Hizmet için değil, faiz için vergi ödüyoruz

Her ne kadar Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Merkez Bankası yönetimi, “dezenflasyon programı çalışıyor” dese de, ekonomide işler hiç iyiye gitmiyor.  

Nüfusun yüzde 60’ı, yoksulluk sınırının altında. Bu kesimin talebi düşüyor, yüzde 20’si zar zor geçiniyor. Bu kesimin talebi de kısılmış durumda. Ancak ulusal gelirin yarısını alan en üst gelir grubuna sahip yüzde 20’lik kesimin talebi artarak devam ediyor. Ekonomide durgunluk sinyalleri gelmesine rağmen, yüzde 20’lik kesimin talebi ile enflasyon dizginlenemiyor. Para ve faize dayalı program çalışmıyor.

Maliye politikasına bakınca, umutsuzluk daha da artıyor. Hafta içinde Maliye Bakanlığı Ocak-Nisan dönemi 4 aylık bütçe sonuçlarını açıkladı. 

Bütçenin tek cümlelik özeti: Ufukta,  vatandaşa hizmet, çiftçiye destek, emekliye bir nebze olsun nefes aldırmak görülmüyor. 

Ne görülüyor?

Parası olanlara daha fazla kaynak aktarmak görülüyor.

Çok fazla sayılara boğmadan birkaç grafikle Ocak-Nisan arasındaki bütçeyi geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştıralım. 

 “Faiz dışı bütçe açığını düşürdük” diye övünüyorlar. Geçtiğimiz yıl 4 ayda faiz dışı açık 327 milyar lira iken bu yıl 161 milyar liraya gerilemiş. Bununla övünürken, esasında vatandaşa verdikleri hizmetleri kesip parası olan rantiyelere daha fazla faiz ödeyerek kaynak aktardıklarını itiraf ediyorlar.  Hizmeti kıstılar, faize para ödediler ve bütçe açığını ilk dört ayda, 691 milyardan 886 milyar liraya çıkardılar.  Aşağıdaki grafikte çok net görüyoruz. Bütçe açığı yüzde 28, bütçe giderleri yüzde 45, bütçe gelirleri yüzde 51 artarken, faiz ödemeleri tam yüzde 99 artmış. Faiz lobisine karşı beyanat vermekte iktidarın üstüne yok. Ama rantiyelere faizle kaynak aktarmakta da bu iktidarın eline su döken yok.

100 LİRALIK GELİRİN 23 LİRASI FAİZE

Aşağıdaki grafikte dört aylık dönemde faiz ödemelerinin nasıl da füze gibi arttığını görüyoruz.  Geçen yıl ilk dört ayda 365 milyar lira faiz ödemesi yaptık. Bu yıl yüzde 99 artışla 725 milyara çıktı. Tüm bütçe gelirleri içinde faize ödediğimiz pay yüzde 22.6 oldu. 

Yılsonuna kadar faize ödeyecekleri parayı 1 trilyon 950 milyar lira olarak öngörüyorlardı. Şu ana kadar yüzde 37’sini 4 ayda ödediler. Bu hesabın şaşacağı ve daha çok faiz ödemesi yapacağımız da gün gibi ortada. 19 Mart’ta yapılan hukuk darbesi sonrasında kamunun borçlanma faizi durduk yerde 10 puan birden arttı. Bu yargı darbesi ile sadece 50 milyar doların üzerinde rezerv kaybetmekle kalmadık, ödeyeceğimiz faiz yükü de arttı ve artmaya devam edecek. 

Devlet topladığı vergilerin ve vergi dışı gelirlerin her 100 lirasının 23 lirasını faize ödedi. Geri kalan 77 lira, memura, emekliye, hiçbir şekilde tasarruf etmeyen, harcamaları kısmayan saraydan ilçe müftülüğüne kadar devlet erkanının saltanatına, yandaş zengin etmeye, orduya, polise, yargıya, amacından sapmış eğitime, sığınmacılara, randevu bile alınamayan ağır aksak sağlık hizmetlerine gitti.

Ne yazık ki, 19 Mart yargı darbesi ile yılsonunda, devletin topladığı paranın faize giden kısmı büyük bir olasılıkla yüzde 23’ü de aşacak.  Merkez Bankası rezerv biriktirmek için daha yüksek faiz ödeyecek, yine rezerv biriktireceğiz ve yine o rezervleri hukuk ve demokrasi dışı davranışlarla yakacağız. 

SENEYE İŞİMİZ DAHA DA ZOR

Bu arada halka açık şirketlerin bilançoları açıklanıyor. Kimi şirketler enflasyon muhasebesi nedeniyle, kimi şirketler de ekonomideki daralma nedeniyle bilançolarında ya zarar açıklıyorlar ya da kar edenlerin karları da geçen seneye göre düşüyor. Bunun anlamı şu: Maliye, önümüzdeki sene beklediği vergileri toplayamayacak. Halka açık ve bilançoları şeffaf olan şirketler zarar açıklıyorlarsa, şeffaf olmayan ve gelirlerinin önemli bir bölümünü gizleyen şirketler kim bilir neler yapacaklar? Devletin açığını kapatmak yine dolaylı vergilerle dar gelirlinin sırtına yüklenecek.