Dijital medya endüstrisinin geleceği ve dijital gözetim

Dijital endüstriler, Meta (Facebook), Alphabet (Google), Apple, Microsoft ve Amazon (kısaca MAAMA) gibi büyük teknoloji firmaları tarafından çeşitli alanlarda oluşturulmuş endüstrilerdir. Daha sonra bunların arasına Riot Games, Samsung, Alibaba, Tesla, Sony ve Disney gibileri gerek rakip olarak gerekse dönüşüm geçirerek ve yöndeşerek katılmışlardır. Günümüzde medya endüstrisinin dijitalleşmeye maruz kalarak iş modellerinin, kullandıkları teknolojilerin, sahiplik yapılarının ve hedef kitlelerinin değişmesine sebep olmuştur.

Dijital endüstrilerin en belirgin özelliği medya endüstrilerinin film, müzik, kitap, gazete, dergi, sanat eseri ve oyunlarda kullanılan araç gereçler gibi somut dünya nesnelerin dijitalleştirerek yaygınlaştırması ve edinilmesini kolay hale getirmesidir. Hatta günümüzde bunu para, hisse senedi, altın ve gümüş varlıklar için de gerçekleştirmek yolunda önemli adımlar atılmaktadır. Bu çalışmaları blokzinciri ve kripto varlıklar çerçevesinde değerlendirmek mümkündür.

KURUMSUZLAŞTIRMA VE KURUMSALLAŞTIRMA SÜRECİ

“Teknolojik gelişmenin” en önemli ve kritik sonuçlarından biri, “genel bir kurumsuzlaştırma ve ardından yeniden kurumsallaştırma süreci” üretmesidir. Teknolojinin medya endüstrisini kurumsuzlaştırdığının örneklerini internet gazetelerinin, yurttaş gazetecilerin, Twitter habercilerinin, YouTube fenomenlerinin ve blog yazarlarının ulusal sınırların dışına taşmasında ve dolayısıyla yerel yasa ve yönetmeliklere, kültürel ve etik çerçevelere bağlı olmamasında gözlemliyoruz.

Bu tür aykırılıklarda devletlerin aldığı Youtube’u yasaklama, Twitter’a erişimi engelleme gibi örnekler de demokratik hakların engellenmesi olarak görüldüğü için eleştirilere yol açıyor. “Dijital iletişim, iletişim hakkında bildiğimiz her şeyi kökten değiştirdi” ve bu paradigma kayması büyük ölçüde medya endüstrisi dışından gelen büyük teknoloji firmaları tarafından gerçekleştirilmekte.

DİJİTAL DÖNÜŞÜM

Bu durumun geldiği uç noktayı göstermesi açısından iki örnekten bahsedebiliriz. Adını Facebook’tan Meta’ya çevirerek tüm dünyada büyük yankı uyandıran ve Metaverse kavramını tekrar gündeme getirerek insanlığın yeni geleceğinin sanal dünyalarda olduğunu söyleyen Mark Zuckerberg bu örneklerden ilkidir. Diğeri de 2 trilyon dolar değerindeki Microsoft firmasının 18 Ocak 2022’de 69 milyar dolar ödeyerek Call of Duty ve World of Warcraft gibi popüler video oyunlarının geliştiricisi Activision Blizzard firmasını bugüne kadarki en yüksek ücreti ödeyerek satın almasıdır.

DİJİTAL PAZAR

Büyük teknoloji firmaları işlerini büyütecek yeni alanlar arıyorlar. MAAMA grubunun 2021 yılındaki toplam yatırım tutarının 280 miyar dolara ulaşmış olması ve satışlarının (2015’ten beri iki kat artarak) %40’nın aynı hedef kitleye gerçekleştirilmesi onların yeni alanlara yönelmek istediğini ifade ediyor. Bu kadar büyük bir müşteri kitlesine hitap eden firmalar ister istemez ellerindeki büyük verinin sağladığı güç ile farklı alanlara da yayılma eğilimindeler. Fakat Amerika ve Avrupa’da büyük teknoloji firmalarının bitişik alanlara genişlemesinin engellenmesine yönelik anti tekel düzenlemeleri ve dijital pazar kanunları çıkarıldığı için bunu tam olarak gerçekleştiremiyorlar. Örneğin, son olarak Apple, 2023 yılında Avrupa Birliğindeki yasal düzenlemeye uymak zorunda kalarak Iphone cep telefonlarının şarj girişlerini USB-C tipine çevirmek zorunda kaldı.

DİJİTAL GÖZETİM

Öte yandan devletler de üstünlüğü teknoloji şirketlerine kaptırmamak için şu alanlarda çaba sarf ediyor.

Gözetim ve kontrol: Özellikle pandemi döneminde hastalığın yayılmasını engellemek üzere alınan tedbirler kapsamında kişilerin sağlık ve konum bilgilerinin toplanması. Bu konudaki en büyük endişelerden ikisi, bu bilgilerin üçüncü şahısların eline geçmesi (örneğin HES uygulaması ilk geliştirildiğinde, yazılımda kullanılan bir açık kaynaklı kod nedeniyle kişisel bilgilere ulaşanlar bu durumu Twitter’da yaymışlardı) ve devletlerin topladıkları bilgileri ileride ne amaçla kullanacakları konusundaki (örneğin, ilaç firmaları veya sigorta firmaları ile paylaşmak gibi) belirsizlikler.
Yasama ve yargı: Toplumsal düzeni ve hukuki altyapıyı devam ettirmek ve bunları yeni teknolojilerle uyumlulaştırmak üzere çeşitli kanuni düzenlemeler yapılması.

KVK (KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI) HAKKINDA FARKINDALIK

Toplumsal farkındalığı artırmak ve toplumu bilinçlendirmek için devlet kurumlarının ve STK’ların bu anlamda en uygun iletişim yöntemini keşfedip en iyi şekilde kullanmaları gerekiyor. Çünkü iletişim mecrası değişiyor. Tipik birer örnek olarak yapılabilecekleri şu şekilde sıralamak fikir vermesi açısından yerinde olur.

Kamu Spotları: günümüzün baskın iletişim araçları olan televizyon ve sosyal medyada aktif olarak, kişisel verilerin korunmasına yönelik olarak bireylerin ve toplumların yapması gerekenleri anlatmak. Bu yayınların ilgi çekmesi için popüler kişilerden faydalanmak.
Diziler, Shorts ve Reels: Netflix 2021 yılında 9 trilyon dakika izlenmiş. Tik Tok ise tam 22 trilyon dakika izlenmiş. Günümüzde özellikle y ve z kuşağının rağbet ettiği dizilerde KVK konusunda bilinçlendirmeye yönelik diyalogların yer alması çok önemli. Ayrıca, Tik Tok’ta yayınlanmak üzere 15 saniyelik kısa videolar hazırlanabilir. Bu videolarda, ünlü kişiler ve etki sahibi kişiler KVK konusunda bilinçlendirici bilgi aktarımı yapabilir. Bu tür çalışmaları etkisi günümüzde kitaplardan daha fazladır. Özellikle z kuşağı ve alfa kuşağına hitap etmek için de kitaplara ve yazılı dokümanlara nazaran çok önemli araçlardır.
Bilgisayar Oyunları: Başta da belirttiğim gibi büyük teknoloji firmaları oyun sektörüne çok büyük yatırımlar yapıyor. KVK konusunda bilinçlendirme çalışmalarının yapılması gereken alanlardan biri de oyun sektörüdür. Oyun firmalarıyla anlaşarak oyunların içlerine KVK konusunda bilinçlendirici bilgiler verilebilir.