Merkez Bankası'ndan zombi firmalar, tıkanıklık ve kredi yenileme raporu

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Türkiye'deki zombi firmaların yayılma etkisini, firma düzeyinde bilanço, firmalar arası satış, istihdam ve firma-banka düzeyinde kredi kayıtlarını içeren geniş bir veri setini kullanarak inceledi.

Rapora göre, araştırma sonucu olmayıp uygulamayla kazanılmış bilgiye dayanan, deneysel analizler dört temel bulguya işaret ediyor.

Firma-banka düzeyinde eşleştirilmiş kredi verilerini kullanarak yapılan çözümlemeler, zombi firmalara yönelik sürekli kredi yenileme güdüsünün var olduğunu ve bu durumun kredi dağılımında verimsizliklere sebep olduğunu gösterdi.   

Ortalama değerler esas alındığında zombi olmayan firmalara göre daha az üretken olan zombi firmalar, sağlıklı firmalardaki yatırım ve istihdam fırsatlarını engelliyor.

Firmalar arası ticaret verileri kullanılarak yapılan ayrıntılı analizler, tedarikçi veya müşteri ağlarında daha fazla zombi firma bağlantısına sahip sağlıklı firmaların daha düşük satış, yatırım ve istihdam sergilediklerini ortaya koydu.  

Son olarak, zombi firmalara daha yoğun bir ağ bağlantısı içinde olmanın katma değer, üretkenlik ve kâr marjlarında önemli düşüşlere yol açtığı saptandı.  

ZOMBİ ŞİRKET NE DEMEK?

“Zombi” terimi ilk kez 1980’lji yıllarda kullanıldı.

Terimi kullanan isim Boston College’dan Edward Kane idi ve sermayesi sıfıra inmiş, ancak yine de varlığını sürdüren bankalar kast edilmişti. 

Ardından 2006’da MIT’den ekonomi profesörü Ricardo Caballero bu terimi Japonya’nın 1990’larda başlayıp 10 yıl boyunca devam eden ekonomik yavaşlamayı, düzenleyici otoritelerin sermaye standartlarını gevşek tutması sebebiyle, aslında zor durumda olan büyük Japon bankalarının ekonomiyi nasıl tehdit ettiğini anlatmak için kullandı.

O dönemde Japon bankalarının sermayeleri eriyordu, ama yine de bankalar hâli hazırda kredisini ödeyemeyen borçlu şirketlere bile kredi vermeye devam ediyor, mevcut kredilerini ise yapılandırıyordu. Banka zarar yazmasın diye ömrünü uzattıkları borç ve borcun sahibi şirketler hayatta kalmaya devam ediyordu. 

ZOMBİ ŞİRKETLERİN EKONOMİYE ETKİSİ NASIL OLUR?

Zombi şirketlerin ekonomik sistem üzerinde çeşitli olumsuz etkileri söz konusu.

Sağlıklı işleyen diğer şirket yapılanmalarının rekabet gücünü olumsuz anlamda etkileyebilir. Kaynak dağılımlarının yanlış yapılmasına neden olabilirler.

Ayrıca, zombi şirketlerin iflas etmesi beraberinde finansal zararlar ve işsizlik sorunları getirir. Ekonomik istikrar zarar görür.

Zombi şirketlerin faaliyetlerini sürdürmesi, piyasaların verimsizleşmesine yol açar. Bu durum, rekabetçi ekonomik sisteme zarar verirken sermaye üretemeyen şirketlerin uzun vadede ayakta kalmasını da imkânsız hale getirir. Ayrıca, bu tür şirketler devletin vergi gelirlerinde kayıplara neden olur ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını engeller.

Rekabet gücü olmayan şirketlerin piyasada yapay desteklerle ayakta tutulması, doğrudan vergi gelirlerinin azalmasına ve devlet kaynaklarının etkisiz alanlara yönlendirilmesine yol açarak ekonomiyi daha da zayıflatır. 

İşte Merkez Bankası'nın Zombi şirketlere yönelik hazırladığı o tebliğin orijinal metni

Haber Kaynağı : 12punto