‘İletişimi anlamak insanı ve toplumunu anlamaktır’

Yazının başlığı iletişim biliminin önde gelen hocalarından Prof. Dr. İrfan Erdoğan’ın “İletişimi Anlamak” kitabından. Toplumu ve onu oluşturan insanı anlama gayretindeki bilimler arasında ve hatta kesişim noktasında bulunmaktadır İletişim.

Var olan bireysel, toplumsal ilişkilerde de iletişim bir gereklilik değil kaçınılmazlık durumudur!

Ve elbetteki “teknoloji”, “yeni teknoloji” ile birlikte iletişim araçları da değişmektedir. Sözünü ettiğimiz “yeni teknoloji” daha çok bugün kullandığımız araçları kapsamaktadır. “Yeni” tabiri elbette yaşanılan döneme özgüdür. Bugünün “yeni”si ile dünün “yeni”si ayrıdır. Radyonun hakim olduğu 1900’lü yılların ilk yarısı olan dönemin yeni teknolojisi radyoydu. Bu dönem bir diğer adıyla ‘Radyo Çağı’ydı. 1950 ve 60’larda ise yeni teknoloji’nin temsilcisi ‘televizyon’du.

İletişim araçlarını anlamanın, anlamlandırmanın insanı ve onun var olduğu toplumu anlamak olduğunu bir kez daha yineleyelim.

İletişim araçlarının gelişimi de iktisadi, sosyal, kültürel değişim, dönüşümle ilintilidir. Aynı zamanda bu durum, siyasal, kültürel ve iktisadi pazarların denetimi ihtiyacını da ortaya çıkarmıştır.

Yine bütün iletişim araçlarının gelişmesinde görüldüğü gibi internetin oluşumunda, şekillenmesinde, zaman içinde ilerlemesinde de kapitalist sistemin üretim tarz ve ilişkileri ile savaş teknolojilerinin geliştirilmesi amacı önemli yer teşkil etmektedir.

Öte yandan ‘yeni teknolojik araçlar’ faydaları ve zararları ile de tartışılmaktadır. Süratli değişim ve dönüşüm, süratli kullanım ve süratli atma sebepleriyle yeni teknolojilerin, giderek artmakta olan teknolojik çöplük dağlarına, kirlenen bir doğaya neden olduğu görüşü savunulmaktadır.

Faydalı etkiler ise özellikle insan yaşamının kolaylaşması, pratik çözümler ve iletişimin kolay ve süratli bir hale gelmesi gibi birçok örnek de eklenerek çoğaltılabilir. Ancak, çoğunlukla abartılı biçimde sunulduğu yönünde görüşler de yer almaktadır. Bu abartma durumunun ciddi bir bölümü geçersizdir, bir bölümü de ‘olabilirin’ ‘oluyor’ gibi yansıtılmasındandır. (Campbell, 2010; Chang, 2010; Splichal, 2009; Wallis, 2011).

Hangi görüşü savunursak savunalım, bir gerçeği ifade etmekte fayda var. “Bilişim teknolojileri bugün o kadar büyük boyutlara ulaşmıştır ki, evlerde kullanılan kişisel bilgisayarların işlem gücü, ilk insanı aya götüren bilgisayarlarınkinden daha yüksektir.” (Buick & Jevtic, 1997: 80)

Teknolojiyi değerlendirme, toplumu anlama, yeni toplumsal sistemi kavrama noktasında teknolojiyi değerlendirme, toplum kapasitesini, yaşam koşulları ile yeni medya düzeninin toplumsal biçimlerinin belirlenişini de idrak için gerekmektedir.

Ve bu ilerlemenin ortasında zihnimize meşgul eden bir soruyu yüksek sesle düşünelim; bütün bu kitle iletişim araçları, mecralar, gelişmeler yalnızca insanlar için, insanlar sohbet edebilsin, mailler göndersin, internette sörf yapıp keyifli zaman geçirsin güzel vakit geçirsin diye mi?

Bu araçları ellerinde bulunduran, ikame eden ve yenileyenler iktisadi, sosyal ve kültürel olarak sevk ve idareyi de hedefliyorlar mı?

Kaynakça: - Buick, J.; Jevtic, Z. (1997). Siber-Uzay, İstanbul, Milliyet Yayınları. - Campbell, S.t W.; N. Kwak (2010). Mobile Commu nication and Civic Life: Linking Patterns of Use to Civic and Political Engagement. Journal of Com munication, 60: 536-555. - Erdoğan, İrfan (1995). Uluslararası İletişim, İstanbul, Kaynak Yayınları. - Erdoğan, İrfan (2010). İletişimi Anlamak, Ankara, Erk Yayınları.