Kalbinizin dostu ve düşmanı: HDL ve LDL kolesterol
Kolesterol, vücudumuzun hayati işlevleri için gerekli olsa da, fazlası sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak, tüm kolesteroller aynı değil. HDL ve LDL kolesterol olarak bilinen iki farklı tür, kalp sağlığı üzerinde zıt etkiler yaratıyor. Peki, bu iki kolesterol tipi arasındaki farklar neler ve hangisi sağlığımız için daha önemli?
12punto
Kolesterol nedir?
Kolesterol insanların kanında bulunan ve başta karaciğerde olmak üzere bütün hücreler tarafından doğal olarak üretilen, mumsu yapıya sahip bir lipid yani yağ türüdür. Kolesterol kanda bulunan, mumsu bir yapıya sahiptir. İnsan vücudunun sağlıklı hücreleri oluşturabilmesi için hücre zarlarının yanı sıra bazı hormonlar ile D vitamininin oluşturulmasında kullanmak üzere belirli bir miktar kolesterole ihtiyacı vardır.
Ancak kolesterol suda çözünmez, bu nedenle kana kendi başına geçemez ve tek başına vücuda dağıtılamaz. Kolesterolün taşınmasına yardımcı olmak için karaciğer tarafından lipoproteinler üretir. İnsan vücudundaki kolesterol taşıyan lipoproteinler düşük yoğunluklu lipoprotein yani LDL ve yüksek yoğunluklu lipoprotein yani HDL olarak farklı görevlere sahip iki gruba ayrılır.
LDL kan dolaşımı içinde kolesterolün taşınmasını gerçekleştirirken HDL karaciğer ve dokular içinde kolesterol taşınmasını sağlar. Toplam kolesterol, ya da diğer adıyla total kolesterol ise kanda bulunan her iki kolesterol türünün toplamıdır.
Kandaki kolesterol seviyeleri yükseldiğinde, hem damarların sertleşmesine neden olabilir hem de kan damarlarında yağ birikimlerinin oluşmasına yol açabilir. Bu yağ birikimlerine kolesterol plakları denir. Zamanla büyüyen bu plaklar, damarların daralmasına neden olarak yeterli kan akışını engeller ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yüksek kolesterol, genetik faktörlere bağlı olabilir, ancak çoğunlukla sağlıksız yaşam tarzı alışkanlıklarından kaynaklanır ve bu durum önlenebilir ve tedavi edilebilir. Dengeli bir beslenme düzeni, düzenli fiziksel aktivite ve bazı durumlarda ilaç kullanımı, kolesterol seviyelerinin düşmesine yardımcı olabilir.
LDL kolesterol (kötü kolesterol) nedir?
Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) aynı zamanda kötü kolesterol olarak adlandırılır. Görevi kolesterolü ve vücudun enerji için kullandığı yağ türü olan trigliseritleri atardamarlarında taşımaktır. Eğer bir bireyin LDL kolesterol seviyesi çok yüksekse, zaman içinde arterlerin duvarlarında birikebilir.
Bu duruma ateroskleroz adı verilir ve ortaya çıkan plaklar da kolesterol plakları ya da aterosklerotik plaklar olarak adlandırılır. Bazı vakalarda bu birikintiler parçalanarak pıhtı atabilir ve bu sayede kalp başta olmak üzere çeşitli organlardaki kan akışı düzenini bozabilir.
Bu şekilde oluşan bir kan pıhtısı kalbe giden damarları tıkarsa kalp krizine veya beyine giden bir damarı tıkarsa felce ya da diğer adıyla inmeye neden olabilir. Yüksek kolesterol aynı zamanda safra dengesizliği oluşturabilir ve safra taşı riskini artırabilir.
HDL kolesterol (iyi kolesterol) nedir?
HDL, iyi kolesterol olarak tanımlanan yağ türü olan kolesterolü kanda taşımakla görevli hem yağ hem de proteinlerden oluşan bir yapıdır. Vücudun ekstra kolesterolden kurtulmasına yardımcı olan HDL kolesterol, kardiyovasküler hastalık riskini azaltır.
HDL kolesterol, ters kolesterol taşınması yoluyla doku içerisinde serbest dolaşan kolesterolü alıp kullanılması ya da atılması için karaciğere taşır. Daha sonra karaciğer bu kolesterolü parçalar ve vücuttan uzaklaştırır. Kanda çok fazla kolesterolün birikmesini engelleyen HDL, arter duvarında plak birikmesi yani ateroskleroz riskini azaltır. Bu sebeple HDL yararlı kolesteroldür.
Kolesterol nasıl tedavi edilir?
Doktorlar yüksek kolesterol teşhisi konulmuş bireylerin kolesterol değerlerini düşürmek için öncelikle yaşam tarzı değişiklikleri önermektedir. Örneğin, bireyin diyetinde, egzersiz alışkanlıklarında veya günlük rutininin diğer taraflarında değişiklikler tavsiye edebilirler.
Ancak doktorlar diyet ve yaşam tarzı değişikliklerinin yeterli olmadığı vakalarda bunların yanı sıra kolesterol seviyesini düşürmeye yardımcı olacak ilaçlar veya diğer tedavileri de reçete edebilirler. Statinler yüksek kolesterol için en sık reçete edilen ilaçlardır. Bu ilaçlar karaciğerin daha fazla kolesterol üretmesini engellerler.
Bunun yanı sıra niasin, sekestran, kolestiramin, veya kolesterol emilim inhibitörleri de reçete edebilirler. Bu ilaçların bir kısmı hem vücudunun gıdalardan kolesterol emilimini hem de karaciğerin kolesterol üretimini azaltmaya yardımcı olan ilaçların bir kombinasyonudur.
Kaynak: Acıbadem