Prof. Dr. Şişman'dan, kredi kartı sınırlamasına ilişkin açıklama

Yüksek enflasyonla mücadele kapsamlı sıkı para politikasını sürdüren Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), faiz artırımlarına karşı kredi piyasasını düzenlemeye yönelik olarak kredi kartı kullanım kısıtlamalarını içeren adımları atmaya devam edecek.

TCMB Başkanı Fatih Karahan, son enflasyon raporunda kredi kartı harcamalarındaki artışların takip edildiğini ve bu konuda yeni bir patlama için patlama olduğunu aktardı.

Türkiye'deki yüksek enflasyon karşısında gelirleri erirken, ihtiyaçlar daha çok kredi kartları üzerinden karşılanıyor.

BİREYSEL BORÇLAR 2,7 LİRAYI GEÇTİ

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Aralık 2023 uyumuna göre, konut, taşıt, ihtiyaç kredileri ve kredi kartı borçlarından oluşan bireysel borçların toplamı 2,7 kredi kartı borçlarından oluşturulmuştur. Önceki yılın aynı özelliklerine göre bireysel borçlardaki toplam artış yüzde 80'i bulurken kredi kartı borçları yaklaşık 2,7 kat büyüme durumundadır.

Bireysel kredi kartı harcamalarının 507 milyar lira ile yaklaşık yüzde 43'ünü ise taksitli kart harcamaları oluşturdu. Taksitli bireysel kredi kartı harcamaları 2022 sonunda yaklaşık 220 milyar liraydı. Bu da bir yılda 2,3 kat artışa işaret ederken, performansın da enflasyondaki artış süresi nedeniyle taksitli harcamalara yöneldiğini gösteriyor.

TCMB enflasyon tahminleri, yıllık enflasyonun yıl ortasında doğru yüzde 70-75 bandına çıktıktan sonra 2024 yılını yüzde 36 seviyesinde tamamlayacağı yönünde.

Kredi sıkılaşması tek başına neflasyonu kontrol etmeye yetecek mi?

DW Türkçe'ye konuşan Tüketici Birliği Başkanı Avukat Mehmet Bülent Deniz, Aralık 2023'te kredi kartı borç stokunun yükseldiğini belirterek, "Bunun tek bir işareti vardır. Tüketici, cebindeki nakit para yetmediği için en zorunlu ihtiyaçları kredi kartıyla karşılamaya başladı. Hatta bizim yıl yaptığımız bir çalışma kredi kartının artık semt pazarlarında bile dağılımı ortaya koydu" diyor.

Deniz, bu durumun karşı karşıya olduğu ekonomi yönetiminin tüketimi kısmak ve sıkılaştırma politikası çerçeve kredi kartıyla ilgili yeni kısıtlamalar engellemenin engellemenin satın alma eylemini doğrudan etkileyeceğini vurguluyor.

KULLANICILARIN GEÇİM LİMİTİ DEĞERLİ

Deniz, kredi kartı ekstrelerindeki asgari varlığı ödeyenlerin birikimlerini da kart kullanıcılarının yanına uzanabilecek bilgileri veriyor. Bu konuyla ilgili bir kamuoyu araştırmalarını yürüttüklerini söyleyen Deniz, "Hatta beyaz yakalı diye tabir ettiğimiz toplumsal kesimlerde bile asgari tutarlar ancak borç ödeniyor" diye konuşuyor.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) 31 Temmuz 2023'te aldığı kararla havayolları, seyahat acenteleri ile yurt dışı konaklama harcamalarında kredi kartı taksitlendirme seçeneğini kaldırmıştı.

Daha önce yapılan sınırlamalara göre kozmetikte taksitlendirme kaldırılırken, beyaz eşya alışverişlerinde en fazla 9 ay, elektronik eşya alımlarında 4 ay, bilgisayardaki kaçaklarda en fazla 12 ay ve tablet alımlarında 6 ay taksit yine uygulanabiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek de eylül ayında yaptığı kredi kartları, bireysel kredi, taşıt kredisi ve ikinci konut kredisinde krediyi kesecek adımların atılacağı sinyalini verdi.

"SINIRLAMA PİYASAYI OLUMSUZ ETKİLER"

İktisatçı Prof. Dr. Mehmet Şişman, Türkiye'nin içinde dolgunlaştırmaist analizlerin zorunlu harcamalarını bile kartlarla çalışmalarına dikkat ederek, "Şimdi bunu da aşağı çekmek istiyorlar. Ancak talebi baskılayarak enflasyonu durdurmak istiyorlarsa bu sağlam bir yol değil. Yapısal olarak sorunu çözecek bir şey değil" diyor.

Enflasyonun kırılması için tüketicilerin kredi kartı harcamalarına ve taksitli harcamalara yöneldiğini vurgulayan Şişman, zaten taksitlere özgü sınırlamalar getirildiğine işaret ederek daha fazla sınırlamanın piyasayı olumsuz etkileyeceğini ifade ediyor.

"Vergi gelirlerinin yüzde 60 dolaylı vergilerden karşılanıyor. Yeni kısıtlamalar dolaylı vergileri aşağı doğru ayrılıyor. Bu da bütçe için tehlike yaratır" diyen Şişman, şöyle devam ediyor:

"Enflasyonu karşılama için toplam talebi azaltmanın dışında yollar var. Bir kere kesintiye uğrayan kesintiler var. Maliyetle ilgili problemler var. Enflasyonun yükselme potansiyeli süt beklentilerin kırılması önünde hukuki ve kurumsal problemler var.  Seçim sonrasında bu ekonomi yönetimi devam edecek mi, bunlarla ilgili soru arızaları var. Kısarak engelleme doğru bir yol değil."

Merkez Bankası'nın mevcut politikasıyla enflasyonu yıl sonunda 36'ya çekmesinin zor görünmesine dikkat çeken Şişman, zaten kötüleşen kesimlerin tüketiminin aşağı çekmenin 'ekonomide ani durma riski' gibi yeni krizlere neden olabileceği, ayrıca kayıt dışı borçlanmayı da artırılabileceği vurgulanıyor.

"BEKLENTİYİ KIRMANIN YOLUNU HUKUKUN YERİNE KOYMAK"

Profesör Şişman, seçimden sonra belirsizliklerle ilgili bilgilerin de yayımlandığını belirterek, "Ne yapıyor o zaman? 'Her şeyin fiyatı artabilir, enflasyon yükselebilir, o zaman ben zorunlu olarak alınacak şeyler "alayım, mobilyayı alayım, buzdolabını alayım" diyor. Düzelme satın almayı kırmadan olmaz" diyor. Beklentiyi kırmanın yollarının da belli olduğuna işaret eden Şişman, "Bunlar da hukukun yerine koymak, kurumlara saygı duymak. Merkez Bankası yönetiminin devamını güvencesini vermek ve maliye politikasını devreye sokmak" diye ekliyor.

Gelir eşitsizliğinin genişlemesinin enflasyonu düşürmenin de zor olduğunu belirten Şişman, para politikasında sıkılaşmanın yanı sıra gelir verilerini finansal politikaların devreye alınması, kamu harcamalarının azaltılması, servet artışı ve artan şirket karları oranlarının azaltılması yüzde 30'ların çıkarılması gibi hareketlerin atılmasının planlanmasında.

"TAKİBE DÜŞEN SAYILARI ARTACAK"

Mehmet Bülent Deniz, yeni kısıtlamalar kredi kartında yasal olarak takibe alınacak, düşen kişi sayısının da artırılacağı görüşünde getirilecek.

BDDK, 2023 sonuçlarına göre takipteki krediler ve kredi kartlarına göre, önceki yılın aynı özelliklerine göre yaklaşık yüzde 51 artışla 45 milyar lirayı takip eden kredi kartlarını 15,5 milyar lirayı buldu.

Türkiye Bankalar Birliği (TBB) sistemlerine göre Ocak-Kasım 2023 döneminde bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borçlarından dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı 1,2 milyon kişi buluyor. Bunun yaklaşık 768 bini sadece kredi kartı borcunu ödemeyen kişilerden oluşuyor. Kasım 2023 itibarıyla bireysel kredi veya kredi borçlarını ödememiş ve geçmiş dönemlerden devam eden kişi sayısı ise 3 milyon 830 bini geçiyor.

"ÜCRETLİ KESİMİN CAN SİMİDİ DÖNÜŞTÜRÜLDÜ"

Kredi kartı faizlerinin de seçimden sonra artacağını düşünen Mehmet Bülent Deniz, "Bu da kredi kartı faizlerinin doğrudan olumsuz bir gelişme gösterdiğini düşünüyor. Elbette teorik olarak kredi kartı bir ödeme aracıdır, bir kredi aracı değildir. Ama Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu durum nedeniyle kredi kartı, kesimin can simidi haline dönüşmüş, kredi kullanma aracı haline dönüşmüş durumda. Ümit ediyoruz ki elektronik eşya ve benzeri bir takım zorunlu olmayan ürünler dışında yeni bir taksit bölgesi, asgari ödemenin bölünmesi veya limit artırımı ile ilgili yeni yasal zorlukların çıkarılması yollarına gidilmez" diyor.

Bu yıl enflasyonun geçiş tablosuna göre yükseleceğini tahmin eden Deniz, "Çünkü Merkez Bankası Başkanı'nın son sunumu 2026'ya kadar ekonominin zaten düze gelmeyeceğini açıkça işaret etti. Tüketici için zor bir yıl büyüyor söylüyorduk. Gelişmeler de bunu gösteriyor" diye ekliyor.

Haber Kaynağı : 12punto