Kansızlık (Anemi) nedir? Belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri

Kansızlık, tıp dilinde anemi olarak bilinen ve vücutta dokulara yeterli oksijen taşıyacak sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin veya hemoglobinin eksikliği sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan ve oksijen taşınmasını sağlayan bir proteindir. Anemi, kan testlerinde düşük hemoglobin veya hematokrit seviyeleri ile tespit edilir. Bu durum, yorgunluk, halsizlik, nefes darlığı, baş dönmesi ve ciltte solgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir.

ANEMİ NEDEN OLUR?

Aneminin ortaya çıkmasının dört temel nedeni bulunuyor:

Kan kaybı: Kadınlarda adet dönemlerindeki aşırı kanama, mide-bağırsak sistemindeki kanamalar veya yaralanmalar sonucu oluşan kan kaybı anemiye yol açabilir.

Kırmızı kan hücresi üretim eksikliği: Kemik iliğinin yeterli kırmızı kan hücresi üretememesi, kronik hastalıklar, kemik iliği kanserleri veya vitamin-mineral eksiklikleri nedeniyle ortaya çıkabilir.

Kırmızı kan hücrelerinin hızlı yıkımı: Bazı kalıtsal hastalıklar veya otoimmün rahatsızlıklar, kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı yıkılmasına neden olabilir.

Vitamin ve mineral eksiklikleri: Demir, B12 vitamini ve folik asit gibi besinlerin yetersiz alımı veya emilim bozuklukları anemiye yol açabilir. Özellikle demir eksikliği anemisi, kadınlarda daha sık görülür.

ANEMİ TÜRLERİ NELERDİR?

Anemi, farklı nedenlere bağlı olarak çeşitli türlere ayrılır:

Demir Eksikliği Anemisi: En yaygın anemi türüdür. Demir eksikliği, hemoglobin üretimini azaltarak dokulara yeterli oksijen taşınmasını engeller.

Aplastik Anemi: Kemik iliğinin yeterli kan hücresi üretememesi sonucu ortaya çıkar.

Hemolitik Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin normalden daha hızlı yıkılmasıyla oluşur.

Megaloblastik Anemi: B12 vitamini veya folik asit eksikliğine bağlı olarak kırmızı kan hücrelerinin anormal büyüklükte olmasıdır.

Pernisiyöz Anemi: B12 vitamininin emiliminin bozulması sonucu ortaya çıkan otoimmün bir anemi türüdür.

ANEMİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Aneminin belirtileri, vücutta oksijen taşınmasının azalmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Yaygın belirtiler şunlardır:

Halsizlik ve yorgunluk

Nefes darlığı

Baş dönmesi ve baş ağrısı

Ciltte solgunluk

El ve ayaklarda üşüme

Çarpıntı ve göğüs ağrısı

Tırnaklarda kırılma ve saç dökülmesi

Konsantrasyon bozukluğu

Gıda dışı maddelere yeme isteği (pika sendromu)

ANEMİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Anemi teşhisi, tam kan sayımı (hemogram) testi ile konulur. Bu testte hemoglobin ve hematokrit seviyeleri ölçülür. Değerler normalin altındaysa anemi tanısı konulur. Gerekirse, periferik yayma, dışkı ve idrar testleri gibi ek tetkikler de yapılabilir.

ANEMİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Anemi tedavisi, hastalığın altında yatan nedene göre planlanır. Eğer anemi demir eksikliğinden kaynaklanıyorsa, doktor tarafından önerilen demir takviyeleri ve demir açısından zengin besinler (kırmızı et, karaciğer, pekmez, kuru üzüm gibi) tedavinin temelini oluşturur. B12 vitamini veya folik asit eksikliğine bağlı anemi durumlarında ise, vitamin takviyeleri ve beslenme düzenlemesi yapılarak eksiklikler giderilmeye çalışılır. Kronik hastalıklara bağlı anemilerde ise öncelikle altta yatan hastalığın tedavi edilmesi gerekir. Şiddetli anemi vakalarında, özellikle kandaki hemoglobin seviyesi kritik düzeylere düştüğünde, kan transfüzyonu gerekebilir. Tedavi sürecinde doktor gözetimi büyük önem taşır, çünkü yanlış veya eksik tedavi, aneminin daha da kötüleşmesine neden olabilir. Bu nedenle, tedavi planı mutlaka bir uzman hekim tarafından belirlenmeli ve düzenli takip altında uygulanmalıdır.

ANEMİYE İYİ GELEN BESİNLER

Anemi tedavisinde beslenme önemli bir rol oynar. Demir, B12 vitamini ve folik asit açısından zengin besinler tüketmek kansızlığa iyi gelir. Bu besinler arasında kırmızı et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, pekmez, kuru meyveler ve kabuklu deniz ürünleri yer alır.