Dijital şiddet

Kadına yönelik şiddet psikolojik, ekonomik, fiziksel, cinsel, dijital, mobbing (yıldırma), ısrarlı takip gibi birçok boyuta sahip. İşin acı tarafı kadınların şiddete maruz kaldığını anlaması için öncelikle onu fark etmesi yani idrak etmesi gerekiyor. “İnsan uğradığı şiddeti nasıl fark etmez?” demeyin lütfen… Çoğu zaman psikolojik şiddet o kadar sinsi ve manipülatif ilerliyor ki sizde yarattığı psikolojik etkiler ortaya çıkmadan neye maruz kaldığınızı anlayamıyorsunuz bile… O yüzden şiddete maruz kaldığınızı anlamanız için onu fark etmek mücadele etmenin ilk şartı. Kimi şiddet türlerini tam olarak tariflemek, betimlemek veya anlamak çok kolay değil. Psikolojik şiddet gibi dijital şiddet de bu tür zor anlaşılır şiddet türlerinden… 

Bakınız bir gecede aniden çekildiğimiz İstanbul Sözleşmesi’nin 3. maddesi ne diyor? 

“Kadına karşı şiddetten, kadınlara karşı bir insan hakları ihlali ve ayrımcılık anlaşılacak ve bu terim, ister kamu ister özel yaşamda meydana gelsinler, söz konusu eylemlerde bulunma tehdidi, zorlama veya özgürlüğün rastgele bir biçimde kısıtlanması da dahil olmak üzere, kadınlara fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik zarar ve acı verilmesi sonucunu doğuracak toplumsal cinsiyete dayalı tüm şiddet eylemleri olarak anlaşılacaktır.”

İstanbul Sözleşmesi bugün yazılıyor olsaydı bu maddede muhtemelen “dijital acı ve zarar” da eklenmiş olurdu. Hatta belki dijital şiddet için ayrıca bir paragraf açılabilirdi. Dijital ortamda uygulanan şiddetin faillerini bulmak diğer şiddet türlerinin faillerini bulmaya nazaran çok daha zor. Bunun sebebi anonim bir hesap üzerinden, hiç tanımadığınız biri tarafından üzerinizde baskı kurulabilir, tehdit alınabilir, taciz edilebilir,  hakarete uğrayabilir ve ısrarlı takibe uğrayabilirsiniz. Ayrıca bu şiddet eylemi fiziksel temas olmadan uzaktan gerçekleştirilebileceği gibi teknolojik imkanlarla hedef aldığı kişinin yerini tespit etmesi ile eyleme de dönüşebilir. Ayrıca tabii, dijital şiddetin failleri kadının hiç tanımadığı anonim bir erkek olabileceği gibi eski eş, eski sevgili gibi tanıdığı bildiği fakat kimliğini gizleyen “tanıdık” bir insan da olabilir.

Dijital şiddet yaş sınırı da tanımıyor üstelik… Çoğunlukla ebeveynler çocuklarını kötülüklerden korumak için olağanüstü bir çaba harcarken, hiç farkında olmadan, çocukları internet üzerinden hiç tanımadıkları biri tarafından siber zorbalığa maruz kalabilir. Yapılan araştırmalarda siber zorbalığın hızla yayıldığını gösteriyor. UNICEF’in 2019 yılında gerçekleştirdiği anketin sonuçlarına göre 30 ülkede gençlerin üçte birinin siber zorbalığa maruz kaldığı tespit edilmiş. Korkutucu değil mi?

Konda’nın 2021 yılında yayınladığı dijital şiddet araştırmasına göre Türkiye’de her on kişiden ikisi dijital şiddete maruz kaldığı tespit edilmiş. Araştırmada cinsiyete göre bir farklılaşma görülmüyor. En çok hakaret, küfür ve tehdide maruz kalma söz konusuyken, ardından sırasıyla yazılı, sesli ve görüntülü taciz mesajları, sürekli takip ve  sahte hesaplar oluşturma zorbalığı geldiği görülmüş.

Cinsiyete dayalı dijital şiddette ise The Economist Intelligence Unit’e göre kadınların %38’i çevrimiçi şiddete maruz kaldığı ve çevrimiçi zaman geçiren kadınların %85’nin başka kadınlara yönelik dijital şiddetin tanığı olduğu tespit edilmiş. Ayrıca UNESCO’ya göre kadın gazetecilerin %73’ü çalışma esnasında dijital şiddete maruz kalmaktalar. Kadın gazeteciler dışında insan hakları koruyucuları, aktivistler ve hukukçu kadınların dijital şiddete sıklıkla uğradığı gözlemlenmiş. 

Şimdi tüm bu veriler ışığında sosyal medya üzerinden maruz kaldığınız hareketleri yeniden gözden geçirmenizi öneririm. Hangileri şiddet, hangileri değil iyice gözlemleyin… Göreceksiniz ki dijital şiddet hemen her gün, fark etmeden ısıran sivrisinek gibi iğnesini batırmaya, ruhunuzu yaralamaya devam ediyor. 

Kaynaklar:

https://www.unwomen.org/en/articles/faqs/faqs-trolling-stalking-doxing-and-other-forms-of-violence-against-women-in-the-digital-age

https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/digital_violence_report.pdf