Türkiye'nin 2024 nüfusu: Adana ve Bursa'da ilçe bazlı dikkat çeken değişimler

Türkiye'nin 2024 yılına ait nüfus verileri, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 6 Şubat 2025 tarihinde açıklanan "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" raporunda yer aldı. Bu rapora göre, Türkiye'nin toplam nüfusu bir önceki yıla göre %0,34 artarak 85 milyon 664 bin 944 kişiye ulaşmıştır. Dünya nüfusunun 8,2 milyar olduğu göz önüne alındığında, Türkiye'nin nüfusu dünya nüfusunun yaklaşık %1'ine denk gelmektedir.

Türkiye’de Nüfus Artışı ve Demografik Değişim

2024 yılı itibariyle Türkiye’nin nüfusu, 2023 yılına göre % 0,34 artış göstermiştir. Nüfusu en fazla olan 10 illimizi sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Konya, Adana, Şanlıurfa, Gaziantep, Kocaeli olarak; nüfusu en az olan 3 ilimizi de Bayburt, Tunceli, Ardahan olarak sayabiliriz. 

En kalabalık şehrimiz olan İstanbul'un nüfusu, bir önceki yıla göre 45 bin 678 kişi artarak 15 milyon 701 bin 602 kişi olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nüfusunun %18,3'ünün ikamet ettiği İstanbul'u, 5 milyon 864 bin 49 kişi ile Ankara, 4 milyon 493 bin 242 kişi ile İzmir, 3 milyon 238 bin 618 kişi ile Bursa ve 2 milyon 722 bin 103 kişi ile Antalya izlemektedir.

Bayburt, 83 bin 676 kişi ile en az nüfusa sahip olan il olurken, Bayburt'u, 86 bin 612 kişi ile Tunceli, 91 bin 354 kişi ile Ardahan, 142 bin 617 kişi ile Gümüşhane ve 156 bin739 kişi ile Kilis takip etmiştir.

Türkiye'nin nüfus artış hızı, özellikle göçmen nüfusu ve doğum oranları ile şekillenmektedir. Türkiye, 2024 yılında göçmen kabul konusunda önemli adımlar atmış ve bunun etkisiyle özellikle büyük şehirlerde nüfus artışı gözlemlenmiştir. Ayrıca sağlık hizmetlerindeki gelişmeler ve yaşam beklentisinin artması da bu artışı etkilemiştir.

Türkiye'de 2023 yılında 34 olan ortanca yaş, 2024 yılında ise 34,4'e yükselmiştir. Sinop 43,4 ile en yüksek ortanca yaş değerine sahip ilimizdir. Sinop'u, 42,9 ile Giresun ve Kastamonu izlemektedir. Diğer yandan 21,4 ile Şanlıurfa en düşük ortanca yaşa sahip il olurken,  Şanlıurfa'yı, 23 ile Şırnak ve 24,5 ile Ağrı ve Siirt takip etmektedir.

Nüfus yoğunluğu olarak tanımlanan "bir kilometrekareye düşen kişi sayısı", Türkiye genelinde 111 kişi olmuştur. İstanbul, kilometrekareye düşen 2 bin 934 kişi ile nüfus yoğunluğu en yüksek olan ilimiz olmuştur. İstanbul'u 623 kişi ile Kocaeli ve 390 kişi ile en küçük yüz ölçümüne sahip il olan Yalova izlemektedir. Nüfus yoğunluğu en az olan il ise bir önceki yılda olduğu gibi, kilometrekareye düşen 11 kişi ile Tunceli olmuştur. Tunceli'yi, 19 kişi ile Ardahan ve 21 kişi ile Erzincan ve Gümüşhane izlemektedir. Diğer yandan yüz ölçümü büyüklüğünde ilk sırada yer alan Konya'nın nüfus yoğunluğu ise 59 olarak gerçekleşmiştir.

TÜİK raporuna göre, 2024 yılında Türkiye’nin toplam nüfusu 85.7 milyon civarındadır. 2023 yılı itibariyle bu sayı 85.4 milyon civarındaydı, yani bir yılda yaklaşık 300 bin kişilik bir nüfus artışı yaşanmıştır. Bu artış, Türkiye'nin doğurganlık oranı, göç hareketleri ve yaşam süresi gibi demografik faktörlerden kaynaklanmaktadır. 

Türkiye’nin Nüfus Artışı ve Dünya ile Kıyaslama

Dünya nüfusu, 2024 yılı itibariyle 8,2 milyar düzeyine ulaşmıştır. Türkiye’nin nüfusu, dünya nüfusunun %1'inden biraz fazla bir oranı temsil etmekle birlikte nüfus büyüklüğüne göre sıralamada 194 ülke arasında 18. sırada yer almıştır. Dünya genelinde nüfus artışı genellikle Asya, Afrika ve Güney Amerika gibi gelişmekte olan bölgelerde yoğunlaşırken, Türkiye'nin nüfusu da Ortadoğu ve Avrupa arasında, büyüyen bir demografik yapıya sahiptir. Ancak, Türkiye’nin nüfus artış hızı, bazı Avrupa ülkelerinin aksine hâlâ pozitif bir ivme göstermektedir. 

Türkiye’nin nüfus artışı, dünya ortalamaları ile kıyaslandığında yüksek bir irtifada bulunmaktadır. Dünya genelinde nüfus artışı, özellikle gelişmiş ülkelerde yavaşlamaktadır. Türkiye’ de nüfus artış hızı 2023 yılında binde 1,1 iken 2024 yılı itibariyle nüfus artış hızı binde 3,4’ lük bir seviyeye yükselmiştir.

• Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye’nin Farkı: Özellikle Avrupa ülkelerinde doğurganlık oranları hızla düşerken ve nüfus yaşlanırken, Türkiye bu alanda istikrarlı bir şekilde büyümeye devam etmektedir. Avrupa’daki bazı ülkeler nüfus kaybı yaşarken, Türkiye bu süreçte genç nüfus oranının yüksek olmasıyla avantaj sağlamaktadır. Örneğin, Almanya, İtalya, Japonya gibi ülkeler, doğurganlık oranlarının düşük olması ve yaşlanan nüfusları ile karşı karşıya kalırken, Türkiye, genç nüfusu ile nüfus artışını sürdürmektedir.

• Göçün Rolü: Ayrıca, Türkiye'nin göçmen alımı da nüfus artışını etkileyen önemli bir faktördür. Ortadoğu’daki çatışmalar ve Türkiye'nin bölgesel rolü, göçmen akışını artırmıştır. 2024 itibarıyla, Türkiye'deki yabancı nüfusun sayısı önemli bir seviyeye ulaşmış olup, bu da toplam nüfus artışında gözle görülür bir etki yaratmaktadır.

Türkiye İçindeki Nüfus Değişimleri

2023 yılına kıyasla, 2024 yılında Türkiye'nin bazı illerinde nüfus artışları kaydedilirken bazı illerinde ise azalmalar gözlemlenmiştir. Ülkemizde 2023 yılında bir önceki yıla göre 10 ilin nüfusunda azalma görülürken, 2024 yılında ise 40 ilin nüfusu azalmıştır. Türkiye’deki nüfus değişikliklerinin sebepleri arasında doğurganlık oranları, iç ve dış göçler, ekonomik koşullar ve yaşam kalitesindeki farklar etkili olmuştur.

-En Fazla Nüfus Artışı Olan İller

2024 yılı itibariyle, Türkiye’de nüfus artışının en fazla olduğu bazı iller Ankara, İstanbul, Gaziantep, Kocaeli, Antalya, Bursa, Şanlıurfa ve Tekirdağ olmuştur. Bu illerdeki artışın başlıca sebepleri, büyük şehirlerin ekonomik ve kültürel cazibesi, altyapı yatırımları ve göçmen alımlarıdır. Ankara en fazla nüfus artışını sağlamasıyla birlikte Türkiye'nin en kalabalık ili olarak İstanbul 15.7 milyon civarındaki nüfusuyla en fazla ikinci artışı sağlamıştır.

• Ankara: Türkiye'nin başkenti olan Ankara, göç ve kamu hizmetlerinin yoğunluğu nedeniyle % 1,04 ile yaklaşık 60 bin kişilik en fazla nüfus artışı ile yaklaşık 5.9 milyon kişiye ulaşmıştır.

• İstanbul: İstanbul’un nüfusu, 2023 yılına göre yaklaşık % 0,29 ile 45 bin artışla, 2024 yılında 15.7 milyon civarına ulaşarak ikinci en fazla nüfus artışı olan ilimiz olmuştur. İstanbul’un cazibesi, ekonomik faaliyetlerin yoğunlaşması, göç ve iş imkânları nedeniyle sürekli olarak büyümeye devam etmektedir.

• Bursa: Bursa, büyüyen sanayi sektörü ve gelişen altyapısı ile nüfus artışında önemli bir paya sahiptir. 2023 yılına göre nüfus 24 bin civarı bir artışla 2024 yılında 3,2 milyona ulaşmıştır. Yani, yıllık artış % 0,75 gibi bir oran göstermektedir.

• Gaziantep ve Şanlıurfa: Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde son yıllarda artan ekonomik fırsatlar, sanayi yatırımları ve ticaret hacmi nedeniyle bu illerde de önemli bir nüfus artışı yaşanmıştır. % 1,35’lik bir nüfus artışı ile Gaziantep, özellikle sanayi gelişimi ile öne çıkarken, %1,07’lik bir nüfus artışı ile Şanlıurfa ise genç nüfus ve tarıma dayalı işgücü nedeniyle büyümüştür.

-En Fazla Nüfus Azalması Olan İller

Büyükşehirlerdeki yoğun göç ve sanayileşme, kırsal alanlardaki nüfus kaybını artırmaktadır. Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, köylerden şehirlere göç eden nüfus, kırsal alanların nüfusunun hızla azalmasına yol açmaktadır. Örneğin, Gümüşhane, Siirt, Tunceli, Bayburt, Çankırı, Ağrı, Kars, Sivas gibi illerde, nüfusun azalması dikkat çekmektedir. Bu tür iller, göç veren bölgeler olarak öne çıkmaktadır.

• Gümüşhane: Genç nüfusun büyük şehirlere göç etmesiyle nüfus kaybı yaşayan iller arasında yer alan Gümüşhane, % 3,99 nüfus kaybıyla 142 bin civarlarına gerileyerek en fazla yüzde azalış gösteren ilimiz olmuştur.

• Siirt, Tunceli: Siirt % 3,15, Tunceli ise % 3,03 nüfus kaybı yaşamıştır. Bu illerde yaşanan nüfus kaybının başlıca sebepleri, iş imkânlarının kısıtlı olması ve göç nedeniyle genç nüfusun büyük şehirlere göç etmesidir.

• Bayburt: Bayburt, % 2,76 oranında bir nüfus kaybı yaşamıştır. 2024 itibarıyla nüfusu 84 bin kişiye gerilemiştir.

• Ağrı, Kars, Sivas: Karasal bölgelerdeki bu iller, göç ve tarım sektöründeki daralma nedeniyle nüfus kaybı yaşamaktadır.

Bursa ve İlçelerinde Dikkat Çeken Nüfus Değişimleri

TÜİK 2024 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde, aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere, Türkiye nüfusunun yaklaşık % 3,78’nin yaşadığı Yeşil Bursa’mız için ilginç sonuçlar göze çarpıyor:

• Yeşil #Bursa’mızın 2023 yılı sonu itibariyle nüfusu 2022 yılına göre %0.62 artarak  3.214.571 kişi olarak gerçekleşmişti. Yeşil #Bursa’mızın 2024 yılı sonu itibariyle nüfusu ise 2023 yılına göre 24.047 kişi (%0.75) artarak 3.238.618 kişi olarak gerçekleşmiştir.
• Bu nüfusla #Bursa’mız İstanbul, Ankara, İzmir illerinden sonra ülkenin en kalabalık 4. ili konumundadır.
• Nüfusu en yüksek ilçemiz 885.441 kişi ile Osmangazi’dir. #Bursa nüfusunun %27,34'ünün ikamet ettiği #Osmangazi'yi, 654.998 kişi ile #Yıldırım, 561.730 kişi ile #Nilüfer ve 302.251 kişi ile #İnegöl ilçelerimiz izlemektedir.
• #Harmancık 6.204 kişi ile en az nüfusa sahip olan ilçemiz olmuştur. Harmancık’ı 9.596 kişi ile #Büyükorhan, 11.171 kişi ile #Keles ve 19.069 kişi ile #Orhaneli ilçelerimiz takip etmektedir.
• Bursa’da 17 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1.060 mahalle bulunmaktadır. En çok mahallesi olan ilçemiz 136 ile #Osmangazi iken, en az mahalleye sahip ilçemiz ise 15 mahalle ile #Gürsu’dur.
• 6 ilçemizde nüfus azalırken, 11 ilçemizin nüfusu artmıştır. Toplamda ise Bursa’da nüfus 24.047 kişi (%0.75) artmıştır.
• Bir önceki yıla göre nüfusu oransal anlamda en çok artan ilçe #Nilüfer (%3,27) iken en çok azalan ilçe ise #Büyükorhan’dır (-%7,06).
• Kişi bazında ise nüfusu en çok artan ilçelerimiz 17.796 kişi ile #Nilüfer, 3.048 kişi ile #İnegöl ve 1.190 kişi ile #Gemlik ilçelerimiz olurken, nüfusu en çok azalan ilçelerimiz ise -729 kişi ile #Büyükorhan, -458 kişi ile #Orhaneli ve -363 kişi ile #Mustafakemalpaşa ilçelerimiz olmuştur.
• Bursa’mızın Yüzölçümü 10.811 km2'dir. #Mustafakemalpaşa 1.641 km2 ile yüzölçümü en yüksek ilçemiz, #Gürsu ise 106 km2 ile yüzölçümü en düşük ilçemiz konumundadır.
• İlimizde km2'ye 300 kişi düşmektedir. Yoğunluğun en fazla olduğu ilçemiz 5.955 kişi ile #Yıldırım iken, en düşük olduğu ilçemiz ise 16 kişi ile #Harmancık’dır…

Adana ve İlçelerinde Dikkat Çeken Nüfus Değişimleri

TÜİK tarafından 6 Şubat 2025 tarihinde yayınlanan, 2024 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde, aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere, Türkiye nüfusunun yaklaşık 2,66%’nın yaşadığı Güzel Adana’mız için de ilginç sonuçlar göze çarpıyor:

• #Adana’mızın 2023 yılı sonu itibariyle nüfusu 2022 yılına göre 3.808 kişi (%0.17) azalarak 2.270.298 kişi olarak gerçekleşmişti. Geçen yıl ilk defa nüfusu düşen Güzel #Adana’mızın 2024 yılı sonu itibariyle nüfusu ise 2023 yılına göre 10.186 kişi (%0.45) artarak 2.280.484 kişi olarak gerçekleşmiştir. 
• Bu nüfusla #Adana’mız İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Konya illerinden sonra ülkenin en kalabalık 7. ili konumundadır.
• Nüfusu en yüksek ilçemiz 786.931 kişi ile Seyhan’dır. #Adana nüfusunun %34,51'inin ikamet ettiği #Seyhan'ı, 399.910 kişi ile #Yüreğir, 378.650 kişi ile #Çukurova ve 251.259 kişi ile #Sarıçam ilçelerimiz izlemektedir.
• #Saimbeyli 13.451 kişi ile en az nüfusa sahip olan ilçemiz olmuştur. Saimbeyli’yi 16.116 kişi ile #Feke, 16.190 kişi ile #Aladağ ve 16.524 kişi ile #Tufanbeyli ilçelerimiz takip etmektedir.
• Adana’da 15 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 831 mahalle bulunmaktadır. En çok mahallesi olan ilçemiz 112 ile #Ceyhan iken, en az mahalleye sahip ilçemiz ise 21 mahalle ile #Pozantı’dır.
• Merkez 2 ilçemiz dâhil 12 ilçemizde nüfus azalırken, 3 ilçemizin nüfusu artmıştır. Toplamda ise Adana’da nüfus 10.186 kişi (%0.45) artmıştır.
• Bir önceki yıla göre nüfusu oransal anlamda en çok artan ilçe #Sarıçam (%6,33) iken en çok azalan ilçe ise #Feke’dir (-%6,87).
• Kişi bazında ise nüfusu en çok artan ilçelerimiz 14.961 kişi ile #Sarıçam, 4.445 kişi ile #Çukurova ve 269 kişi ile #Kozan ilçelerimiz olurken, nüfusu en çok azalan ilçelerimiz ise -2. 435 kişi ile #Yüreğir, -1.188 kişi ile #Feke ve -941 kişi ile #Karataş ilçelerimiz olmuştur.
• Adana’mızın Yüzölçümü 13.844 km2'dir. #Kozan 1.903 km2 ile yüzölçümü en yüksek ilçemiz, #Çukurova ise 250 km2 ile yüzölçümü en düşük ilçemiz konumundadır.
• İlimizde km2'ye 165 kişi düşmektedir. Yoğunluğun en fazla olduğu ilçemiz 1.772 kişi ile #Seyhan iken, en düşük olduğu ilçemiz ise 12 kişi ile #Aladağ’dır…

Nüfus Artış ve Azalışlarının Sebepleri

Türkiye'deki nüfus artışı ve azalışı, bir dizi faktöre bağlıdır. Bunlar arasında göç, doğurganlık oranları, sağlık hizmetlerinin gelişimi ve ekonomik faktörler öne çıkmaktadır. Göç, büyük şehirlerin ekonomik cazibesi nedeniyle iç göç ve göçmen kabulüyle bağlantılı olarak önemli bir nüfus değişimine yol açmaktadır. Ayrıca, doğurganlık oranının 1,51 çocuk civarında olması, nüfusun doğal artışını sınırlamakta, ancak yaşam süresinin uzaması ve sağlık hizmetlerinin gelişmesi bu artışı desteklemektedir.

Sonuç ve Genel Değerlendirme

Türkiye'nin 2023-2024 dönemindeki nüfus artışı, önemli bir hızda devam etmektedir ve şehirlerarası nüfus değişimleri de dikkat çekicidir. Büyükşehirlerdeki nüfus artışı, özellikle Marmara, Ege ve bazı İç Anadolu bölgesi şehirlerinde hızlanırken, bazı kırsal alanlarda nüfus azalmaktadır. Türkiye'nin nüfusu 2024 yılında bir önceki yıla göre % 0,34 artış göstererek 85 milyon 664 bin 944 kişi olmuştur.  Dünya nüfusunu 8,2 milyar olarak düşündüğümüzde Türkiye’nin nüfusu Dünya nüfusunun yaklaşık %1’ine tekabül etmektedir.

Ülkemizde 2023 yılında bir önceki yıla göre 10 ilin nüfusunda azalma görülürken, 2024 yılında ise 40 ilin nüfusu azalmıştır. Türkiye nüfusunun yaklaşık % 3,78’nin yaşadığı Bursa’mızın 2024 yılı sonu itibariyle nüfusu 2023 yılına göre 24.047 kişi (%0.75) artarak 3.238.618 kişi olarak gerçekleşmiştir. 

Türkiye nüfusunun yaklaşık 2,66%’nın yaşadığı Adana’mızın 2024 yılı sonu itibariyle nüfusu ise 2023 yılına göre 10.186 kişi (%0.45) artarak 2.280.484 kişi olarak gerçekleşmiştir. Adana ve Bursa gibi şehirler, sanayi, ekonomi ve göç faktörleriyle nüfus artışını sürdüren iller arasında yer almaktadır. Türkiye'nin genç nüfusu, ülke genelindeki demografik yapının dinamik kalmasını sağlarken, göç hareketliliği de şehirlerin nüfus yoğunluğunu artırmaya devam etmektedir. 

Bu sonuçlarda; deprem, sosyoekonomik verilerdeki değişim ve başta istihdam, su, elektrik, katı atık tüketimi olmak üzere ikincil veriler arasındaki bağlantılar (korelasyon) ve değişim, iç ve dış göç, mülteci nüfusun durumu, doğurganlık, bağımlılık ve ölüm oranlarındaki değişim, açılan-kapanan firmalar, verilerin güvenirliği… gibi hususlar mutlaka dikkate alınmalıdır. Yukarıda özet tablolarda da yer verdiğim, Bursa ve Adana ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgilerini detaylı analiz etmeli ve kentlerimiz için faydalı-uygulanabilir politikalar geliştirmeliyiz!