İngiltere'nin plastik atıkları yine Türkiye'de: Adana, çöpün merkez üssü oldu

İngiltere’de süpermarketler aracılığıyla geri dönüşüme kazandırılması beklenen yumuşak plastiklerin büyük bir kısmının Türkiye’ye gönderildiği ve burada yakılarak çevreye zarar verdiği ortaya çıktı. 2022’de patlak veren skandalın ardından değişen bir şey olmadığı, İngiltere’nin plastik atıklarının hâlâ Türkiye’ye geldiği ve Adana’da toplandığı belirlendi.

İngiltere pazarının yüzde 43’ünü elinde bulunduran büyük süpermarket zincirleri, 2021 yılında plastik ambalaj kullanımını azaltma amacıyla bir girişim başlattı.

Gıda ve içecek ambalajları, İngiltere’deki plastik atığın yüzde 81’ini oluşturduğundan, süpermarketlerin önünde yumuşak plastik ambalajlar için toplama noktaları kuruldu.

İngiliz halkı, evlerinde biriktirdikleri plastikleri bu noktalara getirerek geri dönüşüme katkı sağladığını düşünse de gerçek farklıydı.

ÇÖP TÜRKİYE'YE NASIL GELDİ?

Everyday Plastic ve Çevresel Soruşturma Ajansı (EIA) tarafından yapılan bir araştırmaya göre, bu geri dönüşüm amacıyla toplanan plastiklerin büyük bir kısmı yakılmak üzere Türkiye’ye gönderildi.

Araştırmacılar, Temmuz 2023 ve Şubat 2024'te toplam 40 izleme cihazını (Apple AirTag) yumuşak plastik ambalajların içerisine yerleştirerek Sainsbury's ve Tesco mağazalarındaki toplama noktalarına bıraktılar. Sonuçlar, bu atıkların yüzde 70'inin Türkiye'de yakıldığını ve kalan kısmının düşük kaliteli ürünlere dönüştürüldüğünü gösterdi.

EUROKEY SKANDALI

Araştırma, bu plastik atıkları yöneten küçük bir grup atık şirketi tarafından toplanıp Türkiye’ye gönderildiğini ortaya koydu.

Bu şirketlerden biri, Eurokey, daha önce AB WasteForce Projesi kapsamında yasadışı atık ihracatı nedeniyle soruşturulmuştu.

Eurokey, 2022 yılında Türkiye, Polonya ve Hollanda’ya yaptığı atık ihracatıyla ilgili ihlaller sonucunda ambalaj atığı ihracatçısı akreditasyonunu kaybetti.

TÜRKİYE PLASTİK ÇÖP CENNETİ

CHP Ankara Milletvekili Semra Dinçer’in 2022 yılında ithal edilen plastik atıklara ilişkin verdiği soru önergesine dönemin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki’nin yanıtına göre, Türkiye 2020 yılında 775 bin ton, 2021’de 685 bin ton ve 2022’de ise 687 bin ton plastik atık ithal etti. Ancak gerçek veriler, Türkiye'nin 2022’de plastik çöp ithalatında Avrupa birincisi, dünya ikincisi olduğunu gösteriyor.

ÇÖPÜN EKONOMİSİ: 36 MİLYON DOLAR

Kısa Dalga’nın ulaştığı veriler, Türkiye’nin 2024’ün ilk üç ayında toplam 273 bin 988 ton plastik atık ithal ettiğini ve bu ithalatın toplam değerinin 36 milyon 101 bin 854 dolar olduğunu ortaya koydu.

Sadece Avrupa ülkelerinden değil, ABD, İsrail, Fas, Lübnan ve Tunus gibi ülkelerden de plastik atık alındığı tespit edildi.

İSRAİL'DEN PLASTİK ALIMI SÜRÜYOR

2024’ün ilk çeyreğinde İsrail’den 1 milyon 304 bin 565 dolar karşılığında plastik atık ithal edilmesi de dikkat çekti.

Aralık 2023'te Adanus şirketinin İsrail’den plastik atık ithal ettiği ortaya çıkmış, Gazze işgali nedeniyle İsrail’le ticaretin boykot edilmesi çağrıları yapılmıştı. Buna rağmen, Türkiye’nin İsrail’den çöp alımına devam ettiği belirlendi.