İran'ın nükleer programı nedir? 'Bomba'yı inşa edebilirler mi?

İran'ın nükleer programı birçok yere yayılmış durumda. İsrail hava saldırıları tehdidi onlarca yıldır varlığını sürdürürken, tesislerin yalnızca bir kısmı yer altına inşa edildi. İran'ın bugün atom bombası inşa edecek kadar zenginleştirilmiş uranyumu bulunuyor. 

Ancak bombayı üretmenin karmaşık ve zorlu bir süreç olması nedeniyle, zenginleştirilmiş uranyuma sahip olması 'bombayı' hemen üretebileceği anlamına gelmiyor.

ABD ve BM nükleer gözlemcileri, İran'ın 2003 yılında durdurduğu koordineli, gizli bir nükleer silah programına sahip olduğuna inanıyor. 

İran İslam Cumhuriyeti ise böyle bir programa sahip olduğunu veya sahip olmayı planladığını reddediyor.

İran, 2015'te Batılı devletlerle yapılan bir anlaşma kapsamında, uluslararası yaptırımlardan muafiyet karşılığında nükleer faaliyetlerine kısıtlamalar getirilmesini kabul etti. 

Dönemin ABD Başkanı Donald Trump, 2018'de ABD'yi bu anlaşmadan çekti. Bu gelişme üzerine İran, nükleer programındaki kısıtlamaları kaldırmaya başladı. Yapılan anlaşma, böylece bozulmuş oldu.

İran o tarihten bu yana uranyum zenginleştirme programını genişletiyor. Ülke, nükleer bomba yapımında ihtiyaç duyulan zenginleştirilmiş uranyum elde etmek için gerekli çalışmaları da hızlandırma kararı aldı.

Zenginleştirilmiş uranyumla nükleer bomba üretmek 'uzun süren' bir iş olarak kabul ediliyor.

The New York Times(NYT), İsrail'in İran'a ait nükleer tesisleri hedef alacağını yazdı.

Böyle bir durumda İran'ın enerji altyapısı, telafisi çok zor olan hasarlar alabilir.

İran şu anda iki tesiste uranyumu %60'a kadar 'parçalanabilir' saflıkta zenginleştiriyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) ölçütlerine göre, İran neredeyse dört bombaya yetecek kadar zenginleştirilmiş uranyuma sahip olabilir.

Ancak İran'ın kısa sürede 'bomba'yı inşa etmesi mümkün görünmüyor. 

İsrail'in tesisleri hedef alması durumunda İran zenginleştirilmiş uranyumunu da kaybedebilir.

İran'ın nükleer programının en önemli parçası 'Natanz Kompleksi'.

Natanz, İran'ın zenginleştirme programının merkezinde, Tahran'ın güneyinde, Şii Müslümanların kutsal şehri Kum'un dışında, dağlara bitişik bir ovada bulunan bir kompleks.

Tesis, iki uranyum zenginleştirme tesisi de dahil olmak üzere çeşitli yapılara ev sahipliği yapıyor.

NYT haberinde, İsrail'in özelikle bu kompleksi hedef alabileceği belirtildi.

2002 yılında sürgündeki bir İranlı muhalif grup, İran'ın Natanz'ı 'gizlice' inşa ettiğini ifşa ederek, Batı ile İran arasında bugün de devam eden nükleer niyetler konusunda diplomatik gerginliğin fitilini ateşlemişti.