Cevap Ve Düzeltme Hakkı

İhtiyaç duyan basın mensuplarına yararlı olur umudu ile bir bilgi notu hazırladım. 

Açık ve somut olgulardan edinilmiş bilgiler sundum. Cevap ve düzeltme hakkı ile ilgili uygulamalara kolaylık sağlayacağını umuyorum.

Açık ve anlaşılır olması için soru cevap yöntemi ile ilgili yasa hükümlerini açıklamaya çalıştım.

Soru: Cevap ve düzeltme hakkının amaçları nelerdir?

Cevap:

Cevap ve düzeltme hakkının amaçları şunlardır:

1-Basında yapılan gerçek dışı yayınlara karşı gerçeği ortaya çıkarmak.

2-Kamuoyunun doğrular hakkında bilgi sahibi olması amacına hizmet etmek.

3-Cevap ve düzeltme hakkı uygulaması ile insanların uğradığı haksızlığı ortadan kaldırmak.

Soru: Basın yoluyla kişilik hakkının ihlalinde hak sahibinin en önemli arzusu nedir? 

Cevap:

Basın yoluyla kişilik hakkının ihlalinde hak sahibinin en önemli arzusu, kamuoyunda kendisiyle ilgili oluşan yanlış bilgi ve kanının ortadan kaldırılmasıdır.

Bu hak sadece basın yoluyla yapılan açıklamalar için tanınmıştır. Basın dışı yollarla yapılan açıklamalarda cevap ve düzeltmenin yayınlanması hakkından söz edilemez. Bizim burada ele aldığımız basın yoluyla cevap ve düzeltme hakkıdır.

Soru: Cevap ve düzeltmeyi nasl tanımlamalıyız?

Cevap:

Cevap ve düzeltme hakkı kişilik haklarını koruyan bir hukuki güvencedir. Basın yoluyla kişilik haklarını ihlal eden açıklamalara karşı, hakları ihlal edilenleri koruyan çekişmesiz bir yargılama faaliyetidir. 

Cevap ve düzeltme kavramı iki sözcükten oluşmaktadır. Cevap kişilik hakkını ihlal eden basın açıklamasının gerçek dışılığını ortaya koyan açıklamalardır. Düzeltme ise basın açıklamasındaki gerçek dışılığın, yanlışlığın,  düzeltilmesine ilişkin açıklamaları ifade eder

Soru: Cevap ve düzeltme hakkının yasal dayanağı nedir?

Cevap:

1-Anayasa: Cevap ve düzeltme hakkı kişiliğin korunması kapsamında anayasada düzenlenen temel bir haktır. Bu hakkın korunması amacı ile anayasanın 32. maddesinde düzenleme yapılmıştır.

Düzeltme ve cevap hakkı ancak kişilerin haysiyet ve şereflerine dokunulması veya kendileriyle ilgili gerçeğe aykırı yayınlar yapılması hallerinde tanınır ve kanunla düzenlenir.

Düzeltme ve cevabın yayınlanmasının gerekip gerekmediğine hâkim karar verir. Bu karar müracaat tarihinden itibaren en geç 7 gün içerisinde verilir. (Anayasa madde 32)

2-Özel yasalarda cevap ve düzeltme hakkı: 

5187 sayılı basın Kanunu, Basılmış eser, süreli ya da süresiz yayın şeklinde olabilir. Süreli yayınlar gazete, dergi gibi süreli ve düzenli yayınları ifade eder. (madde 2C) 

Buna göre yasanın 14. maddesinde düzenlenmiş olan ”düzeltme ve cevap hakkı” Sadece basılmış eserler için ve bunlar arasında da  sadece süreli yayınlar için kabul edilmiş bir haktır. Bu madde şu hükümleri içermektedir:

“Süreli yayınlarda kişilerin şeref ve haysiyetini ihlal edici veya kişilerce ilgili gerçeğe aykırı yayın yapılması halinde, bundan zarar gören kişinin yayın tarihinden itibaren 2 ay içinde göndereceği suç unsuru içermeyen, üçüncü kişilerin hukuken korunan menfaatlerine aykırı olmayan, düzeltme ve cevap yazısını sorumlu müdür hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, günlük süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç 3 gün içinde, diğer süreli yayınlarda yazıyı aldığı tarihten itibaren 3 günden sonraki ilk nüshada, ilgili yayının yer aldığı sayfayla sütunlarda aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır.

Düzeltme ve cevapta, buna neden olan eser belirtilir. Düzeltme ve cevap, ilgili yazıdan uzun olamaz. Düzeltme ve cevaba neden olan eserin 20 satırdan az yazı veya resim veya karikatür olması hallerinde düzeltme ve cevap 30 satırı geçemez.

Süreli yayının birden fazla yerde basılması halinde, düzeltme ve cevap yazısı düzeltme ve cevap hakkının kullanılmasına sebebiyet veren eserin yayınlandığı bütün baskılarda yayınlanır.

Düzeltme ve cevabın birinci fıkrada belirlenen süreler içinde yayınlanmaması halinde yayın için tanınan sürenin bitiminden itibaren birinci fıkra hükümlerine aykırı şekilde yayımlanması halinde ise yayım tarihinden itibaren 15 gün içinde cevap ve düzeltme talep eden kişi, bulunduğu yer sulh ceza hakiminden yayın yapılmasına veya bu kanun hükümlerine uygun olarak yapılmasına karar verilmesini isteyebilir. Sulh ceza hakimi bu istemi 3 gün içerisinde, duruşma yapmaksızın, karara bağlar.

Sulh ceza hakiminin kararına karşı acele itiraz yoluna gidilebilir. Yetkili makam 3 gün içinde itirazı inceleyerek karar verir. Yetkili makamın kararı kesindir.

Basının, siyasetin ve büyük sermayenin eline geçmesinden sonra basın mensuplarının kendileriyle ilgili hukuku çok daha iyi bilmeleri gerekir. Çünkü basın mensupları en zor görevleri yapmaktadır. Siyasetçinin ve sermayenin menfaatlerine en ağır eleştirileri yöneltmektedirler.

Sermaye ve siyasete teslim olmuş, gerçek haberi yazma, kamuoyunu gerçeklerle aydınlatma görevini unutmuş ve bu arada da siyaset ve büyük sermaye tarafından zengin edilmiş gazeteci tiplerin sayısı da ne yazık ki az değildir.

Bu tür gazetecilerin bir kısmı sağcı postuna bürünmüş bir kısmı solcu postuna bürünmüştür. Ama hepsi sermayenin siyasetin ve emperyalizmin emir kuludur. Bu tür gazetecilerin zaten hukuka da çok ihtiyaçları yoktur. Ağa babaları onları her zaman korur

Benim bu yazım kamuoyunu gerçek haberlerle aydınlatan büyük karakter sahibi basın mensuplarınadır. Zaten basın mensubu deyince benim aklıma bu insanlar gelir.

Gerçek gazeteciler çok önemli görevler yapmaktadır. Bu yazımın onların mücadelesinde bir işe yaraması   umuduyla.