Atina’da Türkler: “Spor Her Zaman Sadece Spor Değil Mi?”

Zaman zaman sorunlar çıksa da aynı denizi paylaştığımız, komşu ülkemizdir Yunanistan.

İnsanlarımız orada, Balkanlar’da, Anadolu’da yüzyıllarca bir arada yaşadı.

Diller ve dinsel inançlar farklı olsa da kültürler birbirine karıştı, kaynaştı. 

Gençler karşılıklı gönül koydular.

Kız alınıp kız verildi.

Kavga edildi, barış yapıldı.

14.yüzyılda yaşamış Tunus doğumlu müslüman filozof İbni Haldun’un dediği gibi “coğrafya kader”dir.

Bu alan bizim yurdumuz.

Çok yakınız.

Ege Denizi'nin kıyısında, bu topraklarda yaşıyoruz.

Karşılıklı isteksiz göçlerle; acılı sonuçlar doğuran insan değiş tokuşu, “Mübadele” ile birçok insan yerini yurdunu, doğduğu toprakları terk etmek zorunda kaldı ama yerleştikleri yeni yerlerde binbir sıkıntıya rağmen yeni yaşamlar kurmayı bildiler.  

Eskiden bir arada yaşıyorlardı, şimdi ayrı ülkelerdeler ama komşular.

Emperyalizmin insanları birbirine düşürmekte, ayırmakta mahareti çok, üstüne yok!

***

Son günlerde yine ılık rüzgarlar esiyor Ege Denizi çevresinde.

Bir ara karşılıklı birbirine atıp tutan siyasiler bu ara daha mülayim.

Sanki karşılıka anlayış ve uzlaşmayla çözülmeyecek sorun varmış gibi!

Oysa, sıradan insanların hayatı siyasiler tarafından sınırlansa da halkların yüzyıllara dayanan karşılıklı saygısı, hoşgörüsü, dayanışması siyasileri dinlemiyor.  

Bir kanal bulup akıyor.

***

“Spor” bu konuların başında geliyor.

Yunanistan’da yetişmiş birçok sporcu Türkiye’de oynuyor.

Fenerbahçe-Beko basketbol takımı Yunan basketbol koçu Dimitris İtudis ile yollarını daha yeni ayırdı.

Giorgios Pagaiannis ve Nikolas Kalathes ise bugün Fenerbahçe’nin en etkili basketçilerinden.

Ünlü Yunan basketbolcu Kostas Slukas da bir ara Fenerbahçe’de, Türkiye’nin en iyi basketbolcularından İbrahim Kutluay da Yunanistan’da hem, AEK hem de Panathinaios basket takımlarında oynamıştı.

Futbol ise daha renkli!

Yunan Milli takım kaptanı Anastasios Bakesetas 2019’da Alanyasapor’a geldi, iki yıl sonra da Trabzonspor’a transfer oldu. Hala burada, Karadeniz’de, hatta kaptan.

Dimitris Kourbelis ve Taxiarkhis Fountas, Bakesetas’la beraber bugün Trabzonspor’da forma giyen Yunanistan vatandaşı futbolcular.

İmmanuel Siopsis de geçen yaz Trabzon’dan ayrılıp İngiltere’ye Cardiff City’ye gitmişti.

2020’de Fenerbahçe’ye gelen, Yunan milli futbolcu Dimitris Pelkas ise şimdi bir diğer İstanbul takımı Başakşehir’de ter döküyor. 

Alanyaspor’dan Georgios Tzavellas, Hatayspor’dan Alexandros Katranis, Ankaragücü’nden Stelios Kitsiou, Kayserispor’dan Dimitrios Kolovetsios  Türkiye Süper Futbol liginde şu anda da futbol oynayan gençler.

Daha önce de Gekas, Mitrouglu, Maniatis gibi Yunan futbolcular ülkemize gelip gitmişti.

Bu durum Türkiye’de olağan karşılanıyor.

Yunanlı sporcular geliyor, oynuyor, para kazanıyor, spor dünyamıza katkıda bulunuyor, biz de onların yeteneklerini alkışlıyoruz.

Sorun yok!

***

Karşı kıyıda, Yunanistan’da da son yıllarda benzer durumlar yaşanıyor. 

Aynı zamanda Türk Milli basketbol takımı antrenörü olan Ergin Ataman Yunanistan’ın en büyük kulüplerinden Panathinakos’un da koçu. 

Onun ardından, Türkiye’nin gelmiş geçmiş en tanınan futbol adamlarından, milli takım ve Galatasaray’ın  eski hocası Fatih Terim de Panathinaikos’un futbol takımına antrönör oldu.

Bunlar, bölgemizde barışın kalıcılaşması, sarsılmaz hale gelmesi için güzel gelişmeler.

Bir tür “Halkların diplomasisi”!

İşin ilginç tarafı, ülkemizde Galatasaray ve Fenerbahçe arasındaki “ezeli rekabet” gibi Yunanistan’ın iki  büyük kulübü Panathinaikos ve Olympiakos arasında bitmeyen sert bir rakabet var.

Aralarındaki maçlarda taraftarlar arasındaki sokak çatışmaları, polis barikatları, stadyumlarda atılan molotof kokteylleri, aşırılıklar, taşkınlıklar sık görülen durumlar.

Bu kulüp rekabetinden öte bir şey!

Neden?

***

I.Dünya Savaşı sonrası koşullarda Yunanlıların “Küçük Asya Felaketi” bizim “Kurtuluş Savaşı” dediğimiz ortamda ve ardından yaşanan, yüzbinlerce insanın karşılıklı isteksiz ve zorunlu göçü hala belleklerde.

1923 Mübadelesinde 1.2 milyon Rum’un Yunanistan’a, 500 bin Müslüman Türk’ün Balkanlar ve Ege adalarından Anadolu’ya göçtüğü bildiriliyor. 

1912-14 Balkan Savaşı sırasında da yüzbinlerce Türk’ün Balkanlarda topraklarını terk etmek zorunda kaldıkları gerçek.

İnsanlar koptukları toprakları unutmuyor. Çünkü herkes geldiği yerde mutluydu.

Emperyalizm keskin bir bıçak gibi ayırdı insanları, köklerinden söktü.

Sınırlar çizdi.

Hala bizde, Priştineli, Midillili, Adalı, Üsküplü, Bosnalı, Kırımlı, Florinalı, Deliormanlı diye anıyor muhacirler, onların çocukları, torunları kendilerini.

****

İnsanlar onlarca yıl yaşamış oldukları topraklardan ayrılsalar da anılarını beraberlerinde getiriyorlar ve unutmuyorlar.

Yunanistan’ın birçok ünlü spor kulübü Anadolu, İstanbul bağlantılı.

Yunanistan’ın önemli futbol takımlarından “Panionios Smyrni”  1890’da İzmir’de kurulmuş, varlığını Atina’da sürdürüyor. Formaları lacivert-kırmızı.

“AEK”, 1914’de İstanbul Beyoğlu’nda kurulmuş “Pera” takımı oyuncuları tarafından 1924’de Atina’da canlandırılan Atina’daki İstanbullu yoksul Rumlarının takımı. Simgesi iki başlı kartallı Bizans bayrağı.   Rekleri sarı ve siyah.

Siyah beyaz renkli “PAOK”da 1875’de İstanbul/Pera-Beyoğlu’nda kurulmuş, savaş sonrası 1926’da Selanik’e taşınmış. Selanik temsilcisi.

Yunanistan’ın iki büyük takımından,  basketbol ve futbolda, şampiyonlukların bir o yana bir bu yana gidip geldiği Panathinaikos ve Olympiakos’un durumu ilginç.

“Panathinaikos” başkent Atina’nın takımı. 1908’de kurulmuş. Atinalı zenginlerin kulübü diye tanınıyor. Renkleri koyu yeşil ve beyaz. Kısaca “Pana” diye de anılıyor.

“Olympiakos” takımı ise Atina’nın limanı, büyük iskelesi “Pireus/Pire”nin kulübü.

Kırmızı beyaz renkleriyle Anadolu muhaciri Rumların takımı “Olympiakos”. 1925 yılında özellikle Batı Anadolu’dan gelen fakir göçmenler tarafından kurulmuş.

Yunanlılara göre “Büyük Fekaket” olan 1922 olaylarının ardından Yunanistan’a giden göçmenlerin orada hiç iyi karşılanmadıkları, çok acı ve sefalet çektikleri biliniyor.

Bu durumla ilgili Kostas Ferris’in kült filmi, müzikleri ile birlikte,  “Rebetiko” unutulmuyor. 

Bir yönüyle“isyan” anlamına gelen “Rebet” şarkıları Anadolu muhacirleri Rumların acıklı müziğidir.

Uzun yıllar Yunanistan’ın, Atina’nın yerlileriyle Anadolulu Rum göçmenler arasında sürtüşmeler yaşanmış.  

Aralarındaki kültür farklıkları nedeniyle, varlıklarını paylaşacakları endişesiyle yerleşikler yeni gelenleri kabullenmek istememişler. 

İşte zengin Atinalıların takımı diye nitelenen Panathinaikos ile Atina’nın hemen yakınındaki daha yoksul Pire’nin, muhacırların, işçi sınıfının takımı olarak bilinen Olympiakos arasındaki kıyasıya rekabet belki de bu sınıfsal ve kökensel farklılıktan geliyor.

Koyu yeşil beyaz ile kırmız beyaz arasındaki sporsal yarışmanın muhtemelen böyle sosyolojik bir anlamı da var.

Bu çekişme belki hiç bitmeyecek. 

Türkiye’den Yunanistan’a giden Türk antrönörler; basketbolda Ergin Ataman ve futbolda Fatih Terim koyu yeşil beyaz renkli Panathinaikos’la, Atinalı zenginlerin takımı ile bakalım neler yapacaklar? 

Karşılarındaki en önemli rakip Anadolu muhacirleri Rumların kırmızı beyaz renkli spor kulübü Olympiakos!

Spor her zaman sadece spor değildir!