Ekonomi ve Demokrasi

Ekonomi mi demokrasiyi belirler, demokrasi mi ekonomiyi belirler konusu ülkemizde karmaşık bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Aslında ekonominin bir demokrasi boyutu, demokrasinin de bir ekonomi boyutu olduğu bir gerçektir.

Devletin ekonomideki rolü ve ağırlığı, demokrasi ile yakın ilişkilidir.  Ekonomik kalkınma ortamının geliştirilmesi bazen demokrasi taleplerinin önünde bir engel olduğu tanımlamaktadır.  Toplumun  önüne sanki ya demokrasi ya da ekonomi konusunda bir tercih yapılması  gerektiği konusunda toplum, bazen bir tercihe de yönlendirilmektedir. Bu nedenle ekonomi ve demokrasi ilişkileri karmaşık ve hassas bir noktaya gelmiştir.

Devletin ekonomik açıdan etkin hale getirilmesi ve ideal bir yapıya kavuşturulması demokrasi taleplerinin de belki de daha etkin işlemesine neden olacaktır. Bazıları da diyor ki demokrasi  ile ekonomik  gelişmenin mümkün olmadığı ve demokrasi ile ekonomik gelişmenin bağdaşmadığınıda savunmaktadırlar. Ülkemizde her iki düşünce de karşılık bulmaktadır. Demokrasi  şampiyonluğu yapan siyasi liderlerin ekonomik alanda anti demokratik uygulamalar yaptığı.

Demokrasiye samimiyet ile inanan ve bu konuda özveri ile mücadele eden aydınların ekonomi alanında demokrasi ile bağdaşmayan modelleri samimiyet ile savundukları da bir gerçektir.

Burada temel sorun demokrasi ile ekonomi arasındaki ortak paydanın net bir şekilde ortaya konulmamasıdır. Önemli  olan demokratikleşme taleplerinin, ekonominin demokrasi boyutunu ve demokrasinin de ekonomini boyutunu içermesi zorunluluğudur. Demokrasinin siyasi kurum ve kuralları yanında, ekonominin kurum ve kurallarının da demokratikleşmeyle ilgili tartışmalara dahil edilmesi gerekir. Aksi halde demokrasinin siyasi kurum ve kurallarının uygulandığı ülkelerde aynı anda demokrasiyi tahrip eden ekonomi politikalarının uygulanması, veya demokrasi ile bağdaşmayan bir ekonomi yönetiminin sergilenmesi çelişkisi hiçbir zaman aşılamayacaktır.

Ekonomide demokratikleşmenin kendine özgü dinamikleri vardır. Demokrasinin ekonomik kurum ve kurallarının demokratikleşme sürecinin tanımında göz önüne alınması gerekir. 

Demokrasi ve ekonomik ilişkilerin, ekonomik gelişmenin sonuçlarından değil ona imkanı veren evrensel kurumlardan ve mekanizmalardan hareket etmesi gerekir. Bu kurum ve mekanizmaların temel özelliği; toplumsal refahın artmasında, kendi kendisini besleyebilen bir süreç yaratılmasıdır.

Ekonomik göstergelerin seçimi konusunda yapılan hatalar veya aşırı pragmatizm demokrasi ile ekonomi arasında ilişkilerin doğru olarak kurulmasını engelleyen temel faktörlerden birisi olmuştur.

Ekonomik gelişme ortamında sağlanacak her iyileşmenin toplumları demokrasiye daha da yaklaştıracağı bir gerçektir. Buna karşılık sağlıklı ekonomik gelişme ortamından uzaklaşma halinde siyasi ve kültürel anlamda demokrasiden de uzaklaşılacaktır. Demokrasiden uzaklaşmanın ekonomik göstergeleri; enflasyon, korumacılık, haksız rekabet, insan sermayesi israfı ve aşırı iç ve dış borçlanmadır.

Demokrasiye yaklaşmanın ekonomik göstergeleri; istikrar ortamı, rekabet ortamı, uzlaşma ortamı ve iş birliği ortamıdır.