1923 Cumhuriyeti’nden 2023 Cumhuriyeti’ne gelirken neler oldu? 100. Yılı Prof. Dr. Nurşen Mazıcı değerlendirdi

Ezgi SİVRİTEPE- 12punto.com.tr

9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a çıkmasıyla beraber Kurtuluş Savaşı başladı. Misak-i Milli sınırlarını korumak için ise batıda; Yunan ordusuyla, güneyde; Fransız ordusuyla, doğuda; Ermeni kuvvetleriyle mücadele edildi.

“HAT-I MÜDAFAA YOKTUR SATHI MÜDAFA VARDIR”

Batı Cephesinde Yunan birlikleri ile mücadele eden Türk Ordusu İnönü Zaferleri ile gücünü ispatladı. Mustafa Kemal ve Fevzi Paşa'nın bizzat yönetiminde Sakarya Meydan Muharebesinde ordu, Sakarya Nehri kıyılarına çekildi. Mustafa Kemal ise bu durumu şu sözlerle anlattı:

“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanı ile ıslanmadıkça terk olunamaz.”

Kurtuluş Savaşı'nın kaderini belirleyen Sakarya Meydan Muharebesi'nde ise Yunan ordusu yenilgiye uğradı; 30 Ağustos Dumlupınar Meydan Muharebesi’yle beraber Yunan Ordusunu kesin yenilgiye uğratarak Ege bölgesi birkaç gün içinde Türk Kuvvetlerinin eline geçti.

10 GÜNLÜK CEPHE

Kazım Karabekir'in komutasında harekete geçen Türk kuvvetleri, Ermenistan'ı 10 gün içinde yenilgiye uğratarak, Ermenilerin isteği üzerine Gümrü Antlaşması imzalanmış ve bugün olan Türkiye-Ermenistan sınırı çizildi.

Doğu cephesindeki bu hızlı kazanım ile Kurtuluş Savaşı’nın bir cephesi kapanarak diğer cephelere destek gitti.

Güney cephesi ise, Kuvay-ı Milliye kuvvetleri ile Fransız Kuvvetleri arasındaki muharebeler sonucu açılan cephedir. 20 Ekim 1921 tarihinde Fransa ile Ankara Antlaşması yapılarak bu cephe de zaferle sonuçlandı. Güney cephesi zaferle sonuçlandıktan sonra Maraş; Kahramanmaraş, Antep; Gaziantep, Urfa; Şanlıurfa oldu.

Cepheleri teker teker kazanan Türk Ordusu, uluslararası alanda Lozan Antlaşması ile Misak-i Milli sınırlarını kabul ettirmekle beraber bağımsızlığını onaylatmış ve kapitülasyonların tamamını kaldırdı.

"YARIN CUMHURİYET İLAN EDECEĞİZ"

28 Ekim 1923 tarihinde Çankaya Köşkünde akşam yemeği esnasında Mustafa Kemal Paşa ağırladığı misafirlerine "yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz" dedikten sonra İsmet Paşa’yla beraber kanun tasarısını hazırladı.

29 Ekim 1923 tarihindeki Halk Fırkası Grubu toplantısında Mustafa Kemal rejimin Cumhuriyet olması gerektiğini anlatarak anayasa değişikliği teklifini sunmuş ve teklifin önce bütünü ardından ayrı ayrı maddeleri okunarak kabul etti.

Meclise sunulan kanun tasarısı incelendikten sonra birçok konuşmacının "YAŞASIN CUMHURİYET" sesleriyle kabul edildi. Ardından yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden Mustafa Kemal Atatürk 158 üyenin oybirliği ile cumhurbaşkanı seçildi.

1923 CUMHURİYETİNDEN 2023 CUMHURİYETİNE

100 yıl içerisinde Türkiye Cumhuriyeti birçok sınavı başarıyla vererek bugün tam 100 yaşına girmesini Profesör Doktor Nurşen Mazıcı 12punto.com.tr’ye değerlendirdi.

Türkiye’nin şu anda içinde bulunduğu toplumsal ayrılıkları değerlendiren Mazıcı şunları söyledi:

“Toplumdaki ayrılıklar siyasal ayrılıklardan kaynaklanmaktadır.  Siyasal şiddet, toplumsal şiddeti oluşturur.  Toplum içindeki ayrılıkların önünün alınması için önce siyasilerin söylemlerinde ayrıştırıcı söylemlerin kullanılmaması gerekir ki bu da kamuoyuna yansısın.”

"CUMHURİYET’İN ÖNEMİNİ YİNE ANLATMAMIZ LAZIM"

Mazıcı, 29 Ekim öncesi düzenlenen Büyük Filistin Mitingine de değinerek, “Bugün miting yapılabilir ancak Cumhuriyet Bayramının onun gölgesinde kalmasını istemem. Mitingin düzenlenmesi de Cumhuriyet Bayramı’nı kutlamamıza engel değil. Aynı anda her ikisi de yapılabilir çünkü insan duyguları sınırsızdır. Hem zaten kutlama şenlik demek değildir. Cumhuriyet’in önemini yine anlatmamız lazım” dedi.

100 yıl önce hedeflenen Türkiye Cumhuriyeti ile şu an içinde bulunduğu durumu karşılaştıran Mazıcı şunları söyledi:

“Türkiye Cumhuriyeti’nin aldığı hasar çok fazla. Atatürk diyor ki, ‘Tam bağımsızlık ancak ekonomik bağımsızlıkla olur.’ Cumhuriyet’in kurulduğu yıllarda ülke her şeyi kendisi yapıyordu. Şu anda ise borcumuz çok fazla; para aranıyor ancak bulunmuyor. Bu durum Türkiye Cumhuriyeti’ni yok etmez ama yıpratır”.

Haber Kaynağı : Ezgi Sivritepe