Azerbaycan'ın bağımsızlığına giden yol nasıl başladı? 'Kanlı Ocak Katliamı'

Katliamın temel nedeni, Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti'nin Azerbaycan topraklarına yönelik talepleriydi. 

Ermenilerin artan toprak isteklerine karşı Azerbaycan halkı büyük tepki göstermiş ve 'Ermeniler Dışarı' sloganlarıyla yürüyüşler düzenlemişti. 

Bu olaylar, Ermenistan’daki Azerbaycanlıları hedef alan bir sürgünle karşılık bulmuştu. Yaşananlara karşı tepkisini göstermek isteyen Azerbaycanlılar, 13 Ocak 1990'da Bakü'de protesto yürüyüşleri düzenlemeye başladı. 

Sovyet Ordusu, protestoları bastırmak amacıyla 20 Ocak'ta Bakü'ye girdi ve 143 kişiyi öldürdü.

Sovyetler, bu müdahaleyi Ermenileri korumak bahanesiyle gerçekleştirdi. Ancak Azerbaycan halkı, Sovyetler Birliği'nin sert tepkisini büyük bir öfkeyle karşıladı. 

Sovyet yönetimi, bu müdahalesiyle milliyetçi akımları ve bağımsızlık taleplerini körükledi. Bu olay, Azerbaycan'da Sovyet yönetimine karşı büyük bir reddi tetikleyerek, Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandırdı.

1980'lerin sonlarında Ermeniler, Azerbaycan'ın Karabağ bölgesini kendi topraklarına katmak için faaliyetlerini artırmıştı. 

1989 Aralık ayında, Ermenistan Sovyet Cumhuriyeti, Karabağ'ı Ermenistan'a bağlama kararı aldı. 

Azerbaycanlılar buna tepki göstererek, Bakü'de büyük mitingler düzenledi. Sovyet yönetimi, bu durumu endişeyle izledi ve Bakü'ye asker göndermeye karar verdi. Azerbaycan halkı ise kentin giriş yollarını kapatarak protestolarını sürdürdü.

19 Ocak 1990'da Sovyet istihbaratı Azerbaycan televizyonunun enerji kaynağını patlattı. Aynı günün akşamı, 26 bin kişilik Sovyet ordusu zırhlı araçlarla Bakü'ye girdi. 

Sivillere ateş açan Sovyet askerleri, tanklarla ve zırhlı araçlarla halkı ezdi, ambulanslar ve otobüslere ateş açtı. O gece, 130 sivil yaşamını yitirdi. Sovyet ordusu, olaylar çıkan Neftçala ve Lenkeran gibi illerde de müdahalelerde bulundu. 

Toplamda 150 Azerbaycanlı sivil hayatını kaybetti, 744 kişi yaralandı, 400 kişi ise gözaltına alındı.

Sovyet yönetimi, Bakü'de olağanüstü hal ilan edip kenti kontrol altına aldı. Ancak Azerbaycan halkı, şehitlerini anmak için yine sokaklara döküldü. 

Şehitler, 31 Mart 1918'de Ermenilerin saldırılarında hayatını kaybeden Azerbaycanlılarla aynı alanda defnedildi. Defin törenine yaklaşık 1 milyon kişi katıldı.

Kara Ocak Katliamı, Azerbaycan halkının Sovyet yönetimine olan güvenini tamamen yok etti. Bu olay, Azerbaycan'ın bağımsızlığına giden süreci hızlandırarak, Sovyetler Birliği'nin çöküşünde belirleyici rolü olan milliyetçi ayaklanmalar halkasına eklendi.