Akşamdan kalma (Hangover) etkisi nedir? Alkolden neden herkes aynı şekilde etkilenmez? Sır genetikte mi, içki seçiminde mi, yoksa başka bir faktörde mi?

Bazı insanlar yoğun alkol tüketiminin ardından ertesi gün ciddi bir sorun yaşamazken, çoğu kişi akşamdan kalma etkilerini fazlasıyla hisseder. Araştırmalar, insanların yaklaşık %25’inin fazla alkol alsa da bu olumsuz etkileri yaşamadığını gösteriyor. Peki, bu durumun sırrı nedir? Genlerden mi kaynaklanıyor, içki seçimiyle mi ilgili, yoksa gizli bir ilaç mı söz konusu?

NEDEN AKŞAMDAN KALMA HİSSEDERİZ?

Akşamdan kalmanın başlıca nedenlerinden biri içkilerde bulunan kimyasal maddelerdir. Alkolün fermantasyon sürecinde oluşan bazı zehirli yan ürünler, özellikle koyu renkli içkilerde daha fazla bulunur. Bu yüzden koyu renkli viskinin etkisi, renksiz votkaya göre daha ağır olabilir. Ayrıca, farklı içkilerin karıştırılması daha fazla yan ürün ortaya çıkararak etkileri artırır.

Alkol, vücutta birkaç saat içinde asetaldehit ve asetata dönüşür. Bu ara ürünler bulantı, terleme ve hızlı nabız gibi belirtilere neden olur. Ayrıca, alkol bağışıklık sistemini etkileyerek enflamasyonu (yangıyı) artırır. Bu da baş ağrısı, halsizlik ve kötü ruh halinin temel nedenlerinden biridir.

GENETİĞİN ETKİSİ VAR MI?

Araştırmalara göre nüfusun %23’ü ne kadar içerse içsin akşamdan kalma etkilerini yaşamıyor. Bunun nedeninin genetik olabileceği düşünülüyor. Bazı genler, alkolün kandan hızlıca temizlenmesini sağlayarak toksik maddelerin enflamasyona yol açmasını engelleyebilir.

İlginç bir bulgu da içki sersemliğinin kişilik özelliklerinden kaynaklanabileceği. Yapılan bir çalışmada, sinirli insanların alkol sonrası daha sakin kişilere göre daha fazla içki sersemliği yaşadığı görülmüştür. Bunun, suçluluk ve endişe gibi duyguların fiziksel sıkıntıları artırmasından kaynaklandığı düşünülüyor.

TEMPO NE KADAR ETKİLİ?

Alkolün etkilerini belirleyen bir diğer faktör de içme temposudur. Araştırmalara göre, kontrollü ve yavaş içen kişiler, aynı miktarda alkol alsalar bile daha az etkilenir. Bu kişiler kanlarındaki alkol oranını %0,1 seviyesinin altında tutmayı başarır.

Gençler ise genellikle daha hızlı içtikleri için içki sersemliği durumunu daha sık yaşar. Araştırmalar, 20 yaşındaki bireylerin 60 yaşındakilere göre bu durumu yedi kat daha fazla yaşadığını göstermiştir.

SİRKELİ KARIŞIMLAR VE DİĞER ÇÖZÜMLER İŞE YARIYOR MU?

Sirkeli ya da yumurtalı karışımlar gibi geleneksel çözümlerin etkisi genelde psikolojiktir. Vücudun su kaybetmesinin etkisi sınırlı olduğundan bol miktarda su içmek de çözüm değildir. Uzmanlar, akşamdan kalmayı hafifletmek için ibuprofen içeren ağrı kesiciler ve kan şekerini yükselten yağlı yiyecekleri öneriyor.

AKŞAMDAN KALMANIN İLACI VAR MI?

Alkolün olumsuz etkilerini azaltacak ilaçlar üzerinde çalışmalar sürüyor, ancak henüz belirgin bir başarı elde edilmiş değil. Örneğin, kaktüs incirinin enflamasyonu azalttığı görülmüş, ancak bu konuda daha fazla araştırma yapılmamış. Bazı yerel yöntemler de gündemde. Örneğin, Malavi’de tüketilen süne böceğinin bu etkileri azalttığı iddia ediliyor, ancak yanlış hazırlandığında tat alma duyusunu geçici olarak felce uğratabildiği için riskli bir seçenek.