Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ardından dünyayı neler bekliyor? 'Trump Rusya'dan taviz isteyemez'

Suat TEKİN - 12punto.com.tr

Ukrayna'da savaşın 3. yıl dönümü geliyor. 24 Şubat 2022'de başlayan savaşta, Trump'ın öne sürdüğüne göre şu ana kadar 1 buçuk milyon insan öldü. Hem Kremlin hem de Kiev kayıp sayıları konusunda net bir açıklama yapmazken, Ukrayna'da 4 milyona yakın insan evlerini terk etmek zorunda kaldı. Ukrayna'nın doğu ve güneyindeki bölgeler Rus kuvvetlerinin kontrolüne geçerken, Rusya'nın Kursk bölgesi Ukrayna tarafından işgal edildi. Ukrayna Savaşı, 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa topraklarında yaşanmış en geniş çaplı ve uzun süreli askeri mücadele oldu. Kasım 2024'e kadar ABD öncülüğündeki NATO, savaşın Rusya mağlup edilene dek devam edeceğini, Ukrayna'nın toprak bütünlüğünü korumasının barış için şart olduğunu, Rusya'nın mağlup edilmemesi durumunda Baltıklara ve Polonya'ya saldıracağını iddia etti.

20 Ocak'ta ABD Başkanlık koltuğuna oturan Trump, savaşı bitirme konusunda 'kararlı' olduğunu ilan etti. ABD ve Rusya arasında görüşmelerin başladığı basına yansırken, Trump Putin'le telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini bildirdi. Trump'ın açıklamasından birkaç gün sonra Kremlin, görüşmeyi doğruladı. Bütün bu yaşananlar 'Ukrayna Savaşı bitiyor mu?' sorusunu gündeme taşıdı. Savaşın bitmesi ihtimali, Rusya'yı ve dünyayı nasıl bir geleceğin beklediği sorusunu da beraberinde getirdi. Ukrayna Savaşı'nın geldiği son noktayı ve gelecekte bölgenin nasıl şekillenebileceğini, siyaset bilimci ve yazar Onur Sinan Güzaltan'la konuştuk.

RUSYA'NIN BARIŞ SÜRECİNE YAKLAŞIMI

Trump ve Putin arasında görüşmelerin başladığına yönelik haberlerin yayılmasıyla beraber Rusya'da olumlu bir hava olduğunu kaydeden Güzaltan, sürecin kışkırtmalara açık olduğuna da dikkat çekti. Güzaltan, sürecin geleceğine dair 'çok fazla bilinmez olduğunu' da kaydetti.

Rusya'da gelen barış görüşmeleri söylentileriyle beraber ekonominin pozitif yönde seyrettiğini belirten Güzaltan, süreci şu ifadelerle değerlendirdi:

''Zaten son süreçte de Trump'ın gelişiyle beraber Rusya ve Amerika arasında sadece Ukrayna meselesi değil, genel anlamda iki ülkenin de etkin olduğu bölgelerdeki krizlerin çözümü adına bir mutabakat, en azından bir pazarlığın başlaması yönünde işaretler vardı.

Bu tabii Trump'ın açıklamalarıyla beraber son olarak işte telefon görüşmesi, Trump ve Putin arasında telefon görüşmesi yapıldığına dair Amerikan tarafının açıklamaları oldu. Bunu Ruslar da doğruladı. Hatta bunun doğrulanmasıyla beraber Rusya'da ruble de yüzde 10'a yakın değer kazandı.

Şu anda Rus basınında çok olumlu bir hava var. Buradaki uzmanların, değerlendirmeleri Putin ve Trump'ın masaya oturacağı yönünde. Sokaktaki hava da o yönde. Tabii burada birincil mesele Ukrayna meselesi. Trump da zaten daha seçilmeden önce bu meseleyi masada Putin'le çözeceğine dair pek çok açıklama yapmıştı. Bu görüşmelerin başlamasıyla beraber, en azından bu telefon görüşmesinin kamuya açıklanmasıyla birlikte, artık işin iyiden iyiye ciddiye bindiği belli olmuş oldu.''

Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, iki liderin görüştüğü haberlerinin ardından Putin ve Trump görüşmesini doğrulayamayacağını açıkladı. Kremlin, bu hafta başında yaptığı açıklamayla görüşmenin gerçekleştiğini duyurdu

Öte yandan, Güzaltan, Avrupa ve ABD'nin içerisinde barış sürecini 'sabote etmek' isteyecek gruplar ve ülkeler olduğuna işaret ederek, şunları dile getirdi:

''Kışkırtmalara çok açık bir süreç olduğunun altını çizmek lazım. Çünkü Trump ne kadar Amerikan devletine Başkan seçilse de etkisi ve gücü hala tartışılır. Yani ABD'nin içinde pek çok problem var. Ukrayna'da Zelenski'nin geleceği ne olacak, net değil. Zelenski ve çevresindekiler barış görüşmelerine karşı kışkırtmalara girişebilir.

Avrupa'da Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri arasında normalleşmeyi istemeyen pek çok kuvvet var, en başta da İngiltere. Yine bunların kışkırtmaları gelebilir. Fakat ifade ettiğim üzere, şu anda Putin ve Trump arasında, Suudi Arabistan'da yapılacağı söylenen yüz yüze görüşmenin de artık çok büyük bir sürpriz olmazsa kesinleştiğini söyleyebilirim.''

UKRAYNA HARİTASI NASIL ŞEKİLLENECEK?

Güzaltan, Ukrayna'daki askeri durumun Rusya'nın istediği şekilde ilerlediğini vurguladı. Ukrayna'nın Rusya tarafından ele geçirilmiş topraklarının geri iade edilmeyeceği görüşünü paylaşan Güzaltan, Ukrayna'nın yeraltı kaynaklarının da büyük oranda Rus kuvvetlerinin kontrolüne girdiğine dikkat çekti.

Trump'ın dış politika hedeflerinin Rusya'ya yaklaşımında belirleyici olduğunu hatırlatan Güzaltan, şu ifadeleri kullandı:

''Rusya Ukrayna'da zaten alacağını aldı. Yani (Ukrayna'nın) bütün yeraltı kaynakları, geniş buğday biliyorsunuz Ukrayna çok önemli bir tahıl deposu dünya için. Ruslar artık bu bölgelerde kontrolü sağladı. Zaten artık bunların Rus toprağı olduğu, Rusya'nın anayasasına da geçti. Dolayısıyla Rusya'nın şu anda elinde olan toprakları bırakması mümkün gözükmüyor.

Zaten Rusların bu toprakları bırakması için de bir neden yok çünkü genel duruma baktığınız zaman Batı'nın bütün yaptırımlarına, hatta işte oraya üstü kapalı olarak asker göndermesine vesaire rağmen, Rusya sahada hem askeri anlamda hem ekonomik anlamda başını dik tutmayı başardı ve Ukrayna'da alacağını da aldı. Dolayısıyla Rusya kazanan taraf olarak aslında masaya oturuyor. Burada soru Trump'ın bu durumu kabul edip etmeyeceği, ederse buna karşılık ne isteyeceği.

Aslında burada Trump'ın da küresel stratejisini değerlendirmek lazım. Yani Ukrayna meselesi buradaki detaylardan bir tanesi. Aslında biliyorsunuz, (Trump'ın) Çin'e yönelik bir stratejisi var. Yani Çin'i izole etmeyi, Çin'i Hedef tahtasının bir numarasına koyan bir stratejisi var Trump'ın. Dolayısıyla ben Rusya'yla anlaşma konusunda Trump'ın çok büyük tavizler Rusya tarafından isteyeceğini zannetmiyorum. İsteyebilecek durumu da yok açıkçası.

Çünkü dediğim gibi sahada askeri anlamda başarısız oldu Amerika Birleşik Devletleri'nin desteklediği kuvvetler. Bu, Avrupa'da çok büyük krizlere neden oldu, NATO içinde de derin krizler var.''

Ukrayna, Avrupa'nın en zengin nadir element ve mineral yataklarına sahip ülkesi. Rusya, Ukrayna'daki bu kaynakların yaklaşık yarısını kontrolünde bulunduruyor

''RUSYA'YA KARŞI YAPTIRIMLAR BAŞARISIZ OLDU'' 

Rusya'ya karşı izolasyon politikaları uygulayan NATO'n un başarısız olduğunu öne süren Güzaltan, Rusya'nın ekonomik olarak yaptırımlardan sarsılmadığı bilgisini verdi. Güzaltan'a göre, Çernobil'e saldırı gibi haberler barış sürecini sabote etmek için 'kışkırtma' amacıyla düzenlenen operasyonlar olabilir.

Ukrayna Savaşı'ndaki sürecin Rusya lehine ilerlediğini söyleyen Güzaltan, şu açıklamayı yaptı:

''Diğer yandan da yaptırımlar başarısız oldu. Rusya ekonomisi son çeyrekte yüzde 4'ten daha fazla büyüdü. Moskova'da ve diğer bölgelerde günlük hayatı gözlemlediğiniz zaman, Rusya'da günlük hayatla ilgili, yani temel gıda maddelerinin tedariki gibi konularda, büyük bir kriz yaratmayı başaramadı.

Dolayısıyla burada Trump'ın Rusya'dan çok büyük tavizler koparması gibi bir şans olduğunu görmüyorum açıkçası. Kışkırtmalar olacağı aşikar. Bugün bu Çernobil hadisesi de şimdi basında bir numaralı haber. Bu, çok net bir kışkırtma. Bu, yani İngilizce tabirle 'false flag' dedikleri yanıltma operasyonlarından bir tanesi. Şimdi Rusya'nın herhangi bir nükleer santrale saldırması için, yani bütün bu süreci baltalamak için hiçbir nedeni yok.

Rusya zaten aslında dediğim gibi kazanan taraf olarak masaya oturacak ve şu anda süreç onun lehine ilerliyor. Burada (Çernobil saldırısında), Ukrayna istihbaratının büyük ihtimalle rolü var. İngilizleri de unutmamak lazım, keza Amerikan Devleti içinde Trump karşıtı kuvvetleri de. Bunlar aynı zamanda Putin'le anlaşmaya da karşı olan kuvvetler. Bunların bu tür provokasyonları olabilir.

Onun dışında Rusya'nın Avrupa'ya doğru ilerlemesi vesaire, bunlar biraz Batı basının dezenformasyon yönünde haberleri. Fakat tabii şöyle bir gerçeklik var şimdi: Ukrayna meselesindeki temel neden aslında Sadece Ukrayna'ya NATO'nun yerleşmesi meselesini Batı tarafı ısrarla kaşıdı.

Çünkü gerek coğrafi nedenler gerekse de Rusya'nın enerji kaynakları ve de Avrupa'ya bunun aktarılması vesaire çok Rusya açısından verimli bir biçimde ilerliyordu.''

Baltık Denizi'nde yer alan Kuzey Akım 1 boru hattı, Rusya'nın Avrupa'ya enerji ihracatında kilit rol oynuyordu. Hat, Eylül 2022'de 'kimliği belirsiz kişilerin' sabotaj saldırısı sonucu kullanılmaz hale geldi

AVRASYA VE ORTADOĞU'DA BARIŞ İHTİMALİ

Güzaltan, Rusya'nın Ukrayna Savaşı'ndan büyük oranda istediklerini alarak çıkmasının Avrupa'da büyük değişimler getirebileceğini bildirdi. Avrupa'nın 'Atlantik Paktı'na yakın iktidarlarının savaşın bu şekilde bitmesiyle zor duruma düşebileceğini aktaran Güzaltan, Rusya ve Avrupa arasında bir normalleşme süreci başlayabileceğinin altını çizdi.

Olası barış görüşmelerinin sadece Avrasya ve Doğu Avrupa dışında da etkisi olacağını belirten Güzaltan, şunları kaydetti:

''Ukrayna meselesiyle beraber, Atlantik Kuvvetleri diyelim, Rusya ve Avrupa ülkeleri arasında gelişen bağları kesmiş oldular. Hatta fiziki olarak da sadece Ukrayna savaşı değil, bu Kuzey akımına düzenlenen sabotaj da bunun bir parçası. Şimdi eğer bir ilişkiler normalleşir, Rusya ve Amerika arasında yapılacak anlaşmayla Ukrayna'da bir barış ve istikrar ortamı oturursa, ben Rusya ve Avrupa arasında ilişkilerin kısa bir süre içinde tekrar eski rayına oturacağı kanaatindeyim.

Bütün bu süreç bu şekilde devam ederse, Avrupa'da da bununla bağlantılı olarak iktidar değişiklikleri yaşanması, yani Almanya, Fransa gibi ülkelerde bu Atlantik Paktı'nın dışında fikirleri, dış politikaları savunan siyasi partilerin önümüzdeki dönemde Avrupa'da kuvvetli hale gelmesi olası gözüküyor.

Umalım ki, bu Çernobil gibi kışkırtmaların sonu gelir. Çünkü bunlar sadece Rusya'yı, Ukrayna'yı veya Amerika'yı etkileyecek meseleler değil; bütün insanlığı, dünyayı etkileyecek meseleler. Umarım bu Avrasya'da ve keza Ortadoğu'da da bir barış iklimi yeşerir.''

Röportajın tamamını izlemek için 12punto Youtube kanalını ziyaret edebilirsiniz: 'Rusya-Ukrayna Savaşı sona mı eriyor? Siyaset Bilimci Onur Sinan Güzaltan değerlendirdi'