Avukat Büşra Öz yazdı: E-ticaret yasasının ayrıntıları

Avukat Büşra Öz, "6563 Sayılı Yasa Ve 7416 Sayılı Yasa İle Getirilen Değişiklikler Ve Haksız Rekabet Yasağı Üzerine Genel Değerlendirmeler" başlıklı yazısında e-ticaret yasasına ilişkin merak edilenleri kaleme aldı.

Öz'ün yazısı şöyle;

E-Ticaret hacminin günden güne artış gösterdiği ülkemizde 23.10.2014 tarihinde kabul edilen 6563 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle e-ticaret faaliyetlerinde keyfiliğin önüne geçilmeye çalışılmış, tüketicilerin korunması ve dijital ticaretin bütünlüğü sağlanması amaçlanmıştır. Aynı zamanda AB müktesebatına uyum açısından önemli bir adım olmuştur. Ancak bilişim sisteminin sürekli gelişmesiyle birlikte e-ticaret sistemi de çeşitlenerek artış göstermiş ve mevcut yasal düzenlemeler yetersiz kalmıştır. 

01.01.2024 yılında yürürlüğe giren 7416 sayılı “Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 6563 Sayılı yasada bazı değişiklikler yapılmış yeni kavramlara yer verilmiştir. Getirilen değişikliklere paralel olarak “Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” 29.12.2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanmış ve yönetmeliğin yayınlanmasıyla beraber 26/8/2015 tarihli ve 29457 sayılı yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.  

Yeni kanun değişikliği ile birlikte e- ticarette haksız rekabetin ve tekelleşmenin önüne geçilmesi amaçlanmış, böylelikle pazarın büyümesi hedeflenmiştir. Bu doğrultuda 6563 Sayılı yasaya e-ticaret hizmet sağlayıcı, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret pazar yeri, e-ticaret ortamı kavramları ile birlikte net işlem hacmi ve ekonomik bütünlük kavramları getirilmiştir. 

Yeni düzenleme ile lojistikten lisans yenilemeye, haksız rekabetten bu alanda verilecek idari para cezalarına kadar birçok alanda değişiklik yapılmıştır. Yasanın etkileri -ocak ayı itibariyle yürürlüğe girmiş olmasından mütevellit- hissedilmeye başlanmıştır. Bu süre zarfında, özellikle büyük e-ticaret platformlarının yeni düzenlemeden fazlasıyla etkilendiği söylenebilir. 

Yapılan değişikliklerde bazı düzenlemelerin doğrudan büyük ölçekli pazar yerlerine yönelik olduğu görülmektedir. Öyle ki bu noktada “net işlem hacmi” kavramı yasaya eklenerek net işlem hacmi belli bir ölçeğin üzerinde olan firmalar için lisans alma, marka satış yasağı vb. ek yükümlülükler getirilmiştir.

Esasında gerekçe olarak tekelleşmenin önüne geçilmesi amaçlandığı ifade edilmekte ise de kanaatimizce hızla büyüyen pazarı geniş olan firmaların yavaşlatılmaya çalışıldığı görülmektedir. 

Lisans alma zorunluluğu ile alakalı getirilen düzenleme şöyledir;

“Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır. Lisans alma başvurusu, hadlerin aşıldığı tarihi izleyen takvim yılının; lisans yenileme başvurusu ise eşikler aşıldığı sürece her takvim yılının mart ayı içinde yapılır.  Lisans ücreti, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılardan, bunların e-ticaret pazaryerlerinde bir önceki takvim yılında gerçekleşen net işlem hacimleri oranında tahsil edilecektir. Ticaret Bakanlığı'nca lisans ücreti peşin olarak tahsil edilecek ve söz konusu parasal eşikler, her yıl ETBİS verileri kullanılarak hesaplanan e-ticaret hacminin yıllık değişim oranına göre artırılacaktır. Lisans ücretinin hesaplanmasında, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret pazar yerleri üzerinden yurt dışına yapılan satışlar hesaba dahil edilmeyecektir.

Lisans alma yükümlülüğü ile alakalı bu düzenleme de yine oldukça eleştirilmekte işlem hacmi büyük olan e ticaret aktörleri için yeni bir gider kalemi olarak görülmektedir. Kanaatimizce de lisans alma yükümlülüğünün işlem hacmi çok büyük olan elektronik aracı hizmet sağlayıcılarına yönelik getirilmesi eleştirilmelidir. Çeşitli işlem hacmi gruplarına, oransal olarak lisans alma yükümlülüğünün getirilmesi daha yerinde olurdu. 

Kanun kapsamında getirilmiş olan değişikliklerden biri de haksız ticari uygulamalar ile ilgili olup, söz konusu düzenlemeye aşağıda yer verilmiştir:

Elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamaz. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret hizmet sağlayıcının ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu kabul edilir.

Aşağıdaki uygulamalar her durumda haksız ticari uygulama sayılır:

Mal veya hizmet satışı karşılığında elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren beş iş günü içinde eksiksiz yapılmaması.

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması.

Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi.

Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği hâlde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıdan bedel alınması.

Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği hâlde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle elektronik ticaret hizmet sağlayıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.”  

Son olarak e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılarının, aracılık hizmeti sundukları e-ticaret pazar yerlerinde kendi markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz oldukları malları satışa sunmaları veya bu malların satışına aracılık etmeleri yasaklanmıştır. Bu yeni düzenleme ile e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıların pazardaki avantajlı konumlarından faydalanmalarını önlemek amaçlanmıştır. Ancak kanaatimizce bu yerinde bir düzenleme değildir. Zira bu şekilde doğrudan bir yasaklama getirilmesi serbest piyasa hukuku anlayışına uyum sağlamadığı gibi hakkaniyetli değildir. Bu noktada sınırlandırmalar getirilmesi daha yerinde olurdu. 

Av. Büşra ÖZ 

Haber Kaynağı : 12punto