Ausländer

Alman asıllı Amerikalı ekonomist ve sosyal bilimci Albert O. Hirschman Çıkış, Ses ve Sadakat (Exit, Voice andLoyalty) isimli kitabında baskıcı rejimlerde yaşayan insanların temelde üç farklı tutum sergilediklerini; ya sisteme sadakat göstererek çıkarlarını koruma yoluna gittiklerini ya düzene başkaldırdıklarını ya da sistemin dışına çıktıklarını söyler.

Sistemin dışı yani yurt dışı, yüksek eğitim alınmak üzere gidilen bir yerken genç nesiller için artık yüksek eğitim yurt dışına gitmek için atlanılan bir basamağa dönüştü.  Eskilerde sistemin dışına kıvılcım olarak gönderilip alev olarak dönenlerin yerini şimdilerde giderlerse gitsinler söylemiyle bilinçli şekilde ülkeden kaçırılan en nitelikli beyaz yaka nüfusumuz aldı. Uzun yıllar sonra lise yerleştirme sonuçlarında İstanbul Erkek Lisesi’nin Galatasaray Lisesi’ni geçmesi, sistemin dışına kaçışın ilkokul öğrencilerinin lise tercihlerine kadar belirleyici hale geldiğinin göstergesi.

Keza o yaştaki öğrencinin gözünden bakacak olursak İstanbul Erkek Almanya veya İsviçre’de üniversite okumanın ve yerleşmenin yoluyken Galatasaray sonradan dahil olması en zor camiayı temsil ediyor. Yani henüz 14 yaşındaki gençler belli ki daha şimdiden hayat planlarını sistemin dışında inşa etmiş. Burada iki önemli ayrıntı var; birincisi İEL kontenjanı GSL’nin 1,5 katı olduğu için sistem dışına yapılan tercihin boyutu göründüğünden çok daha fazla, ikincisi ise İEL’in mezunlarını yurt dışı üniversitelerine gönderme oranı %90’lara yaklaşmış olmakla birlikte GSL’nin de öncelerde %5 seviyesinde olan yurt dışındaki üniversitelere yerleştirme oranının %25’e yaklaştığını söylemek gerekir. Yani tercihi Enderun Mektebi’nden yana olanların da çözümü sistemden çıkmakta aradığı görülüyor. 

Katma değeri yüksek meslek sahiplerinin ülkeyi terk etmesi yani yaygın tanımıyla beyin göçü Türkiye’nin yalnızca lig düşmesine sebep olmuyor, aynı zamanda lig yükselmesini de olanaksız kılıyor. Keza ülkelerin çağdaşlaşma süreci, akıntıya karşı yüzmeye benziyor. Yani durmak ya da akıntıya göre yavaş ilerlemek gerilemeye neden oluyor. İnsanın çocukluk, eğitim ve yaşlılık süreçlerini çıkardığımızda geriye artı değer üretmek için kısıtlı yılları kaldığı düşünüldüğünde yüksek kalifikasyona sahip genç beyinlerinen verimli dönemlerini sistem dışında planlamaları, muasır medeniyet seviyesine bizden önce ulaşabilmiş ülkeler için Türkiye’yi bir iş gücü açık büfesine çeviriyor.

Burada kamu hizmeti kapsamında kalan bazı meslek gruplarına özel bir parantez açmak ve çağrı yapmak gerekiyor. En çok haksızlığa uğrayan meslek grubu olan doktorlar başta olmak üzere tüm sağlık meslek gruplarının kaybı, kaybeden ülke için geri dönüşü zor tahribata sebep oluyor.

Doktorlarımızın senelerce verdikleri emeğin gerçek karşılığını almak bir yana, geçtiğimiz çeyrek yüzyılda bilinçli şekilde yaratılan toplumsal bir güvenlik açığı ile görevlerini ifa ettiği bir gerçek. Ülkeyi terk eden her bir doktorun yerini yabancı bir doktorla doldurmak için fırsat kollandığı açıkken ve ülkeyi terk eden meslektaşlarının sayısı arşa çıkmışken hekimler arasında meslektaşlarını durdurmaya yönelik ilkesel bir hareket doğmaması ise üzücü.

Doktorların mevcut bilinç düzeyleriyle ülkeyi terk etmenin geride kalanları karanlığa ittiğini ve gitmelerinin giden diğer herkesten daha büyük bir kayıp olduğunun farkında olmadıklarını söyleyemeyiz. Genel Sağlık-İş verilerine göre son 12 yılda yurt dışına giden Türk doktor sayısının 15 bini aştığı buna karşın 2012-2020 arasında Türkiye’de 19 bine yakın yabancı sağlık çalışanının çalışma izni ile çalışmaya başladığı görülüyor. Yurt dışına yerleşenlerin Türk diasporası oluşturma eğiliminde olmamaları, ülkeden kopuşun yalnızca ekonomik temellere dayanmadığı, ülkeye dair ciddi bir küskünlük de barındırdığını gösteriyor. CHP İzmir Milletvekili Gökçe Gökçen’in Gençlik Politikaları Genel Başkan Yardımcılığı döneminde beyin göçü hakkında düzenlediğimiz raporda huzurlu bir yaşam ve onurlu bir çalışma ortamının yeniden tesisi halinde yurt dışına giden gençlerimizin nitelikli çoğunluğunun Türkiye’ye dönmeyi tercih edeceği ortaya çıkmıştı.

Öte yandan Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı’nın (TİKA) verilerine göre Türkiye’nin yabancı ülkelerdeki yaşam koşullarının iyileştirilmesi için son 10 yılda 80 milyar USD yardım yaptığı görülüyor. Kendine kurak, başkasına bereketli ülkemizle ne kadar gurur duysak az. Bu platformda yayınlanan Anadolu Soykırımı isimli ikinci yazımda geçtiğimiz çeyrek yüzyılda yetersiz eğitim alan, ulusal bilinci köreltilen, kötü bir gençlik yaşayabilen umutsuz iki nesil yetiştiğinden bahsetmiş, ülkesine sevgi ve bağlılığında noksanları bulunan bu gençlerin haklı olduğunu açıklamaya çalışmıştım. O yazıda bahsettiğim açık hava hapishanesinin doğuştan hükümlüsü bizlerin bu fetret devri bitene kadar evvela akıl sağlığımıza sahip çıkmamız ve okuma alışkanlığımızı değiştirerek uyumak için değil uyanmak için okumaya başlamamız gerekiyor.