Afrika'da sıtma krizinde yeni umut: Yeni bir aşı daha keşfedildi

12PUNTO DIŞ HABERLER

Başta Afrika ülkeleri olmak üzere, az gelişmiş ve ekonomik açıdan sorunlu bölgelerde sıtma hastalığıyla mücadele devam ediyor. 

Dünyanın çoğu bölgesinde sıtma bir sorun olmaktan çıkmış olsa da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün verilerine göre her yıl yüz binlerce insan Afrika’da sıtma sebebiyle hayatını kaybediyor. 

UNICEF verilerine göre ise sadece 2022 yılında 249 milyon sıtma vakası kaydedildi, bu vakaların 608.000’i ölümle sonuçlandı.

Ölümlü vakaların %76’sını ise 5 yaş ve altındaki çocuklar oluşturuyor. 

SITMAYLA MÜCADELEDE O YÖNTEM BAŞARISIZ OLDU

Sıtmayla mücadelede kadar pek çok yol denense bunların arasında en öne çıkanı 2 ila 4 dolar arasında satılan cibinliklerin Afrika’ya bağışlanarak bebeklerin ve çocukların sineklerden ve dolayısıyla sıtma hastalığını önlemeye çalışmak oldu. Ancak bu yöntem de çok büyük oranda başarısız oldu. 

Afrika kıtasında çocuk ölümlerinin en büyük ikinci nedeni olan sıtma hastalığına karşı araştırmacılar onlarca yıldır bir aşı geliştirmeye çalışıyordu. İlaç devi GlaxoSmithKline (GSK) ve kar amacı gütmeyen sağlık kuruluşu PATH tarafından geliştirilen RTS,S isimli aşı, yaklaşık beş yıldır deneniyor. Aşının adındaki harfler ise  üretildiği parazitin genlerini ifade ediyor.

Beş yıl boyunca toplanan veriler ve gözlemlerin ardından, aşının sıtmayla mücadelede etkili bir silah olduğu sonucuna varıldı. 

Kamerun’da sağlık görevlileri, aşının ülkeye getirilmesinin ardından ülkedeki yeni doğanlara ve 5 yaş altındaki bebeklere aşıyı uygulamaya başladı. 

2019’DAN BERİ DENENİYORDU

RTS,S aşısının geliştirilmesi 2019 yılında tamamlandı. 

1980’lerin başından bu yana geliştirilmekte olan aşı, DSÖ’den onay almış, ancak aşının yaygın kullanımı için yeterli kaynak o dönemde bulunamamıştı. Ayrıca aşının başarılı olup olmayacağı bir soru işaretiydi. 

Uzmanlar, aşının hastalığa karşı yeterli derecede bağışıklık geliştirip geliştirmediğini sorgularken aşının kaydedilen başarı oranı %75 seviyesinde.

2019 yılında Gana, Kenya ve Malavi’de başlatılan pilot programın beş senenin ardından başarılı olması üzerine, Afrika ülkeleri RTS,S aşısının sıtmayla mücadelede yaygın olarak kullanılması için aşıyı tedarik etmeye başladılar. Kamerun’un ardından Burkina Faso’da aşıyı uygulamaya başladı.

YENİ BİR AŞI DAHA GELİŞTİRİLDİ

RTS,S aşısının yanı sıra R21 isimli bir aşı da geçtiğimiz aralık ayında DSÖ tarafından onaylandı. R21, veya bilinen diğer adıyla Matrix-M, geçtiğimiz yıldan bu yana bazı Afrika ülkelerinde kullanılıyordu. 

Aşının ilk uygulayıcısı Gana’ydı. Buna karşın Gana’daki uygulamalar, DSÖ’nün aşıya onay vermesinden önce başlamıştı. Aşıyı Oxford Üniversitesi ve Hindistan Serum Enstitüsü birlikte geliştirmişti. Geliştiricilere göre 12 aylık denemenin ardından R21’in başarı oranı da RTS,S gibi %75 oldu. 

Al Jazeera’da yer alan bir haberde ise, tıp profesörü Wendy Prudhomme O'Meara, Matrix-M aşısının ana sorununun sık sık takviye getirmesi olduğunu söyledi. 

Aşının sağladığı korumanın en fazla 1 yıl olduğunu belirten O’Meara, “Bu önemli bir ilk adım, ancak yolun sonu değil” dedi.

Haber Kaynağı : 12punto