Norveç'e bağlı Svalbard takımadası: Arktik'te vergisiz ve vizesiz yaşam mümkün mü?

Norveç’e bağlı Svalbard Takımadaları, kuzey kutup dairesinin hemen içinde ve ana karadan yaklaşık bin kilometre uzaklıkta yer alıyor. Svalbard’ı benzersiz kılan pek çok özellik var: Takımadaya vizesiz giriş, düşük vergilendirme ve görece açık göç politikaları ada hakkında merak uyandırıyor. Peki Arktik’in bu izole noktasında yaşamak ve çalışmak ne kadar kolay, hangi şartları sağlamak gerekiyor?

SVALBARD’A VİZESİZ GİRİŞ: GERÇEKLER VE ŞARTLAR

Svalbard’a giriş için herhangi bir ülkeden vize alınması gerekmiyor; bu, takımadayı dünyada istisna bir konuma getiriyor. Ada Norveç’e bağlı olsa da, Schengen Alanı dışında tutuluyor. Bununla birlikte, adaya ulaşmak için genellikle Norveç ana karasında aktarma yapmak gerekiyor ve Norveç’e girişte Schengen vizesi ya da uygun oturma izni gereksinimleri devreye giriyor. Ancak doğrudan Svalbard’a uçuş imkanı bulunan ülkelerden, Schengen prosedürüne takılmadan girmek teorik olarak mümkün fakat pratikte çoğu ziyaretçi Oslo veya Tromsø üzerinden ulaşımı tercih ediyor.

KİMLER GİDEBİLİR VE STATÜSÜ NEDİR?

Svalbard'ın özgün durumu, 1920’de imzalanan Svalbard Antlaşması’na dayanıyor. Bu antlaşma, Norveç’in toprak üzerindeki egemenliğini tanırken, imzacı ülke vatandaşlarına ekonomik faaliyet ve yerleşim özgürlüğü sağlıyor. Günümüzde pratikte, dünyanın hemen her ülkesinden bireyler Svalbard’a serbestçe seyahat edebiliyor ve burada çalışabiliyor. Ancak; göçmenler, burada çalışma ve yaşamlarını sürdürecek maddi imkana sahip olduklarını ispat etmek ve geçimlerini sağlayabilecek iş bulmak zorunda. Sosyal yardım sistemi son derece kısıtlı olduğundan, işsiz kalan veya sosyal güvencesi olmayan bireylerin ana karaya geri dönmesi gerekebiliyor.

İŞ BULMAK ve SEKTÖRLERDEKİ FIRSATLAR

Svalbard ekonomisi ağırlıklı olarak madencilik, araştırma, turizm ve kamu hizmetlerine dayanıyor. Longyearbyen, adanın en büyük yerleşim yeri ve çoğu istihdam fırsatı burada bulunuyor. Nitelikli iş gücü turizm tesislerinde, restoranlarda, mağazalarda veya kargo ve lojistik gibi alanlarda talep görüyor. Ayrıca UNIS isimli Arktik Üniversitesi araştırma projeleriyle farklı disiplinlerde iş imkanı sunabiliyor. Takımadada çalışmak için ek vize veya özel izin gerekmiyor fakat çoğu işveren, temel derecede İngilizce bilgisi ile birlikte uygun mesleki yeterlilik arıyor.

YAŞAM KOŞULLARI: NÜFUS, KONAKLAMA VE KALMA SÜRELERİ

Svalbard’ın toplam nüfusu yaklaşık 2.500 kişi civarında. Bunların büyük bölümü Norveçli olsa da, Tayland, Rusya, Ukrayna ve Polonya gibi ülkelerden de topluluklar var. Konaklama olanakları sınırlı; kalacak yer bulmak çoğu zaman Svalbard’da iş bulmak kadar önemli bir kriter. Adada barınma çoğunlukla işverenler tarafından sağlanıyor ya da kiralık evlere başvurulabiliyor. Konaklama fiyatları, özellikle turizm sezonunda, ana karaya göre oldukça yüksek olabiliyor. Kalma süresi açısından ise, bireylerin çoğu kısa dönemli gelirken, uzun süre adada yaşamayı düşünenler için düzenli gelir şartı neredeyse zorunlu.

ULAŞIM VE ERİŞİLEBİLİRLİK

Svalbard’a ulaşım genellikle Norveç’in Oslo veya Tromsø kentlerinden düzenli uçak seferleriyle sağlanıyor. Hava durumu koşulları seyahatleri doğrudan etkileyebiliyor; kış aylarında uçuşlar bazen iptal edilebiliyor. Deniz yoluyla gelen gemi seferleri ise genellikle yaz aylarında ve turistik amaçlı yapılıyor. Adanın içindeki hareketlilik ise çoğunlukla özel araçlar, taksiler ve kar motosikletleriyle sağlanıyor.

YEREL KÜLTÜR VE YEMEKLER

Longyearbyen’de restoranlar dünya mutfaklarından örnekler sunsa da, bölgede Norveç mutfağına ait balık ve av eti bazlı yemekler öne çıkıyor. Svalbard’da süregelen yaşam, doğal koşullara karşı dayanıklı ve içe dönük bir kültür geliştirmiş. Yerliler yerine daha çok farklı ülkelerden gelmiş toplulukların oluşturduğu bir mozaik söz konusu.

ASGARİ ÜCRET, VERGİ ve SOSYAL HAKLAR

Svalbard’daki vergi düzenlemeleri Norveç ana karasına göre oldukça düşük. Gelir vergisi oranı yüzde 8,2 civarında ve ada genelinde KDV uygulanmıyor. Ancak sosyal sürdürülebilirlik açısından, sistem sıkı bir şekilde “kendine yetme” ilkesine dayanıyor. Asgari ücret için ulusal bir düzenleme yok, maaşlar genellikle işverenle anlaşmaya bağlı. Sosyal yardım imkanları son derece sınırlı; işsiz kalanların kısa sürede ana karaya dönmesi istenebiliyor.

SAĞLIK VE EĞİTİM HİZMETLERİ

Adada bir hastane ve temel sağlık hizmetleri sağlanıyor, fakat karmaşık veya uzun süreli tedavi gerektiren durumlar için hastaların Norveç ana karasına yönlendirilmesi yaygın bir uygulama. Svalbard’da yaşayan çocuklar için Norveççe eğitim verilen bir devlet okulu mevcut. Ancak yüksek öğrenim olanakları kısıtlı ve çoğu öğrenci lise sonrası eğitim için Norveç’e gitmeyi tercih ediyor.

Svalbard, sunduğu benzersiz imkanlarla Arktik’te yeni bir yaşama kapı aralıyor. Ancak, bölgenin sıkı şartları ve kendine özgü yapısı göz önünde bulundurularak hareket etmek büyük önem taşıyor.

Haber Kaynağı : 12punto