yıllarla beraber ihale 100 milyon doların altındaydı.2000 yılıyla beraber yayın ihalesi 100 milyon dolar barajını geçmiş oldu. Bu durum kademeli şekilde 2010'lara kadar devam etti. 2017 yılında da ihale rekoru kırıldı. O sezon yaklaşık 500 milyon dolarlık bir ihale vardı. Fakat 2022 yılına geldiğimizde yayıncı kuruluş olan beIN Sports masadan kalkmak istedi. Çünkü rakam son derece yüksekti. Federasyonun beklentisi de yaklaşık 350-400 milyon dolar civarındaydı. Fakat yayıncı kuruluş 60-70 milyon dolarlık bir teklif sundu. Yani yaklaşık olarak yüzde 80'lik bir düşüş istiyordu. O dönem Federasyon ve yayıncı kuruluş yayın ihalesi için 100 milyon dolara iki yıllık bir imza atıldı. İki yıllık yapılan anlaşmanın sonunda yayıncı kuruluş lig ihalesini yeniden almak istiyor. Fakat bir indirim bekleniyor. Ama bu tamamen haberler üzerinden gördüğümüz şeyler'' 

ILICALI VE SARAN DEVREDE

Türkiye'de beIN Sports'un yanı sıra Acun Ilıcalı ve Sadettin Saran'ın da yayın ihalesinde olduğunu söyleyen Çandır, "İngiltere'den veya farklı bir Avrupa ülkesinden bir yayıncı da ihaleye girmek istiyormuş. Türkiye'de Saran ile Acun Medya ortak şekilde ihaleye gireceği söyleniyor. Fakat burada faarklı bir durum çıktı. Kulüpler birliği de yayın dosyasını aldı" şeklinde konuştu.

KULÜPLER BİRLİĞİ DOSYAYI NEDEN ALDI?

Külüpler Birliği'nin yayın dosyasını almasının önünde hukuki bir engel olmadığını ve Türkiye'deki yayın ihalesi bedellerinin çok düşük olduğunun altını çizen Çandır, "Kulüpler Birliği bu dosyayı alarak lig maçlarını istediği kuruma satma hakkına sahip olmuş oluyor. Yayın dosyasını alması demek temel bir teklif anlamına geliyor. Çünkü, Kulüpler Birliği ile yayıncı kuruluş arasındaki bu kriz yaklaşık son 3-4 senedir devam ediyor.

Yayıncı Kuruluş ile son sezonlara doğru yüzde 25'lik indirim yapılmış. O günden beri problemler başlamıştı. Kulüpler bizim gelirlerimiz Türk Lirası üzerinden, yayın gelirlerimiz çok düşük. Bu nedenler Avrupa'daki rakiplerimizle baş edemiyoruz diyor. İşte bu yüzden Kulüpler Birliği  bu dönem yayın ihalesini kazanıp kendisi bu yayınları satmayı planlıyor. Ama tabi kazanabilirler mi emin değilim. Bu konuya dair bir bilgim de yok. Fakat şu anki rakam hali hazırda 80-90 milyon dolar bandında. Önümüzdeki dönemde 200 milyon dolarlık bir rakam konuşuluyor. TFF'nin beklentisi 250 milyon dolar, yayıncı kuruluşun vereceği rakamın ise 200 milyon dolar olacağı söyleniyor.

Tabi fiyatın yükselme ve düşme  durumu da var. Bundan iki sene önce yapılan yayın ihalesinde ciddi bir düşüş gerçekleşti. Yayın  ihalesinin ilk turunda kazanan çıkmadı. Teklifler çok düşük geldi. İkinci kez yapılan ihalelerde mevcut yayıncı kuruluş beIN Sports ile devam edilmesine karar verildi. Ancak gelinen noktada ne olacak bende bekliyorum.

Şu anki süreçte yayın dosyasını alan taraf 300 bin liralık yayın dosyasını veren Kulüpler Birliği. Fakat tabi bu yayın ihalesinin sonucu ne zaman biter çok emin değilim. Ama nisan veya mayıs ayı olabilir. O güne kadar her kurum şartnameyi alabilir" dedi.

AVRUPA LİGLERİNDEKİ YAYIN İHALESİ BEDELLERİ

Avrupa'nın beş büyük ligi ile Türkiye Ligi kıyaslandığında, kulüplerin gelirleri açısından arada çok ciddi bir fark olduğunu belirten Çandır sözlerini şöyle sürdürdü:

''Bizim rakip olarak gördüğümüz Avrupa'daki yayın ihalelerine bakıldığında Premier Lig yaklaşık 1.9 milyar euro olduğu görülüyor. Bizim konuştuğumuz yayın ihalesi rakamlarının tam 10 katı. Almanya Bundesliga 1.1 milyar euro, La Liga 900 milyon euro seviyesinde. Serie A 800-850 milyon dolar, Fransa ise yanlış bilmiyorsam 500 milyon bandında. Yani bizim nitelikli rakip olarak gördüğümüz kulüplerin liglerinin yayın gelirleri bu seviyelerde. Yaklaşık bizden her yıl 7 kat daha fazla yayın geliriyle yıllık gelirlerine başlıyorlar.

Hal böyle olunca bir de Federasyonun mevcut başarı primleri de Türk Lirası olunca, döviz kurunda da ciddi bir yükseliş oluştu son yıllarda. Maaş ve diğer giderlerin yüzde 80'nin euro cinsinden olduğunu görüyoruz. Sadece Türk futbolculara Türk lirası üzerinden kontratlar veriliyor. Dolayısıyla bu yayın ihalesi kulüpleri büyük bir soruna itiyor'' 

KORSAN YAYIN MESELESİ

Türkiye'deki kaçak yayın soruna dair açıklamalarda bulunan Çandır, ''Türkiye'deki kaçak yayın elbette yayın ihalesinin bu kadar düşmesinde önemli faktörlerden birisi. Örneğin, Türkiye Kupası maçları açık kanaldan yayınlanıyor. Ama Süper Lig maçlarını beIN Sports yayınlıyor. Avrupa maçlarının yayın hakları ise EXXEN'e ait. Dolayısıyla futbolseverler açık kanaldan para vermeden Türkiye Kupası maçlarını takip edebiliyor. Ama EXXEN ve Bein Sports için para vermeniz gerekiyor.

Şimdi örneğin İspanya Ligi'nden bir maç izlemek istiyorsunuz bu maçı izlemeniz için yayıncı kuruluşa abone olmanız gerekiyor. Ben iki sene önce hesapladığımda bütün dekoderleri almaya kalksanız yaklaşık 500 TL'ye denk geliyordu. Şimdi bu sene incelendiği zaman ise muhtemelen 2 bin TL civarındadır. Şimdi bunları almak yerine insanlar maçları kaçak yayından takip etmeyi tercih ediyor'' dedi.

Kaçak yayınların hukuk dışı olduğunu belirten Çandır, ''Tabi bu korsan yayın öncelikle hukuk dışı olduğunu söylemek gerekir. Aynı zamanda kaçak yayını takip ederek taraftarı olduğunuz kulübe de zarar vermiş oluyorsunuz. Tabi burada yayıncı kuruluşların ülkedeki ekonomik koşulları da göz önüne alarak biraz daha indirime gitmesi ya da yayınları tek bir paket halinde yayınlaması çok daha etkili olabilir. Yani hem sporsever açısından hem de yayıncı kuruluş açısından daha rahatlatıcı bir noktaya getirebilir. Ama tabi olur mu olmaz mı bilmiyorum'' dedi.

AVRUPA KUPASI MAÇLARININ İHALESİ

Son olarak geçtiğimiz hafta açıklanan Avrupa Kupası maçlarının yayın ihalesini de değerlendiren Spor Ekonomisti Yavuz Çandır, ''Gelecek seneden itibaren Avrupa maçları TRT'ye geçti.Orada da ciddi bir rakam artışı oldu. Bundan önce EXXEN avrupa maçlarını 25-30 milyon dolar bandında aldığı söylenmişti.

Şimdi ise TRT'nin ödeyeceği rakam sezonluk 100 milyon dolar. Bu da yaklaşık üç katlık bir artışa denk geliyor. Böylece avrupa maçları da açık kanaldan yayınlanmış olacak'' ifadelerini kullanarak sözlerine son verdi.