Kurumlar yerinde, peki işler neden yerinde değil?

Tu¨rkiye’nin kamu kurumları du¨zenleyici ve denetleyici rollerini u¨stlenerek vatandas¸ların haklarını korumak ve adil bir du¨zen olus¸turmak ic¸in varlar. Ancak son zamanlarda, bazı yo¨neticilerin o¨nceliklendirdigˆi konuların, kurumların asli go¨revleriyle o¨rtu¨s¸medigˆini go¨rmek mu¨mku¨n.

O¨rnegˆin, Kis¸isel Verileri Koruma Kurumu (KVKK), adından da anlas¸ılacagˆı gibi Tu¨rkiye’de kis¸isel verilerin korunmasını sagˆlamak, verilerin yurtdıs¸ına usulsu¨z aktarılmasını o¨nlemek ve bu konuda s¸effaf bir denetim mekanizması olus¸turmakla yu¨ku¨mlu¨. Ancak, du¨nya c¸apında tartıs¸ma yaratan C¸in merkezli DeepSeek hakkında henu¨z bir ac¸ıklama veya sorus¸turma bas¸latmıs¸ degˆil.

Peki DeepSeek neden bu kadar o¨nemli?

Kanada merkezli Feroot Security, DeepSeek’in China Mobile ile dogˆrudan veri akıs¸ı sagˆlayabilecek kodlar ic¸erdigˆini tespit etti.

Gu¨ney Kore’nin Kis¸isel Bilgileri Koruma Komisyonu (PIPC), DeepSeek’in Gu¨ney Koreli kullanıcıların verilerini ByteDance sunucularına yo¨nlendirdigˆini dogˆruladı ve sorus¸turma bas¸lattı.

Avrupa’da bagˆımsız siber gu¨venlik uzmanları, DeepSeek’in gizlilik politikalarını incelediklerinde veri is¸leme su¨rec¸lerinin yeterince s¸effaf olmadıgˆını ortaya koydu.

Yani mesele yalnızca bir iddiadan ibaret degˆil; gu¨venlik aras¸tırmacıları bu platformun risk tas¸ıdıgˆını tespit etti ve bazı u¨lkeler harekete gec¸ti. Ancak Tu¨rkiye’de KVKK’nın o¨nceligˆi bu degˆil; bunun yerine "Yapay Zeka^ Alanında Kis¸isel Verilerin Korunmasına Dair Tavsiyeler" kitapc¸ıgˆı hazırlanıyor.

Oysa du¨zenleyici kurumların sadece tavsiye vermesi degˆil, o¨nleyici denetimler yapması ve vatandas¸ların veri gu¨venligˆini koruyacak somut adımlar atması beklenir.

Benzer bir durum TU¨BI·TAK ic¸in de gec¸erli. Tu¨rkiye’de bilim ve teknoloji politikalarını belirlemek, aras¸tırmaları desteklemek, u¨lkenin Ar-Ge kapasitesini artırmak gibi kritik go¨revleri olan TU¨BI·TAK, son do¨nemde zincir marketlerin fiyatlarını kıyaslayan bir sistem gelis¸tirmekle mes¸gul.

Oysa o¨zel sekto¨rde bu is¸i zaten yapan yu¨zlerce web sitesi var. TU¨BI·TAK’ın go¨revi, fiyat takibi yapmak degˆil, Tu¨rkiye’yi ileri teknoloji alanlarında so¨z sahibi yapmak. Ama bazen yanlıs¸ o¨nceliklendirmeler, bu gibi durumlara yol ac¸abiliyor.

Reklam Kurulu ise Google Yorumlar ile ilgili haberleri "Yapılmaması Gereken I·s¸ler" listesine alarak aslında kendi asli go¨revinden uzaklas¸mıs¸ oluyor.

Kurul’un go¨revi tu¨keticiyi yanıltıcı reklamlardan korumak, sahte kampanyaları ve dolandırıcılık ic¸eren pazarlama yo¨ntemlerini denetlemek. Ancak s¸u an Google’ın kendi platform politikalarına dair bir konuya yo¨nelmis¸ durumda.

Reklam Kurulu’nun bu enerjiyle piyasada aldatıcı reklamlar yapan, kullanıcıları yanlıs¸ yo¨nlendiren ic¸eriklere odaklanması daha dogˆru olmaz mıydı?

Gelelim Bilgi Teknolojileri ve I·letis¸im Kurumu’na (BTK)… Alan adları konusunda yıllardır first come, first serve prensibine uygun bir du¨zenleme bekleniyor. Dijital ekonominin gelis¸mesi ic¸in, alan adı tahsis su¨recinin hızlı, adil ve s¸effaf olması gerekiyor. Ancak ha^la^ bu konuda du¨nyadaki standartlar yakalanabilmis¸ degˆil. Bu¨rokrasinin agˆır is¸ledigˆi her alan gibi burada da bir tıkanıklık var.

Son olarak Radyo ve Televizyon U¨st Kurulu (RTU¨K)… Tu¨rkiye’de yeterince televizyon kanalı varken, RTU¨K son do¨nemde YouTube ic¸erikleriyle daha fazla ilgilenmeye bas¸ladı.

Oysa RTU¨K’u¨n go¨revi radyo ve televizyon yayınlarını denetlemek, medya sekto¨ru¨nde etik ve tarafsızlık ilkelerini korumak. Dijital du¨nyada elbette yeni regu¨lasyonlara ihtiyac¸ var ama YouTube gibi tamamen farklı bir ekosisteme, televizyon mantıgˆıyla mu¨dahale etmeye c¸alıs¸mak yerine, yeni medya arac¸larına yo¨nelik daha modern bir c¸erc¸eve olus¸turulması gerekmez mi?

Bu o¨rnekler, kurumlarımızın yanlıs¸ yo¨netildigˆi veya is¸levsiz oldugˆu anlamına gelmiyor. Ancak bireysel karar alıcılar bazen farklı gu¨ndemlerin pes¸ine takılarak, asıl yapılması gereken is¸leri ikinci plana atabiliyor.

Egˆer du¨zenleyici kurumlar, asli go¨revlerine odaklanırsa, Tu¨rkiye’de veri gu¨venligˆi, bilim politikaları, tu¨ketici hakları ve dijital ekonomi gibi alanlarda c¸ok daha sagˆlam adımlar atılabilir. Ancak bunun ic¸in, o¨nceliklerin dogˆru belirlenmesi ve gerc¸ek sorunlara c¸o¨zu¨m u¨reten mekanizmaların hayata gec¸irilmesi gerekiyor.