2023'e damga vurun bilimsel çalışmalar ve teknolojik keşifler

Bilim ve teknoloji tarafında yapılan her çalışma, keşif ve buluş aslında evren anlayışını şekillendiriyor ve diğer çalışmalara yön veriyor. İşte 2023 yılına damga vuranlar:

Science listesinde yılın çığır açıcı son gelişmesi eksa ölçekli bilişim olarak bilinen ve saniyede 1 kentilyon (10 üssü 18) işlem yapma gücü olan bilgisayarların kullanıma sunulması oldu.

Bu yıl uzayda daha fazla 'bilinmeyen' şey ortaya çıkartırken, bilimsel olarak mümkon olarak görünmeyen şeylerin mümkün olabileceği öğrenildi. Yapay zekanın ise hiç bu kadar geliştiğine şahit olmamıştık.

Zayıflama ilaçlarından, küresel ısınmanın etkilerinin daha net hissedilmesine kadar, Alzheimer gibi hastalıkların tedavisine kadar onlarca gelişme bu yıla damga vurmayı başardı.

2023 YILINA DAMGA VURAN BİLİMSEL GELİŞMELER VE TEKNOLOJİK BULUŞLAR

Hindistan Ay'ın karanlık yüzeyine ulaştı

Yılın sonu gelirken, The Guardian'ın The Observer yayınında yılın öncü bilimsel gelişmeleri ve bilim haberleri sıralandı. Burada ise karşımıza ilk sırada Hindistan’ın uzay aracının Ay'ın karanlık yüzeyine ulaşması çıkıyor. Burada bazı çevrelere göre Hindistan bu keşif konusunda 'çok da doğru' söylemiyor ancak sonuçta, bu yılın en çok konuşulan bilim haberlerinden biri olmayı başardı.

Yapay zeka atılımı devrime dönüştü

İkinci sırada ise bütün 2023 yılı listelerinde yer alan yapay zeka ve onun odağında ChatGPT var. Yapay zekanın artık neredeyse her alanda kullanılmaya başlandığını gördük. OpenAI'nin ChatGPT devrimi, üretken yapay zeka alanındaki gelişmelerin çok daha hızlı ilerlemesine katkı sağladı. Samsung, Microsoft, Google ve Apple gibi dünya devi şirketler yapay zeka tarafına daha fazla yatırım yapmaya başladı.

Genç kızlardan waffle konisi ispatıyla matematik atılımı

New Orleanslı gençler Calcea Johnson ve Ne’Kiya Jackson, mart ayında Amerikan Matematik Derneği toplantısında trigonometri kullanarak Pisagor teoreminin yeni bir matematiksel ispatını sunmalarıyla bu listeye girmeyi başardılar. Waffle konisi ispatı, a^2 + b^2 = c^2 için trigonometrik bir ispatın imkasız olduğu inancının yanlış olduğunu ortaya çıkarttı.

Homo sapiens ve Neandertaller çok daha erken etkileşime girdi

Yeni ortaya çıkan DNA bulgularında Homo sapiens ve Neandertaller arasında tahmin edilenden daha önce etkileşim oldu. Pennsylvania Üniversitesinden Sarah Tishkoff tarafından yürütülen bir çalışmada ortaya çıktığı kadarıyla Neandertal DNA'sı Homo sapiens tarafına 250 bin yıl kadar önce girmiş.

Bunun yanı sıra kayıtlara geçen en sıcak yıl, orak hücre ve Akdeniz anemisine yönelik Crispr tedavisi, zayıflama ilaçlarının kilo verme ve kardiyovasküler riskleri azaltma konusunda potansiyel faydaları, oda sıcaklığında süper iletkenlerin keşfi, kuş popülasyonları ve kök hücre temelli embriyo modelleri The Observer'a göre yılın bilimsel keşifleriydi.

Science dergisine göre 2023'te çığır açan buluşlar

Öte yandan Science dergisine göreyse, bunların yanına bazı bilimsel gelişmeler daha ekleniyor.

Bilim insanları bu yıl uzak galaksilerin merkezindeki süper kütleli kara delikler birleşmeye başladığında yörüngelerinden gelen şok dalgalarını tespit etmeyi başardı. Bunun yanı sıra dergiye göre yılın en önemli ilerlemesi, ABD tarihindeki en büyük akademik grevler.

Bilimsel dergi için de yılın çığır açan buluşu zayıflama ilaçları oluyor. Science, hem bir "kamu sağlığı krizi" hem de çetrefilli bir "kişisel mücadele" olarak tanımladığı obeziteye yönelik ilaç tedavilerinin hayal kırıklığı yaratan geçmişine dikkat çekiyor. Yeni ilaçlar, glukagon benzeri peptid-1 GLP-1 adı verilen bağırsak hormonunu taklit ediyor. Bu ilaç başlangıç için diyabete çözüm olsun diye geliştiriliyor ancak hafif yan etkilerle kilo kaybına da neden oluyor.

Bu GLP-1 ilaçları aynı zamanda bu yıl yapılan klinik deneylerle kalp yetmezliği semptomlarını, kalp krizini ve felç risklerini de azaltıyor olmasıyla oldukça dikkat çekti.

Science'ta aynı zamanda yapay zekanın hava durumu tahmini yapması bugüne kadar görülen en iyi performansı sunması açısından dikkate değer olarak görülüyor.

Amerika Birleşik Devletleri'nde, üçüncü faz çalışmalarını tamamladığı "Donanemab" ilacının Alzheimer hastalığının ilerlemesini yüzde 35 oranda yavaşlattığını açıklandı. Bu da yılın önemli bilimsel çalışmalarından biri oluyor.

Independent Türkçe'nin derlediği 2023'te gizemi çözülen olaylara baktığımızda aralarında bilimsel gelişmeler olduğunu görüyoruz.

Bakır Çağı'nda anaerkil toplumların varlığını kanıtlayan çalışmaya göre eski Avrupa'da olası bir anaerkil toplumla ilgili bulgular tespit edildi. Sevilla Üniversitesi ve Viyana Üniversitesinden araştırmacıların yürüttüğü çalışma, kadınların MÖ 2 bin 900 ve 2 bin 650 arasında Avrupa'nın Bakır Çağı toplumunda liderlik pozisyonlarında yer aldığını gösterdi.

Buz adam Ötzi'ye yönelik de yeni bir çalışma yayınlandı. Buna göre Avusturya-İtalya sınırında onlarca yıl önce bulunan buz adam Ötzi, aslında daha farklı görünüyordu. Daha önceki çalışmalar, saçı ve sakalı olan bir tasvir yaparken, son çalışmadaki DNA bulguları Ötzi'nin koyu tenli ve kel olduğunu ortaya çıkarttı.

Öte yandan bilim insanları, antik Mısırlıların ölüleri mumyalamak için hangi maddeleri ve karışımları kullandığını keşfetti. Buna göre mumyalama için ardıç, selvi ve sedir gibi bitkilerin yağlarının yanı sıra fıstık ağaçlarından elde edilen reçineler, hayvansal yağlar ve balmumu kullanılıyordu.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Öklid Uzay Teleskobu'nun ilk defa çektiği binlerce ışık yılı uzaklıktaki galaksilerin en net fotoğraflarını paylaştı.

TÜRLER ARASI ORGAN NAKLİNDE EN UZUN SAĞ KALIM SÜRELERİNDEN BİRİNE ULAŞILDI

Harvard Tıp Fakültesi ile ABD'li biyoteknoloji firması eGenesis'in yaptığı ortak çalışmada bilim insanları, Yucatan minyatür domuzundan aldıkları genetiği değiştirilmiş böbreği naklettikleri 21 makat maymununun 2 yıldan uzun yaşamasıyla, türler arası organ naklinde en uzun sağ kalım sürelerinden birine ulaştı.

DİŞLERİN YENİDEN ÇIKMASI MÜMKÜN OLABİLİR Mİ?

Bu yılın ağustos ayında yayınlanan bir çalışmaya göreyse dişlerin uzaması ve hatta çıkmasına yardımcı olabilecek bir ilaç geliştirildi. Japonya'daki Kyoto Üniversitesi tarafından yürütülen araştırmada geliştirilen USAG 1 adı verilen ilaç, doğuştan dişlerinin yapısında sorunu olan, bazı dişleri çıkmayan ya da dişleri normalden daha kısa olan kişilerin yaşadığı sorunları çözmeye odaklanıyor.

Diş sağlığı ile ilgili sorunlar çoğunlukla ilerleyen yaşlarla gelse bile dişlerin tamamen yokluğu ya da kısa kalması gibi sorunlar tüm dünyada yüzde 1 oranında görülüyor. Araştırma enstitüsünden diş hekimliği ve ağız cerrahisi bölüm başkanı Dr. Katsu Takahashi, 30 yıldır bu ilaç hakkında çalıştığını açıkladı.

Japonya'da The Mainichi gazetesinde yaptığı açıklamalarda ise şunları söyledi:

''Dişlerin uzaması ya da çıkmayan dişlerin yeniden çıkması gibi tedaviler her diş hekiminin hayalidir. Üzerinde çalıştığımız ilaçla bu hayali gerçekleştirebileceğimiz konusunda bir şüphe duymuyoruz.''

Geliştirilen bu ilacın doğuştan diş sorunu olanların yanı sıra çürük ya da diğer hastalıklar sebebiyle dişlerini sonradan kaybeden kişilere umut olması bekleniyor. İlacın klinik deneylerinin 2024 yılında başlaması ve 2030 yılına kadar da piyasaya sürülmesi hedefleniyor.

Haber Kaynağı : 12punto