İliç faciasının sorumluları neden anonim şirketi tercih etti?

Türkiye 13 Şubat 2024 tarihinde bir kez daha maden faciasıyla sarsıldı. Binlerce ton toprak kaymasının yaşandığı faciada 9 işçiye hâlâ ulaşılamadı. Şirketin faaliyetlerinde birçok sorun tespit edilirken Erzincan toprakları başta olmak üzere tüm Türkiye siyanür etkisi ve riskiyle karşıya kaldı. Sorumlu şirketin dev sermayeli, riskli ve sorumluluğu ağır olan bir işe girmiş olmasına rağmen anonim şirket olarak faaliyetlerini sürdürmesi ilgi çekici önemli bir ayrıntıydı. Peki şirket neden A.Ş. olmayı seçmişti?

12punto.com.tr yazarı Prof. Dr Duran Bulbül, İliç'te yaşanan ve çevreye büyük zarar veren maden faciasını başka boyutlarıyla yeniden değerlendirdi.

İktidar partisi AKP'ye yakınlığıyla bilinen Çalık Grubu'nun sorumuluktan kaçamayacağını ifade eden Bülbül, şirketlerin anonim şirketi oyununa dikkat çekti.

İşte Prof. Dr. Duran Bülbül'ün o çarpıcı değerlendirmesi:

Türk Ticaret Kanunu'nun 549’uncu maddesi şirketlerin kuruluş esasını, 557. maddesi uğranılan zararlardan dolayı sorumlulukları, 553/2 maddesi ise sözleşmelerden doğan yükümlülükleri başkalarına devrettiklerinde sorumlulukları açıklar.

TTK şirket ortaklarının sorumluluklarını finansal yatırımcı ve teknik yatırımcı şeklinde bir ayrıma tabi tutmamaktadır.

Kaldı ki "Finansal yatırımcıyım" diyen taraf yani Çalık Holding şirkete %20 ortak.

Sorumlular açısından baktığımızda şirket ortakları sorumlu, siyaset sorumlu, bürokrat sorumlu, bu süreçte izin ve denetimde yetkili Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Enerji Bakanlığı sorumlu.

MECLİS OLAĞANÜSTÜ TOPLANMALIYDI

Bu durum başka bir demokratik ülkede yaşansa yönetim istifa ederdi. Ayrıca Meclis'in olağanüstü, özel bir oturumla toplanması gerekirdi. Yapılmadı.

Bu saydıklarımın kusurlu ve kusursuz sorumlulukları var. Orada yaşayan köylülere 130 bin TL vererek susturdular. Ülkemizi nasıl susturacaklar?

Şimdi soruyorum; İliç'teki ve ülkemizdeki insanları nasıl bir sağlık sorunu bekliyor? Oradaki suyu, tarımı, canlıları nasıl bir süreç bekliyor? Dünyada böyle bir altın üretim tarzı hâlâ var mı?

ANONİM ŞİRKETLERİN SORUMLULUK KAPSAMI

Türk Ticaret Kanunu 329’a göre anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir.

Anonim şirketler birer tüzel kişilik olduğundan gerçek kişiler gibi haklara ehil olmakla birlikte cezai sorumlulukları söz konusu değildir. Bununla birlikte anonim şirketler hakkında güvenlik tedbirleri uygulanabilir.

Şirket sorumluluğunda yaşanan bir suç nedeniyle cezai sorumluluk şirketi yönetme ve temsil etme yetkisine sahip yönetim kurulu üyeleridir. Ticaret Sicil gazetesinde yayımlanan şirket yönetimindeki görev dağılımının da bu sorumluluğun belirlenmesinde dikkate alınmaktadır. Bu haliyle anonim şirketler büyük sermaye gruplarınca çokça tercih edilen şirket türüdür.

Sermaye grubu tarafından kurulan şirket kâr ettiği sürece sermayedarlar kar payı alırken, kârın ne şekilde elde edildiğinin önemi yoktur. Ortada yasalara aykırı bir durum varsa bunun hesabını kanun önünde şirketi temsile yetkili yönetim kurulu, hatta görev dağılımına göre birkaç kişi verir.

Asıl sermaye sahibi ise bir başka şirket daha kurarak yatırımına devam eder. Etik yönü tartışmalı bu durum maalesef geçtiğimiz hafta Çöpler Maden Sahası'nda yaşanan acı olayda da karşımıza çıkmaktadır.

Haber Kaynağı : 12punto