Elma salyangozlarının gözlerini yenileme yeteneği bilim insanlarını şaşırttı

Güney Amerika'nın bazı bölgelerine özgü olan elma salyangozları (Pomacea canaliculata), istilacı özellikleriyle Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'da da ekosistemleri tehdit etmeye başladı. Bu canlıların benzersiz biyolojik özellikleri, bilim dünyasının da dikkatini çekiyor.

Yeni yapılan bir araştırma, elma salyangozlarının gözlerinin tamamı alındıktan sonra, bu önemli organı 28 gün içinde tamamen yeniden oluşturabildiğini ortaya koydu. Gözün büyümeye başladığı ilk belirtiler iki hafta dolmadan gözlenirken, tamamen işlevsel bir gözün ortaya çıkması yaklaşık dört hafta sürdü. İlginç bir şekilde, gözün farklı kısımlarının regenarasyonu, tek bir anda değil, belli bir sırayı takip ederek gerçekleşiyor.

Araştırmanın İtalya'daki istilacı elma salyangozlarını incelerken ortaya çıktığı bildirildi. Bilim insanları, laboratuvar koşullarında salyangozların gözlerini dikkatlice çıkardıktan sonra, hızla başlayan onarım sürecini adım adım izledi.

Genetik analizlerle desteklenen çalışmada, gözün yeniden oluşmasının dört temel aşamada gerçekleştiği keşfedildi: İlk olarak yara iyileşmesi, ardından özel hücre kitlesinin oluşumu, daha sonra lens ve retinanın gelişimi geliyor. Son aşamada ise gözün tüm bileşenleri olgunlaşıyor ve işlevsel bir organ ortaya çıkıyor.

İnsan gözüyle elma salyangozu anatomisi arasında benzerlikler bulunsa da, insanlar bu sürecin sadece yara iyileşmesi basamağını gerçekleştirebiliyor. Araştırmacılar, geri kalan süreçlerin tetiklenmesinden hangi genlerin sorumlu olduğunu bulmanın insan göz tedavileri için hayati olabileceğini vurguluyor.

Çalışmada, göz gelişiminde anahtar rol oynayan pax6 adlı genin önemi öne çıktı. Gen düzenleme teknolojisi CRISPR ile bu genin işleyişi durdurulan salyangozlarda yeni göz oluşmadığı gözlendi. Bilim insanları, hangi genlerin her aşamada etkin olduğunu analiz ederek, göz yenilenmesinin biyolojik temellerini aydınlatmayı hedefliyor.

Dr. Alejandro Sánchez Alvarado, “Bazı canlıların karmaşık gözleri nasıl yenileyebildiğini ve bunun ardında hangi genetik mekanizmaların yer aldığını anlamak, gelecekte insanlarda göz yaralanmalarının tedavisinde önemli bir adım olabilir” dedi. Salyangozlarda göz yenilenmesini sağlayan birçok genin, omurgalıların göz gelişiminde de görev alması bu araştırmayı özel kılıyor. Dr. Alice Accorsi ise, “Elma salyangozu ve insanın gözleri birbirinden tamamen farklı evrimsel geçmişe sahip olsa da, temelde aynı genetik yapıtaşlarının sürece rehberlik ettiğini görüyoruz” değerlendirmesinde bulundu.

Bu bulgular, insan gözü yenilenmesi konusunda umut vâdederken, biyolojinin sınırlarını biraz daha genişletiyor.

Haber Kaynağı : 12punto