Hukukun anlamı kaldı mı?

Neredeyse tüm kurumların çöktüğü bir yerde hukuka nasıl güvenebilirsiniz? Yolsuzluğun kurumların içini çürüttüğü toplumlarda hukuka güvenmek imkansız gibi görünebilir. Yolsuzluk, adaletin temelini zayıflatır, vatandaşları sinik ve umutsuz hale getirir. Dahası, hukuksuzluk, yolsuzluk geçer akçe haline gelir. Suçlu kahramana dönüşür. Hayır da şer de kanun dışından beklenir.

            Hukuksuzluğun Panzehirini Hukuk Düşmanlarında Aramak

            Edebiyatta, sinemada bile bu anlatılmaz mı? Feodal düzende ahlakın ve hukukun çökmesi sonucu Zorro adlı kurgusal karakter türetilmedi mi? Ya da yozlaşmış emniyet teşkilatı ve suç dünyasından ötürü Gotham en zengin ailesinin veliahtı Bruce Wayne Batman'e dönüşmedi mi? Fransız Kralının etrafına çöreklenmiş muhteris ve yolsuzlara karşı koca Fransız kraliyetini üç silahşörün becerisine emanet etmedi mi Alexandre Dumas? Ya Robin Hood? Haçlı seferlerine çıkıp da Kudüs'ü soyan hırsızlar ordusunun ''aslan yürekli'' Richard'ının yokluğunda Britanya köylüsünü soyan Kral naibine karşı derman olmuştu.

            Halkı vergilerle ezen Osmanlı'ya karşı Çakırcalı Efe... Ondan yüzyıllar önce halkı vergilerle ezen ve otoritesini paylaşmayan Bizans İmparatoruna karşı Osmanoğulları Beyliği başta olmak üzere Anadolu Beylikleri... Denize düşen yılana sarılıyor. Yılana sarıldıkça deniz büyüyor.

            Wachowski Kardeşlerin unutulmaz filmi V for Vandetta'yı anımsayınız. Hitler vari Adam Sutler rejimini, Britanya tarihinde parlamentoya karşı gerici teröre başvurmuş Guy Fawkes maskesinin ardına saklanan bir mutant kahraman alt etmişti. Tevrat'ta bile var: Goliath (Celut) canavarına karşı en bilge, en erdemli, en ruhani kişi değil; en bıçkın, en gözü kara, en başına buyruk  David (Davut) seçilmişti. Hukuk dışı bir unsura karşı sert önlemler şart. Ama hukuk dışılığa hukuk dışılıkla yanıt vermek, hukuk yeniden tesis etmeyi güçleştiriyor.

            İnadına Hukuk

            Yaygın yolsuzluğa, çürümüşlüğe ve hukuk dışı güce rağmen hukukta ısrar etmek hala birkaç nedenle önemlidir.

            Birincisi, kanunlar düzen ve istikrar için bir çerçeve sağlar. Yolsuz sistemlerde bile, neyin kabul edilebilir neyin kabul edilemez olduğuna dair bir temel oluştururlar. Bu çerçeve, toplumsal yapının dağılmasını engelleyerek bir düzen sağlar. Hukuka güvenmek, yolsuzluğu görmezden gelmek değil, yasaların kötüye kullanılmasına rağmen geçerliliğini koruyan ilkeleri tanımaktır. Bu türden ilkelere inanç toplumsal olarak terk edildiğinde, mücadelenin meşruiyetini dayandıracağı zemin çatırdar. O zeminde ısrar şart. Kazanmaya çalıştığımız mücadele biz ve onlar arasında değil. Mücadele, hukukla hukuk tanımazlık; toplumun refahı, huzuru ile bir avuç insanın zenginliği arasında. Yoksa tahterevallide iniş çıkış değil. Kefeleri sahte bir terazi için mücadele etmek boşuna. Tesviye ve yükseliş için mücadele etmeli. Eşitlik ama en yükseklerde!

            İkincisi, bozuk kurumlar içinde dürüst bireyler hâlâ mevcuttur. İhbarcılar, reformcular ve vicdanlı kamu görevlileri, yolsuz sistemlerde adaleti savunmak için çalışmaktadır. Dosya tutarlar, kayıtları korurlar, vicdansız düzenin vicdanı, insanlık kalesinin dimdik duran sütunlarıdır onlar. Onları desteklemek ve reform olasılığına inanmak çok önemlidir. Adalete inanan vatandaşların katılımı olmadan yolsuzluk kontrolsüz şekilde yayılır.

            Görev: İdeallerde Israr!

            Son olarak, hukuk geçici yolsuzlukların ötesine geçen idealleri temsil eder. Özgürlük, eşitlik ve adalet gibi toplumsal değerlerin somutlaştığı bir yapıdır. Kurumlar başarısız olabilir, ancak hukukun temel ilkeleri hala güvenmeye değerdir. Yurttaşlar, yolsuzluğa karşı dikkatli olmalı, sivil süreçlere katılmalı, hesap verebilirlik talep etmeli ve kurumlara bütünlüğü geri kazandırmak için yasal reformları desteklemelidir. Yolsuzluk karşısında hukuka güvenmek, reformu savunmak ve kusurlu da olsa adaletin hâlâ mücadeleye değer olduğuna inanmaktır.

            Ama en önemlisi, hukukun, ilkelerin, adaletin onları savunacak yürekler ve silahlar olmadan tesis edilemeyeceğini kavramak gerek. Göklere bakan gözler, kınından çekilmiş kılıçlar, tutuklanma tehdidine, ölüm tehdidine rağmen susmayan yürekler olmadan hukuk ve adalet laf-ı güzaf!