Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ekonomideki gidişatı değerlendirdi

Kozanoğlu, “Ekonomideki mevcut ortamda dünyadaki gelişmelerden Türkiye’nin yararlanacağını, Erdoğan’la Trump arasındaki doku uyuşması nedeniyle Türkiye’nin önünde fırsat pencerelerinin açılacağını düşünmek ham hayal gibi görünüyor” ifadelerini kullandı.

Ekonomideki tablo günden güne ağırlaşıyor. Açıklanan son verilere göre, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 28’i geçti. Diğer yandan da Cumhuriyet altını 22 bin 300 lirayı aşarak Cumhuriyet tarihinde ilk kez asgari ücreti geçti.

Öte yandan ABD Başkanı Trump’ın politikaları dünya ekonomisini nasıl etkileyecek sorusu merak konusu…

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu ekonomideki gidişatı 12punto’ya değerlendirdi…

İşte o analizler…

ALTIN FİYATLARI NEREYE?

Genel olarak dünyada faizler düşünce hem alternatif yatırım aracı olarak faizli ürünlerin cazibesi azalıyor hem de borçlanarak altın benzeri metalara yatırım yapmanın maliyeti düşüyor. Bu ikisi birleşince de altının ons fiyatı yüksek seyrediyor. Türkiye’de döviz kurları çok oynak olduğu için döviz kuru da altın fiyatlarını etkileyen faktörlerden biri.

Türkiye’de enflasyonun altında bir döviz kuru değişimi yaşandığı için bu yeni ekonomi politikaları ile rasyonel diye sunulan, göreceli olarak dünyadaki fiyat yükselişinden TL olarak daha az etkileniyoruz. Türkiye önümüzdeki aylarda döviz kurlarında bir oynama olması halinde de başta Cumhuriyet altını olmak üzere altın ürünlerine erişim zorlaşacak gibi düşünmek gerekiyor.

Merkez Bankası’nın son enflasyon raporunda Türkiye’de yastık altında 300 milyar dolar civarında altın olduğuna ilişkin bir bilgi yer aldı.

Altın yatırımı aslında üretken olmayan bir yatırım. Bir ekonomide altına yapılan yatırımların tasarrufları üretime yönlendirmek yerine atıl bir kaynağın yönlendirmesi gibi bir sonuç ortaya çıkar. Ne yazık ki Cumhurbaşkanı başta olmak üzere AKP yöneticileri altına yönelmeyi telkin ediyorlar. Bu da toplumdaki tasarrufların yerini verimli alanlara ulaşmamasına yol açıyor. Türkiye gibi yaklaşık olarak ekonomisi 1 trilyon dolar civarında olan bir ülke için 300 milyar dolar da çok yüksek bir rakam.

BORÇLARDA ARTIŞ VAR

Türkiye zaten kendi iç sorunlarını yaşıyor. Ekonomi, enflasyon içerisinde durgunluk dediğimiz stagflasyona doğru sürükleniyor. Aslında bunu 2024’te bekliyorduk, ama özellikle şirketlerin ve bireylerin yüksek enflasyon beklentileri borçlanarak harcamalarına, borçlanmadan korkmamalarına yol açtı. Bu da durgunluğu biraz erteledi.

Ancak, 2025’in başında başta asgari ücret olmak üzere emeklilere yapılan ücret artışlarının enflasyonun altında kalması, her geçen gün insanların satın alma gücünü geriletecek.

Buna bağlı olarak borçlanmalar artmaya devam ediyor. Tahsil edilemeyen borçlarda bir artış var.

Böyle bir ortamda dünyadaki gelişmelerden Türkiye’nin yararlanacağını, Erdoğan’la Trump arasındaki doku uyuşması nedeniyle Türkiye’nin önünde fırsat pencerelerinin açılacağını düşünmek ham hayal gibi görünüyor.

İnsanların satın alma güçlerindeki gerilemenin, buna bağlı olarak artan yoksulluğun 2025 yılında çok daha bariz bir şekilde ortaya çıkacağını düşünüyorum. Aslında açıklanan enflasyon rakamlarını bir veri olarak alsak dahi öncelikle insanlarımız ortalama enflasyondan etkileniyoruz.

Türkiye gibi enflasyonun çok yüksek olduğu ve kademeli de olsa bir düşüş eğilimi sergilediği bir süreçte ortalama enflasyon çok daha yüksek. Emekli, asgari ücretli, çalışan ortalama enflasyondan etkileniyor ve Türkiye’de 2024 yılında ortalama enflasyon yüzde 56 oldu.

2025 yılına ilişkin Merkez Bankası’nın enflasyon tahmini daha 2024’ün Ağustos ayında 14 iken bugün 24’e çıkartıldı. Bunun da gerçekleşmesi söz konusu değil. Hatta üst bant olan yüzde 29’un da üzerinde bir enflasyonla 2025’te karşılaşacağımızı düşünüyorum.

Böyle bir süreçte ortalama enflasyon yine yüzde 40 civarında olacak. Öte yandan hizmet ve mal enflasyonu arasında da yüzde 30’a varan bir fark var.

FAİZE ÖDENEN PARA ARTTI!

Enflasyonla ilgili yapılan değerlendirmelerde göz önüne alınmayan bir nokta da şu; Faizler arttıkça özellikle ihtiyaç kredisi, kredi kartı borçlarının faiz yükleri de artıyor. Şu anda 22 bin 104 lira alan asgari ücretli borçluysa, diyelim ki 2023 yılında bu paranın 1.000 lirasını faize öderken bugün 3-4 bin lirasını faize ödüyor.

2023 seçimleri sırasında Merkez Bankası politika faizi yüzde 8,5’du. Buna bağlı olarak da ihtiyaç kredisi kredi kartı maliyetleri yüzde 20’ler civarındaydı. Şu anda politika faizi yüzde 50’den yüzde 45’e düştü. Gerek kredi kartları gerek ihtiyaç kredileri faizleri de yıllık maliyetlerle birlikte düşünürsek yüzde 70-80 aralığında. Böylelikle insanlar bütçesinin daha önemli bir kısmını faize ayırıyor. Ete, süte, ulaşıma diğer temel ihtiyaçlara ayıracak paraları daha azalıyor. Böyle olunca da açıklanan enflasyon rakamlarının ötesinde bir refah kaybı, hayat pahalılığı sorunuyla karşılaşıyor.

TRUMP DÜNYA EKONOMİSİNİ NASIL ETKİLER?

ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci kez Beyaz Saray’a oturmasıyla birlikte tam eski anlamda emperyalizm diyeceğimiz doğrudan toprak talepleri, ABD’nin gücünü dayatarak başka ülkelerden ekonomik tavizler koparma çabası son haftalarda dünya gündemine damgasını vuruyor. Bu başta altın fiyatı olmak üzere borsalarda ciddi bir dalgalanma yaratıyor. Ama, bu politikaların karşılığı yok!

ABD’de de enflasyonu azdırmak, işsizliği arttırmak, büyümeyi yavaşlatmak gibi tehlikeleri var. Başta ABD olmak üzere metropol kapitalist ülkelerde borsalar ve finansal piyasalardaki

kırılganlıkların Trump döneminde ciddi dalgalanmalara yol açacağını, 2025 yılı içerisinde ciddi ekonomik kriz veya ciddi oynaklıklar, kargaşa ortamı doğuracağını düşünüyorum.

Haber Kaynağı : 12punto