Dijital çağın gizli tehdidi: Beyin çürümesi

Oxford Sözlüğü’nün 2024 yılının kelimesi  olarak ‘brain rot’u (beyin çürümesi) seçmişti. Bunun temel sebeplerinden biri artan sosyal medya kullanımı. Uzmanlara göre sürekli telefonla yaşamak beynin entelektüel fonksiyonlarını bozuyor.

"Beyin çürümesi" bilinçsiz bir şekilde ve aşırı derecede tüketilen düşük kaliteli, basit, düşünsel çaba gerektirmeyen dijital içeriklerin, zihin sağlığını ve becerilerini olumsuz etkilemesi olarak tanımlanıyor.

Sözlük, altı aday sözcük arasından 37 binden fazla kişinin katılımıyla ‘brain rot’ı yılın kelimesi seçmişti.

Beyin ve sinir cerrahisi uzmanı Prof. Dr. Aşkın Esen Hastürk, beyin çürümesinin her yaş grubunu etkilediğini ve bu kavramın ürkütücü bir kelime olarak algılanmaması gerektiğini söyledi.

Hastürk’ün açıklamaları şu şekilde:

“Beyin çürümesi, sürekli kaydırma hareketiyle birlikte sosyal medyanın anormal kullanımı sonucu entelektüel fonksiyonların ve insan ilişkilerinin gerilemesine bağlı olarak gelişen genel bir tablonun popüler ismidir. Bu bir tanı olmamakla birlikte bazı davranışlar ‘beyin çürümesi’ yönünden belirti vermektedir.

Aslında bu belki çoğumuzda olmaktadır. Örneğin, sürekli telefonla yaşamak, gözümüzü telefondan ayırmamak, sürekli bir bildirim kontrolü, sosyal medyayı insan ve sosyal ilişkilerimizden ve hobilerimizden önde tutmak, ‘beyin çürümesi’ne yönelik belirtilerdir. Sosyal medyanın vazgeçilmezliği düşünüldüğü zaman bu durum aslında birçok kişide görülmektedir.”

Hastürk beyin çürümesinin Covid-19 sonrasındaki dönemde yaygınlaştığını belirtti ve şu şekilde devam etti:

“ABD’de 2023’te yapılan araştırmalarda, özellikle altı ila 14 yaş arasında sosyal medya ile telefon bağımlığının, pandemi öncesi ve sonrasına göre yüzde 40’tan yüzde 70’lere, ergenlerin çevrimiçi bağımlılığınınsa dokuz saate kadar çıktığı tespit edilmiştir. Bu da gerçekten önemli bir noktadır. Bu yüzden ‘beyin çürümesi’nden en çok etkilenen yaş grubu ergenlerdir. Tabii ergenlik dönemi karakter oturması açısından önemli bir dönemdir.

Ergenlik döneminde sosyal ilişkilerin arka plana atılması, ergenlik dönemindeki çocukların ekran önünde fazla zaman geçirmesi, akran ilişkilerini sürdürememesi ve ergenlik döneminde öğrenilmesi gereken sosyal ve duygusal benliğin oturtulmamasını öne çıkarıyor.

‘Beyin çürümesi’ne karşı erişkinlerin rol model olması önemli. Örnek olabilmek için dengeli bir ekran kullanma süresi modumuzun olması gerekiyor. Bunun yanında hobileri, insan ilişkilerini ön plana çıkarmamız, yaşam alanlarında cihazsız alanlar ve zamanlar yaratılması gerekiyor.”