Astronominin önündeki engeller: Işık kirliliği ve teleskoplar

Astronomik gözlemevleri, artan ışık kirliliği nedeniyle ciddi bir tehlike altında. Son olarak, Şili'de bulunan Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) Very Large Telescope (VLT) tesisinde bu sorun gündeme geldi. Dünyanın en prestijli astronomi merkezlerinden biri olan bu gözlemevinin üzerinde yer alan karanlık gece gökyüzü, yenilenebilir enerji projelerinin neden olacağı ışık kirliliği tehdidiyle karşı karşıya.

VLT, yalnızca birkaç kilometre uzağında inşa edilmesi planlanan 10 milyar dolarlık INNA Yenilenebilir Enerji Parkı nedeniyle büyük bir risk altında. Bu proje, ABD merkezli enerji şirketi AES tarafından Atacama Çölü’nde gerçekleştirilmek isteniyor ve güneş enerjisi santralleri, rüzgar türbinleri ile hidrojen üretim tesislerini kapsayan 7.400 dönümlük bir alanı içeriyor. ESO’nun yaptığı hesaplamalara göre bu tesis, küçük bir şehrin gökyüzüne yaydığı kadar ışık oluşturacak.

ESO Genel Müdürü Xavier Barcons, bu proje nedeniyle gözlemevinin çevresindeki gökyüzünün %10 oranında daha parlak hale gelmesinin beklendiğini açıkladı. Bu parlaklık artışı, VLT’nin şu anki prestijli statüsünü kaybetmesine yol açabilir ve teleskopu daha sıradan bir gözlemevi seviyesine indirebilir.

KRİTİK ASTRONOMİK GÖZLEMLER RİSK ALTINDA

Işık kirliliğindeki %10'luk artışın, düşünüldüğünden daha ciddi sonuçlar yaratabileceği vurgulanıyor. Barcons, bu durumun, şu anda görülebilen en sönük galaksilerin %30’unun artık gözlemlenememesine neden olabileceğini belirtiyor. Oysa VLT, bugüne kadar ilk doğrudan ötegezegen görüntüsünün alınması ve evrendeki kozmik ağ yapısının açığa çıkarılması gibi birçok çığır açan keşfe imza atmıştı. Ancak artan parlaklık, bu tür keşiflerin yapılmasını imkânsız hale getirebilir.

YENİ TELESKOP DA TEHLİKEDE

INNA Yenilenebilir Enerji Parkı, yalnızca VLT’yi değil, aynı zamanda ESO’nun 1,5 milyar dolarlık yeni teleskobu Extremely Large Telescope’u (ELT) da olumsuz etkileyebilir. Her iki teleskop, dünyanın en karanlık gece gökyüzünü sunan Atacama’nın ücra bölgelerine özel olarak yerleştirilmişti. ESO, bu ideal gözlem koşullarını sağlamak için alan seçiminde kapsamlı bir küresel araştırma yapmıştı. Barcons, enerji tesisine tamamen karşı olmadıklarını ancak bu kadar yakın inşa edilmesinin büyük bir sorun yarattığını ifade etti. Ona göre, tesisin en az 50 kilometre uzağa taşınması durumunda bu problemin çözülebileceği belirtiliyor.

YÖRÜNGEDEKİ UYDULAR DA SORUN YARATIYOR

Işık kirliliği sadece yerel projelerle sınırlı değil; yörüngedeki uydu yoğunluğu da gözlemleri olumsuz etkiliyor. SpaceX’in Starlink projesi kapsamında yörüngeye yerleştirilen uyduların parlaklıkları nedeniyle astronomik gözlemleri zorlaştırdığı biliniyor. Sayıları hızla artan bu uydu takımyıldızları, yer tabanlı gözlemevleri için büyüyen bir problem haline gelmiş durumda.

Haber Kaynağı : 12punto