Tüketici hukukunun temel kavramları (2)

SATICI

Satıcı, kamu tüzel kişileri de dahil, bütün gerçek ve tüzel kişileri kapsar. Satıcı kâr amacı güden ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal satan kişilerdir. Satıcı adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler de satıcı kapsamındadır. Tüketiciyi koruma hakkında kanun madde 3/1-İ maddesi gereği satıcının bütün yasal sorumluluğunu taşırlar. 

Ticari ve mesleki faaliyeti kapsamında gelir elde etmek amacıyla bu işi yapan aşağıda yazılı kişi ve kuruluşlar  Tüketiciyi koruma hakkında kanun 3/1-İ maddesi gereği satıcı sayılır:

1. Kamu kurum ve kuruluşları,

2. Belediyeler, 

3. Bakanlıklar ve benzerleri, 

4. Anonim şirket, 

5. Limited şirket, 

6. Kâr amacıyla ticari işletme işleten gerçek kişiler.

7. Görevleri dahilinde mal ve hizmet satan, sağlayan kamu kurum ve kuruluşları Aski, İski, Elektrik şirketleri gibi kuruluşlar da satıcı sayılır. 

Kanunun aradığı tek ölçü ticari veya mesleki amaçla hareket edilmesidir. Bunun doğal sonucu satıcının daima gelir elde etme amacıyla hareket eden bir gerçek veya tüzel kişi olmasıdır. Gelir elde etme amacı olmadan hareket eden kişiler hiçbir şekilde satıcı olarak kabul edilemez.

-SAĞLAYICI

Sağlayıcı; kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ve de hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder (madde 3/1-ı). Yukarıda satıcı için ifade edildiği üzere, Tüketiciyi koruma hakkında kanunun aradığı tek ölçü ticari ve mesleki amaçla hareket edilmesidir bunun doğal sonucu sağlayıcı daima gelir elde etme amacıyla hareket eden gerçek veya tüzel kişidir. Gelir elde etme amacı olmayan gerçek veya tüzel kişiler sağlayıcı olarak kabul edilemez çünkü tüketici işleminin karşı tarafı olan sağlayıcı ticari ve mesleki amaçla hareket eden girişimcidir. Sağlayıcının, gerçek ve tüzel kişi olmasının herhangi bir önemi yoktur.

-MAL

Mal; alışverişe konu olan; taşınır eşya, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım ses görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi malları ifade eder. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun üçüncü maddesinde  yapılan tanımda; menkul ve gayrimenkul mallar, maddi varlığı olmayan elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım,  ses,  görüntü gibi her türlü gayri maddi soyut şeyler de mal kavramı kapsamındadır. Tereddüt halinde mal kavramının tüketici lehine olacak şekilde geniş yorumlanması gerekir.

-AYIPLI MAL

Tüketiciyi Hukuku alanında en fazla en çok ihtilaf yaşanan konuların başında, ayıplı maldan kaynaklanan sorumluluk ve tazminat talebi olduğunu söyleyebiliriz. 

ÜÇÜNCÜ KISIM Ayıplı Mal ve Hizmetler BI·RI·NCI· BÖLÜM Ayıplı Mallar 

6502 kanunun 8. Maddesinde ayıplı mal konusu düzenlenmiştir. 

Ayıplı malın unsurları:

a-Ayıplı mal tüketiciye teslim anında taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmamak. 

b- Nesnel olarak teslime konu malın sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olmak. 

c-Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımamak; 

d-Satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteligˆe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını kars¸ılamayan, tüketicinin makul olarak bekledigˆi faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içermek. 

e-(3) Sözles¸meye konu olan malın, sözles¸mede kararlas¸tırılan süre içinde teslim edilmemesi.

f- Montajının satıcı tarafından veya onun sorumlulugˆu altında gerçekles¸tirildigˆi durumlarda geregˆi gibi monte edilmemesi yolu ile sözles¸meye aykırı ifa etmek. Bu uygulama aykırı ifa olarak kabul edilir. 

g-Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldügˆü hallerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmıs¸sa, sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur. 

Tüketicinin sözleşmeye aykırılık oluşturan tutum ve davranışları nedeniyle satıcının sahip olacağı haklar, 6502 sayılı tüketicinin korunması hakkında kanunda düzenlenmemiştir. 

Bu konuda Türk Borçlar kanununun satım sözleşmesine ilişkin genel hükümleri uygulanır. 

Tüketicinin korunması hakkındaki kanun hükmü olmayan hallerde ise temel kanunlar Türk borçlar kanunu Türk Medeni Kanunu Türk ticaret Kanunu ve diğer özel kanunlar uygulanır.  

Satım sözleşmesinde tüketici, sözleşmeye konu malı satın alan, kullanan veya yararlanan kişidir. Bu nedenle satım sözleşmesinde, tüketici malı fiilen veya hukuken satın alan kullanan ve maldan yararlanan kişileri de kapsar. Tüketici dışında malı kullanan ve yararlanan kişiler de tüketici gibi ayıptan kaynaklanan seçimlik hakları kullanabilirler. 

Bir yasanın temel kavramlarını bilmeden o yasayı anlamak mümkün değildir. 6502 sayılı Tüketicinin korunması hakkında kanunun temel kavramları bu kanunun üçüncü maddesinde düzenlenmiştir. Madde aynen şöyledir:

Tanımlar
MADDE 3- (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakan: Gümrük ve Ticaret Bakanını,
b) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlıgˆını,
c) Genel Müdür: Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürünü,
ç) Genel Müdürlük: Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlügˆünü,

d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat kars¸ılıgˆında yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sagˆlama dıs¸ındaki her türlü tüketici is¸leminin konusunu,
e) I·thalatçı: Kamu tüzel kis¸ileri de dâhil olmak üzere mal veya hizmetleri ya da bu malların hammaddelerini yahut ara mallarını ticari veya mesleki amaçlarla ithal ederek satım, kira, finansal kiralama veya benzeri bir yolla piyasaya süren gerçek veya tüzel kis¸iyi,

f) Kalıcı veri saklayıcısı: Tüketicinin gönderdigˆi veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek s¸ekilde kaydedilmesini ve degˆis¸tirilmeden kopyalanmasını sagˆlayan ve bu bilgiye aynen ulas¸ılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı, 

g) Konut finansmanı kurulus¸u: Konut finansmanı kapsamında dogˆrudan tüketiciye kredi kullandıran ya da finansal kiralama yapan bankalar ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından konut finansmanı faaliyetinde bulunması uygun görülen finansal kiralama s¸irketleri ve finansman s¸irketlerini, 

Sayı : 28835 Cilt : 54 

gˆ) Kredi veren: Mevzuatı geregˆi tüketicilere kredi vermeye yetkili olan gerçek veya tüzel kis¸iyi, 

h) Mal: Alıs¸veris¸e konu olan; tas¸ınır es¸ya, konut veya tatil amaçlı tas¸ınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi malları, 

ı) Sagˆlayıcı: Kamu tüzel kis¸ileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kis¸iyi, 

i) Satıcı: Kamu tüzel kis¸ileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kis¸iyi, 

j) Teknik düzenleme: 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere I·lis¸kin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunda yer alan tanımı, 

k) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kis¸iyi, 

l) Tüketici is¸lemi: Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kis¸ileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kis¸iler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, tas¸ıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözles¸meler de dâhil olmak üzere her türlü sözles¸me ve hukuki is¸lemi, 

m) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst kurulus¸larını, 

n) Üretici: Kamu tüzel kis¸ileri de dâhil olmak üzere tüketiciye sunulmus¸ olan mal ya da bu malların hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile mal üzerine markasını, unvanını veya herhangi bir ayırt edici is¸aretini koyarak kendisini üretici olarak gösteren gerçek veya tüzel kis¸iyi, ifade eder.