Deprem vergilerinin akıbeti üzerine Barış Pehlivan'dan çarpıcı değerlendirme

Usta gazeteci Barış Pehlivan, köşe yazısında deprem vergilerinin nasıl kullanıldığına dair önemli sorulara yanıt verdi

Gazeteci yazar Barış Pehlivan, bugün Cumhuriyet'te çıkan yazısında deprem vergilerini bir kez daha hatırlattı. Olası bir İstanbul depreminin maliyetinin 325 milyar dolar olacağını belirten Pehlivan, şimdiye kadar toplanan vergilerle bu maliyetin karşılanabileceğini de vurguladı.

Pehlivan'ın, yazısının tamamı şöyle:

Bugün herkesin yanıtını merak ettiği sorulara özet yanıtlar vereyim...

1- Deprem Vergisi nedir?

1999 depremlerinin ardından, ekonomik zararların giderilmesi amacıyla uygulamaya sokulan vergilere denir. İlk başta altı ayrı yeni ek vergi alındı: Ek Gelir Vergisi, Ek Kurumlar Vergisi, Ek Emlak Vergisi, Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi, Özel İletişim Vergisi, Özel İşlem Vergisi. Bu vergiler arasında Özel İletişim Vergisi kalıcı hale geldi. Konuştuğumuz telefon, kullandığımız internet, izlediğimiz televizyon hizmetinden alınan ücretin bir bölümü bu vergidir.

Bununla birlikte, Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından çıkan kanun ile Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi de 2023 yılında tekrar tahsil edildi.

2- 1999 yılından bugüne ne kadar vergi toplandı?

İBB’nin Gelir İdaresi Başkanlığı’nı kaynak vererek açıkladığına göre; 1999-2023 yılları arasında toplanan deprem vergileri yaklaşık 42.85 milyar ABD Doları’na karşılık geliyor. Bu rakamın yaklaşık 39 milyar ABD Doları’nı Özel İletişim Vergisi oluşturuyor.

3- Toplanan bu vergiler ile neler yapıldı?

Kanunlar gereği, deprem vergileri bütçe havuzunda toplanıyor. Ve bundadır ki tüm kamusal ihtiyaçlar için harcanıyor. 2003 yılında Maliye Bakanı Kemal Unakıtan “Bu vergiler zaten deprem nedeniyle getirilmemişti. Öyle olsaydı depremzedeye verilirdi” demişti. Yine 2011 yılında Maliye Bakanı Mehmet Şimşek “Bu vergiler duble yollara gidiyor, demiryollarına, havayollarına, çiftçimize, eğitime gidiyor” ifadesini kullanmıştı. 2020 yılında ise Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum “toplanan vergilerden 8 kat daha fazlasının depreme karşı alınan önlemler için harcandığını” iddia etmişti.

4- Olası bir Marmara depreminin Türkiye’ye maliyetinin ne olması bekleniyor?

Türkiye Sigorta Birliği’nin 2024 yılında yaptığı açıklamaya göre; olası Marmara depreminin tüm maliyeti 325 milyar dolar olarak hesaplandı.

İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ’nun 2023’te yaptığı açıklamaya göre ise İstanbul’daki sorunlu binaların dayanıklı hale getirilmesinin maliyeti yaklaşık 19 milyar dolar olarak hesaplandı. Bu maliyetin 90 bin ağır hasarlı ya da çok ağır hasarlı binayı kapsadığı kaydediliyor. Sadece bu maliyet bile İBB’nin yıllık bütçesinin çok üstünde bir rakama denk geliyor. Ancak aynı rakam toplanan deprem vergileri ile karşılanabilir görünüyor.

5- İBB’ye yapılan soruşturmanın Türkiye’ye maliyeti ne oldu?

Tutuklu İBB Başkanı İmamoğlu, cezaevinden yaptığı açıklamada şunu kaydetti: “19 Mart sabahı millet iradesine yapılan darbenin ekonomiye trilyonlarca lira maliyeti oldu. Bu kadar büyük bir bütçe ile yaklaşık 1 milyon yapıyı yenileyebilir ya da en az aynı miktarda güvenli konut üretebilirdik.”

İmamoğlu’nun gözaltına alınması sonrasındaki üç günlük süreçte Merkez Bankası’nın 25 milyar dolar sattığı ileri sürüldü.

Haber Kaynağı : 12punto