Parkinson Hastalığı Nedir? Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Parkinson hastalığı nedir? 

Parkinson hastalığı, dopamin seviyelerinin düşmesine neden olan beyin sinir hücre hasarının yol açtığı, elde titreme ile başlayan, kas sertliği yanı sıra denge kaybı gibi kontrolün bulunmadığı belirtiler gösteren ve yavaş ilerleyen nörolojik bir hastalıktır.

Parkinson hastalığı, genellikle 60 yaş ve üzeri bireylerde görülen, beynin ilerleyici ve dejeneratif hastalıkları arasında yer alır. Beyin hücreleri arasındaki elektriksel iletişimi sağlayan kimyasal maddelerden biri de dopamindir. Dopaminle çalışan beyin bölgesi, hareketlerimizin düzgün ve amaca uygun şekilde yapılmasını sağlar, yani hareketlerimizin ince ayarını yapar. Bu hücrelerin %60-80'inin kaybı sonucunda Parkinson hastalığı ortaya çıkar. Hastalığın belirtileri, özellikle erken dönemlerde, hastalar arasında farklılık gösterebilir.

Parkinson hastalığı belirtileri nelerdir?

Hareketlerde yavaşlama, dinlenme sırasında uzuvlarda titreme, kasların katılaşması, duruş ve dengeyi sağlayan reflekslerin zayıflaması, küçük adımlarla ve bazen dengesiz yürüme, vücudun öne doğru eğilmesi, eklem ağrıları, depresyon, uyku problemleri, akıcı ve koordineli hareket edememe, unutkanlık gibi durumlar Parkinson hastalığının belirtileri arasında yer alır.

Genel olarak Parkinson belirtileri şu şekilde listelenebilir:

Zamanla yürürken kol sallanma hareketlerinde azalma veya kayıp

Adımlarda küçülme

Yürümeye başlamada zorluk

Düğme iliklemek ya da açmakta zorlanma

Yatakta dönme ya da otururken kalkmada güçlük

Maske yüz ifadesi

Alçak ve kısık ses tonu ile konuşma

El yazısında küçülme

Öne doğru eğilme/kamburlaşma olabilir.

Parkinson hastalığında beyinden kaynaklanan hareket bulgularından başka hareket haricinde belirti ve şikayetler de izlenir. Bunlar kabızlık, kan basıncının düşmesi, depresyon, uyku bozuklukları, huzursuz bacak sendromu ve koku duyusunun kaybıdır. Hastalığının orta ve ileri evrelerinde yürüyüş bozuklukları, denge kusurları, harekette donmalar ortaya çıkar, bunu düşmeler izleyebilir. Nadiren de olsa bazı hastalarda bu tabloya bunama da eklenir.

Parkinson hastalığı nasıl tedavi edilir?

Parkinson tedavisinde öncelikli olarak ilaç tedavisi tercih edilir. İlaçların istenilen etkiyi göstermediği ya da zamanla etkilerinin azaldığı hastalarda cerrahi müdahale düşünülebilir. İlaç tedavisi, beyindeki azalan dopaminerjik iletimi artırmayı amaçlar, yani Parkinson ilaçları dopamin seviyesini yükseltmeye yöneliktir. Bu nedenle, beyindeki dopamin miktarını artıran ilaçlar tedavide kullanılır. Ancak, henüz tam olarak anlayamadığımız bir sebeple, Parkinson ilaçlarının uzun süreli veya yüksek dozda kullanımı, hastalarda kısa süreli aşırı hareketlilik, yanıtsız dönemler (off dönemi) veya istemsiz hareketler (diskinezi) gibi dalgalanmalara yol açabilir.

Hasta 65 yaşın altındaysa ve bunama yoksa tedaviye dopamin etkisini taklit eden ‘dopamin agonisıtleri’ ile de başlanabilir veya tedaviye ek olarak kullanılabilir. Titreme,  bunama, depresyon, uyku bozukluğu şikayetleri görülürse bu şikayetler için başka bir tedavi stratejileri planlanabilir.

Hastaların üçte biri ilaç tedavisi ile uzun yıllar iyi cevap alınan ve yaşamlarında önemli bir kısıtlama olmadan yaşayabilen kişilerdir. Kalan grubun bir kısmında ilaca cevap kısıtlıdır ve doz arttırıldıkça yan etkiler, zamanla da ilaca cevapsızlık görülebilir.

İlaç tedavisinden fayda görmeyen hastalar için cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. Son 15-20 yılda, ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda cerrahi müdahale daha sık önerilmektedir. Cerrahinin amacı, beyindeki hareket merkezlerinde azalan elektriksel uyarıyı, göğüs duvarının altına yerleştirilen birkaç santimetrelik bir jeneratör yardımıyla yeniden oluşturmak. Bu yöntem, kalp piline benzer bir prensiple çalışmaktadır. Tıbbi adı "derin beyin stimülasyonu" olan bu uygulama, Parkinson hastalarının tedavisinde kullanılmaktadır.

Kaynak: Memorial Grup