Öfkeyle kalkan zararla oturur

Bu saatten sonra TÜSİAD’ın söylediklerinin doğruluğu ya da yanlışlığının pek bir önemi yok. Bu saatten sonra Türkiye ve Yabancı Sermaye akışını izleyeceğiz. Buna da üç pencereden bakacağız?

Birinci Pencere: Yüksek Türk Lirası faizi için (Cary Trade) gelen sıcak para ve Türk Tahvillerinin faizleri…

İkinci Pencere: Borsada neredeyse bir yıldır merakla beklenen yabancı yatırımcı…. Gelecek mi, yoksa payını azaltacak mı? 

Üçüncü Pencere: En önemlisi de bu… Yeni yatırımlar için doğrudan yabancı sermaye…

 TÜSİAD’ın önerilerini Genel Kurul ile birlikte açıkladığı “Perspektif 2025/Dönüşüm ve Gelecek İçin Yol Haritası & Öneriler” başlıklı 42 sayfalık broşürü internet sitesinden indirip okuyabilirsiniz. 

TÜSİAD’ın tespit ve önerileri arasında yer alan birçok başlığa Mehmet Şimşek’in de Merkez Bankası’nın da altına imza atacağını düşünüyorum. Önerilerin bir kısmına ben de katılırım ama bu önerilerde TÜSİAD’ın ne kadar samimi olduğu konusunda şüphelerimi taşırım, bazı alanlarda da özeleştiri beklerim. Konuyu dağıtmamak için eğer gündem değişmezse, başka bir yazıda ele alırız. 

ÖFKENİN NEDENİ VE MEHMET ŞİMŞEK

TÜSİAD, hazırladığı “Perspektif 2025” broşüründe, ekonomik gelişme ve yabancı sermayenin gelmesi için; hukukun üstünlüğüne ve yargı bağımsızlığının önemine vurgu yapıyor. Açış konuşmasında ise Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Ömer Aras’ın, demokrasi, insan hakları, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı gibi konulardan örnekler verip “Sistem çöktü” tespiti, önce Adalet Bakanını ardından da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı çileden çıkarıyor.

TÜSİAD’ın eleştirileri, herhangi bir sivil toplum kuruluşu ya da muhalif parti eleştirilerinden daha ağırlıklı etki yapıyor. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın öfkesi ve TÜSİAD’ın iki başkanının gece yarısı kollarına polis girerek adliye koridorlarında uzun uzun yürütülerek görüntülenmesinin etkisi, birçok olaydan çok daha değişik olacaktır diye düşünüyorum.  

Şunu demek istiyorum… “Eyy Netanyahu”  sözleri, dışarıda içeriye verilen bir mesaj olarak algılanır ve pek önemsenmez. Ama TÜSİAD’ın Yüksek İstişare Kurulu Başkanı ile Yönetim Kurulu Başkanının her iki kolunda polis eşliğinde yürütülmesi, yandaş tabanı konsolide etme, içerideki bir gruba bir mesaj vermek olarak algılanmaz. Dışarıdaki etkisi çok daha fazla olur. New York’un, Londra’nın, Körfez Ülkelerinin, Doğu Asya Ülkelerinin finans merkezlerinde ürkütücü algılanır. Mehmet Şimşek’in ne düşündüğünü merak ediyorum. Keşke Adalet Bakanı hemen kameraların karşısına geçmeden önce Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile konuşsaydı.

DIŞA BAĞLI EKONOMİNİN BEDELİ OLUR

Türkiye ekonomisi kendi kaynakları ile ayakta duramıyor ne yazık ki… Özellikle 2000’li yıllardan sonra mevcut çarkları döndürmek için, ihracat yapabilmek için, yeni yatırımlar için, yabancı sermayeye, dış borca ihtiyaç duyuyor. Sürekli dış ticaret açığı veren bir ülke dış kaynak bağımlısıdır. Dış ticaret açığını azaltmaya kalktığımızda ekonomi küçülüyor, işsizlik artıyor. Ekonomi büyüsün dediğimizde bu kez dış ticaret açığı, cari açık şişiyor. Döviz açığını kapatmak için sıcak paraya dünyanın en yüksek faizini ödüyoruz. Şu anda dolar bazında yıllık yüzde 30-35 seviyesinde sömürgeci bir faiz yükü ile karşı karşıyayız. Bu Türkiye’den yurt dışına büyük bir kaynak aktarımı demektir. Bu sürdürülebilir bir yapı değildir. 

Mehmet Şimşek de, Merkez Bankası üst yönetimi de hem doğrudan yabancı sermaye bulmak, hem düşük faizli dış borç bulmak, hem sıcak para fonlarını Türkiye’ye getirmek için, aralıksız dünyayı dolaşıyor. Dış açığın ve dış borcun yüksekse, dışa bağlılığın ağır bedelleri olur. 

YABANCI SERMAYE GİRİŞİ ZAYIFLADI

Şunu da belirtmeliyim… Türkiye, önce Kemal Derviş politikaları ardından da 2004 yılında AB’ye tam üyelik öyküsü ile ciddi miktarda doğrudan yabancı sermaye çekti. Ancak gelen yabancı sermayeyi ihracata yönelik, sanayiye yönelik alanlara kaydırmadı. Betona ve tüketime ayırdı. Lale Devri gibi sanal bir refah dönemi yaşandı. Sanayinin ve tarımın yapısı bozuldu. Yabancı kaynağa daha da bağımlı hale geldik. Son zamanlarda, özellikle de Cumhurbaşkanlığı sistemine geçtikten sonra gelen yabancı sermayede ciddi düşüş var. Bunun yanı sıra Türkiye’den yurt dışına doğrudan yabancı sermaye gidiyor. Tekstil ve hazır giyim sektörlerinde birçok firma Mısır’a yatırım yaptı. Bunların arasında TÜSİAD kadar MÜSİAD üyeleri de var. İktidar zenginlerinin de yurt dışında gayrimenkul yatırımları arttı. 

Ekonomim Gazetesinden Alaattin Aktaş arkadaşımız Merkez Bankası verilerinden derlemiş. 2024 yılında yabancıların Türkiye’den konut alımları 2 milyar 825 milyon dolar. (2022’de 6 milyar 273 milyon dolardı.) Türklerin yurtdışı konut alımları da 2 milyar 153 milyon dolar. (2022’de 628 milyon liraydı.)  Makas giderek kapanıyor. Böyle giderse önümüzdeki yıl, Türklerin yurt dışı konut alımları yabancıların Türkiye alımlarını geçecek.

Yine Alaattin Aktaş’ın Merkez Bankası verilerinden aktardığına göre, 2024 yılı konut hariç net doğrudan yabancı sermaye girişi 6.2 milyar dolar. Buna karşılık Türklerin konut hariç yurt dışı doğrudan yatırım tutarı 3.3 milyar dolar. Net doğrudan yabancı sermaye girişi 2.8 milyar dolara denk geliyor. 2016-2024 arası yıllık net doğrudan yabancı sermaye girişi ortalama 4 milyar dolar civarında. AKP’nin ilk dönemlerinde bu seviye 16 milyar dolardı.

Bir başka veri de, değerli iktisatçı Mahfi Eğilmez’den… Üç gün önce paylaştı. IMF raporuna göre 2023 yılında dünyada toplam 41.1 trilyon dolar doğrudan yatırım gerçekleşti. Türkiye 10.7 milyar dolar (konut dahil) pay aldı. Bu veriyi şöyle değerlendirebiliriz. Ekonomik büyüklük olarak dünyanın ilk yirmi ülkesi arasındayız. Ekonomik büyüklük olarak dünya ekonomisinin yaklaşık yüzde 1’ini üretiyoruz. Doğrudan yabancı sermayeden aldığımız pay. Onbinde 2.5… Ortada ciddi bir sorun var

TÜSİAD’ın hazırladığı broşürde Doğrudan Yabancı Sermaye giriş grafiğini aldım. Burada yalan ve yanlış bilgi yok. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verileri… Lacivert olan bölümler sanayi yatırımı değil, gayrimenkul yatırımları… Grafik, yabancı sermaye girişlerinin son yıllarda nasıl dramatik bir şekilde düştüğünü gösteriyor. Grafiği yazının sonunda paylaşıyorum…

TÜSİAD ekonominin gelişmesi için yabancı sermaye girişinin artması gerektiğini hatırlattı. Bu paranın gelmesi için “Hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı, ekonomik istikrar, şeffaflık” dedi.

Başına gelenler ortada. Lakin şöyle bir şey var… Bazı küçük istisnalar olabilir ama yabancı sermaye büyük şirketlere ve önceden ortaklık kurduğu şirketlere gelir. Bu şirketler de ağırlıklı olarak TÜSİAD üyelerine ait şirketler… İşin enteresan bir tarafı daha var. Yurt dışına çıkış yasağı konan Yüksek İstişare Kurulu Başkanı Ömer Aras, Türkiye’nin son dönemlerde en çok iş ortaklığı yaptığı ülke olan Katar’ın QNB Bankasının Türkiye’deki Yönetim Kurulu Başkanı… İlginç gelişmelere tanık olacağız. Umarım ağır faturası olmaz. Lakin bir atasözü de ortada…

“Öfkeyle kalkan, zararla oturur.”

Kişiler en büyük zararı rakibinden (düşmanından) değil, kendi öfkesinden görür. Burada söz konusu olası zararın, kişiyi değil Türk ekonomisini etkileyeceği açıktır.